Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
Vaccinatie is een belangrijk onderdeel van de gezondheidszorg voor kinderen in de kinderopvang. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) speelt een centrale rol in het beheren van het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) en biedt ondersteuning aan zowel ouders als opvangorganisaties. Voor kinderen die in Nederland wonen, of die tijdelijk of permanent zijn gevestigd, is het belangrijk om te weten hoe vaccinaties worden geregistreerd, gevolgd en uitgevoerd. Dit artikel geeft een overzicht van de procedures die van toepassing zijn binnen de kinderopvang, gebaseerd op informatie van het RIVM en gerelateerde organisaties.
Vaccinaties voor kinderen in de kinderopvang
Kinderen die zich in Nederland bevinden, hebben recht op vaccinaties tegen ernstige infectieziekten zoals difterie, kinkhoest, tetanus, polio en het humaan papillomavirus (HPV). Het RVP biedt een gestructureerd vaccinatieschema dat op maat kan worden aangepast afhankelijk van de leeftijd en de voorgaande vaccinatiegeschiedenis van het kind.
Voor kinderen die in de kinderopvang zitten, is het belangrijk dat zowel ouders als opvangorganisaties weten hoe vaccinaties worden bijgehouden en uitgevoerd. Dit geldt met name voor kinderen die nieuw in Nederland zijn of uit een land komen waar het vaccinatieschema anders is. Het RIVM stelt in dit kader verschillende procedures op, die ook van toepassing zijn binnen de kinderopvang.
Procedure voor asielzoekerskinderen
Voor kinderen van asielzoekers geldt een specifieke procedure bij het opstellen van het vaccinatieplan. Deze kinderen hebben vaak niet of onvolledig een vaccinatiebewijs. Het RIVM stuurt in dergelijke gevallen een welkomstbrief aan de ouders, waarin wordt gevraagd om een kopie van het vaccinatiebewijs op te sturen. Als dit binnen acht weken niet gebeurt, ontvangen ouders een blanco RVP-vaccinatiebewijs en een uitnodigingsbrief voor eventueel ontbrekende vaccinaties. Bovendien krijgen ze contactgegevens van een organisatie waarmee ze kunnen afspreken.
De reguliere Jeugdgezondheidszorg (JGZ) speelt ook een rol in het beoordelen van de vaccinatiestatus van deze kinderen. Wanneer een kind al snel wordt geplaatst in een gemeente, is het aan de JGZ om de vaccinatiestatus te inventariseren en een persoonlijk vaccinatieplan op te stellen.
Procedure voor nieuwkomers in een gemeente
Voor kinderen die direct in een gemeente worden gevestigd, heeft het RIVM-DVP een actievere rol. De ouders ontvangen een welkomstbrief waarin wordt gevraagd om een kopie van het vaccinatiebewijs op te sturen. Op basis van de reactie op deze brief, ontvangen de ouders een RVP-vaccinatiebewijs en een uitnodiging voor eventueel ontbrekende vaccinaties. Als binnen acht weken geen vaccinatiebewijs wordt opgestuurd, ontvangen de ouders een blanco vaccinatiebewijs.
Het is ook mogelijk dat kinderen in de kinderopvang geen BSN (Burger Service Nummer) hebben. In dat geval is er geen directe koppeling tussen DD JGZ en Praeventis. De JGZ moet dan de vaccinaties handmatig doorgeven aan het RIVM via een vaccinregistratieformulier. Bovendien is het belangrijk dat de vaccinaties en het vaccinatieplan ook worden genoteerd in het DD JGZ, zodat er geen informatieverlies optreedt bij een eventuele verhuizing van het kind.
Internationale vaccinaties en vertalingen
Het RIVM heeft verschillende voorlichtingsmaterialen in meerdere talen gemaakt om ouders te ondersteunen bij het begrijpen van het RVP. Deze materialen zijn beschikbaar in talen zoals Arabisch, Engels, Farsi, Frans, Oekraïens, Russisch, Turks, Tigrinya, Spaans, Somalisch, Papiaments en Pools. Deze vertalingen kunnen worden gedownload via de website van het RVP. Daarnaast is er ook een filmpje van Steffie in meerdere talen, dat het RVP uitlegt.
Deze voorlichtingsmaterialen zijn van belang voor ouders die het Nederlands niet vloeiend spreken. Ze helpen bij het begrijpen van het vaccinatieschema, de belangrijkheid van vaccinaties en hoe ze met de JGZ kunnen samenwerken om een goed vaccinatieplan op te stellen.
Registratie van vaccinaties
Voor kinderen die een BSN hebben, is er een automatische koppeling tussen DD JGZ en het RIVM. De vaccinaties worden dan via Praeventis geregistreerd. Voor kinderen zonder BSN moet de JGZ de vaccinaties handmatig registreren via een digitale formulier. Het is belangrijk dat zowel de JGZ als ouders ervoor zorgen dat de vaccinaties correct worden genoteerd in het DD JGZ, zodat het vaccinatieplan voor een eventueel volgende JGZ-organisatie beschikbaar is.
Het RIVM benadrukt ook dat de vaccinatiestatus niet altijd volledig of tijdig is bijgehouden. De gegevens die via DD JGZ of via een uitnodiging worden verstrekt, zijn een hulpmiddel, maar niet het definitieve vaccinatieplan. De eindverantwoordelijkheid ligt bij de JGZ-professional, die met behulp van de beschikbare gegevens en een anamnese het vaccinatieplan moet opstellen in overleg met ouders en kinderen.
Tips bij het beoordelen van de vaccinatiestatus
Het RIVM geeft enkele tips voor JGZ-professionals bij het beoordelen van de vaccinatiestatus van kinderen. Eén van de belangrijkste tips is om te vragen naar het vaccinatiebewijs. Als dat niet beschikbaar is, is het nuttig om ouders te vragen wat ze zich nog herinneren van de gegeven vaccinaties. Vaak weten ouders niet precies welke vaccinaties zijn gegeven, maar wel op welke tijdstippen, hoeveel vaccinaties er zijn gegeven, en of het een prik was of druppels.
Daarnaast is het aan te raden om de actuele vaccinatieschema’s van verschillende landen op de website van de WHO te bekijken. Deze pagina toont het schema zoals het op dit moment bekend is bij de WHO, maar geeft geen garantie over hoe het schema er in het verleden uitzag. Het is ook belangrijk om te overwegen dat in tijden van oorlog of crisis niet ieder kind toegang heeft gehad tot het landelijke vaccinatieprogramma.
Wijzigingen in het RVP vanaf 2025
Per 1 januari 2025 zijn er enkele wijzigingen in het RVP. Het aantal prikken blijft hetzelfde, maar het moment waarop sommige vaccinaties worden toegediend is aangepast. Voor kinderen ouder dan 4 jaar zijn er twee belangrijke wijzigingen:
- Kinderen van 5 jaar krijgen een prik tegen DKT (difterie, kinkhoest, tetanus), wat eerst bij 4 jaar was.
- Kinderen van 14 jaar krijgen een prik tegen DTP (difterie, tetanus, polio), wat eerst bij 9 jaar was.
Deze wijzigingen gelden voor kinderen die zijn geboren vanaf 1 januari 2021 (bij 5 jaar) en vanaf 1 januari 2016 (bij 14 jaar). Meer informatie over deze wijzigingen is beschikbaar via de website van het RVP.
Daarnaast ontvangen jongens en meisjes in het jaar dat ze 10 worden een uitnodiging voor een prik tegen het humaan papillomavirus (HPV). Deze uitnodiging is bedoeld om jongeren te beschermen tegen ziekten die verband houden met HPV, zoals huidkanker en HPV-gerelateerde kankers.
Rol van de JGZ in de kinderopvang
De JGZ speelt een belangrijke rol in de kinderopvang bij het beheren van vaccinaties. Zowel ouders als opvangorganisaties moeten weten hoe ze samenwerken met de JGZ om een goed vaccinatieplan op te stellen. De JGZ is verantwoordelijk voor het beoordelen van de vaccinatiestatus, het opstellen van een persoonlijk vaccinatieplan en het uitvoeren van eventueel ontbrekende vaccinaties.
Het is ook belangrijk dat de JGZ in overleg gaat met ouders en kinderen over de vaccinaties. Bij twijfel is het mogelijk om overleg te hebben met een medisch adviseur van het RIVM. Bovendien is het aan te raden om rekening te houden met eventuele groepsvaccinaties in de regio, die het individuele vaccinatieplan mogelijk beïnvloeden.
Communicatie en ondersteuning
Het RIVM en de JGZ bieden ondersteuning aan ouders bij het begrijpen van het RVP en het opstellen van een vaccinatieplan. Voor ouders die het Nederlands niet vloeiend spreken, zijn er vertaalde voorlichtingsmaterialen beschikbaar. Deze materialen helpen bij het begrijpen van het vaccinatieschema, de belangrijkheid van vaccinaties en hoe ze met de JGZ kunnen samenwerken.
Daarnaast is er ook digitale ondersteuning beschikbaar, zoals een filmpje van Steffie dat het RVP uitlegt in meerdere talen. Deze voorlichtingsmaterialen zijn van belang voor ouders die het RVP niet bekend zijn of die hulp nodig hebben bij het opstellen van een vaccinatieplan.
Conclusie
Vaccinaties zijn een belangrijk onderdeel van de gezondheidszorg voor kinderen in de kinderopvang. Het RIVM speelt een centrale rol in het beheren van het RVP en biedt ondersteuning aan ouders en opvangorganisaties. Voor kinderen die nieuw in Nederland zijn of uit een ander land komen, is het belangrijk om te weten hoe vaccinaties worden geregistreerd, gevolgd en uitgevoerd. Het RIVM heeft verschillende procedures opgesteld voor asielzoekerskinderen en nieuwkomers in een gemeente. Daarnaast zijn er voorlichtingsmaterialen beschikbaar in meerdere talen om ouders te ondersteunen bij het begrijpen van het RVP.
De JGZ speelt een essentiële rol in de kinderopvang bij het beheren van vaccinaties. Zowel ouders als opvangorganisaties moeten weten hoe ze samenwerken met de JGZ om een goed vaccinatieplan op te stellen. Het is ook belangrijk dat de vaccinaties correct worden genoteerd in het DD JGZ, zodat er geen informatieverlies optreedt bij een eventuele verhuizing van het kind.
In 2025 zijn er enkele wijzigingen in het RVP. Het aantal prikken blijft hetzelfde, maar het moment waarop sommige vaccinaties worden toegediend is aangepast. Deze wijzigingen zijn bedoeld om kinderen beter te beschermen tegen ernstige infectieziekten. Voor ouders en opvangorganisaties is het belangrijk om op de hoogte te zijn van deze wijzigingen en te weten hoe ze deze in hun vaccinatieplan moeten opnemen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
