Cultuur en opvoeding: Invloed van culturele diversiteit op de ontwikkeling van kinderen
juli 5, 2025
In de opvoeding van kinderen, en met name van hoogbegaafde kinderen, is de basisopvoeding van cruciaal belang. Deze opvoeding vormt de grondslag voor de verdere ontwikkeling van het kind, zowel op sociaal-emotionaal als op cognitief vlak. Volgens het werk van Carl D’Hondt en Hilde Van Rossen, zijn er vier kernprincipes die essentieel zijn voor een gezonde en veilige opvoeding. Deze principes zijn onvoorwaardelijke aanvaarding (O.A.), regelduidelijkheid en -vastheid, respect voor de vrijheid van het kind, en authenticiteit en transparantie. Deze vier elementen vormen de basis voor elke wijze opvoeding en zijn niet specifiek voor hoogbegaafde kinderen, maar vormen wel de grondslag voor verdere specifieke begeleiding.
Onvoorwaardelijke aanvaarding (O.A.)
De eerste en belangrijkste factor in de basisopvoeding is de onvoorwaardelijke aanvaarding van het kind. Dit begrip komt uit de wereld van de psychotherapie, zoals client centered therapy en cognitieve gedragstherapie. O.A. betekent dat ouders en andere opvoeders het kind best aanvaarden zoals het is, zonder deze aanvaarding afhankelijk te maken van voorwaarden. Of het kind verstandig is of minder verstandig, mooi of minder mooi, dik of dun, groot of klein… het speelt allemaal geen rol. Het kind wordt als een unieke persoon gezien, als een mens om van te houden, waarbij al deze eigenschappen of voorwaarden zonder betekenis blijven.
O.A. betekent echter niet dat het gedrag van het kind altijd goedkeur is. Er kan een diep respect zijn voor het kind, het kind als kind onvoorwaardelijk aanvaarden en toch tegelijk bepaalde gedragingen afkeuren. Het is niet omdat het kind graag gezien wordt dat alles door de vingers moet worden gegeten. Er moet dus wel een balans zijn tussen het aanvaarden van het kind en het afkeuren van bepaalde gedragingen. Dit is belangrijk, want een kind dat zich niet kan richten op zijn gedrag, kan moeilijk zelfstandig worden.
Regelduidelijkheid, regelvastheid en consequente controle op regels
De tweede factor in de basisopvoeding is de regelduidelijkheid, regelvastheid en de consequente controle op deze regels. Duidelijke regels die niet steeds tot discussie leiden zijn belangrijke structuurelementen in de opvoeding. Structuur zorgt voor orde en regelmaat. Het verhindert chaos en voorkomt dat ouders “overvraagd” raken. Veel jonge ouders hebben problemen met het stellen van grenzen aan het gedrag van hun kinderen, met het stellen van duidelijke en vaste regels en met de consequente controle hierop. Dit is een probleem, want zonder duidelijke regels kan het kind zich niet goed ontwikkelen en leert het geen zelfbeheersing.
Deze regels moeten echter niet alleen duidelijk zijn, maar ook regelvast en consequent toegepast worden. Dit helpt het kind om zich veilig en zeker te voelen, wat op zijn beurt zorgt voor orde en regelmaat. Deze geborgenheid verschaft de baby en jonge peuter veel zekerheid, zodat hij – gesterkt door dit gevoel van veiligheid en zekerheid – steeds verder de wereld zal gaan exploreren en zich cognitief, motorisch, emotioneel steeds maar verder zal ontwikkelen.
Respect voor de vrijheid van het kind
De derde factor in de basisopvoeding is het respect voor de vrijheid van het kind. Dit betekent dat het kind niet te veel onderdzijd is, maar ook niet volledig ongezien blijft. Het kind moet de kans krijgen om zelf te kiezen, te leren en te experimenteren. Dit is belangrijk voor de ontwikkeling van zelfstandigheid en autonomie. De ouders moeten dit respect tonen door het kind niet te veel te bepalen, maar ook niet te veel te laten lopen. Het is een balans tussen bescherming en vrijheid.
Het is echter belangrijk om te beseffen dat dit respect niet betekent dat er geen grenzen mogen zijn. De ouders moeten het kind helpen om zich te ontwikkelen, maar ook de juiste grenzen stellen. Dit helpt het kind om te leren dat er beperkingen zijn, maar ook dat het kind zelf verantwoordelijkheid kan nemen voor zijn eigen gedrag.
Authenticiteit en transparantie
De vierde factor in de basisopvoeding is authenticiteit en transparantie. Dit betekent dat de ouders zichzelf mogen zijn, zonder te proberen zich te verstoppen achter hoge idealen en principes waaraan ze niet kunnen beantwoorden. Authenticiteit is belangrijk, want het helpt het kind om zich te ontwikkelen in een omgeving waarin de ouders duidelijk zijn in hun gedrag en hun gedachten. Transparantie is ook belangrijk, want het helpt het kind om te leren dat het geen geheimen hoeft te houden en dat de ouders open zijn voor discussies.
Authenticiteit en transparantie helpen ook bij het opbouwen van een veilige hechting tussen ouder en kind. Dit is belangrijk voor de emotionele ontwikkeling van het kind. De ouders moeten dus proberen zo authentiek mogelijk te zijn, zonder te proberen hun gedrag te verbergen of te veranderen.
Conclusie
De basisopvoeding van hoogbegaafde kinderen is van cruciaal belang voor hun verdere ontwikkeling. De vier kernprincipes – onvoorwaardelijke aanvaarding, regelduidelijkheid en -vastheid, respect voor de vrijheid van het kind, en authenticiteit en transparantie – vormen de grondslag voor een gezonde en veilige opvoeding. Deze principes zijn universeel, maar het is belangrijk om te beseffen dat ze ook van toepassing zijn op het begeleiden van hoogbegaafde kinderen. De opvoeders moeten proberen deze principes toe te passen, zodat de kinderen zich veilig en zeker kunnen ontwikkelen.
De opvoedingspraktijk van vandaag staat onder druk, maar het is belangrijk om te beseffen dat de basisopvoeding een cruciale rol speelt in de ontwikkeling van elk kind. Door de juiste combinatie van deze vier elementen kan de opvoeding van elk kind worden gesteund, zodat het kind zich kan ontwikkelen in een veilige en gezonde omgeving.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
