Kinderopvang in Nederland: Uitdagingen, kosten en toekomstplannen
juli 20, 2025
In kinderopvanginstellingen komt een groot aantal kinderen samen, wat de kans op de verspreiding van infectieziekten verhoogt. Het is daarom van groot belang dat kinderopvanginstellingen voorzien in duidelijke protocollen voor ziektebeheersing. Deze protocollen houden onder andere hygiëne, meldplichten en preventieve maatregelen in. In dit artikel worden de belangrijkste richtlijnen, regelgeving en aanbevelingen besproken die van toepassing zijn op kinderopvangorganisaties, zoals kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang en gastouderopvang. De informatie is gebaseerd op wetgeving, richtlijnen van het RIVM en praktische maatregelen die worden genoemd in de betreffende bronnen.
Hygiëne en ziektepreventie
Ziekteverwekkers kunnen zich gemakkelijk verspreiden in kinderopvanginstellingen, bijvoorbeeld via handen, oppervlakken of voedsel. Om dit te voorkomen is het belangrijk om dagelijkse hygiënische maatregelen toe te passen. Het RIVM benadrukt het belang van handhygiëne, het reinigen van oppervlakken en het bewust omgaan met voedsel. Deze maatregelen helpen om de verspreiding van ziekten zoals diarree, geelzucht of huiduitslacht te beperken.
Kinderopvanginstellingen kunnen gebruik maken van de RIVM-website KIDDI, een tool die specifiek gericht is op hygiëne en ziektebeheersing in de kinderopvang. Op deze website vindt men informatie over welke ziektebeelden gemeld moeten worden en hoe de verspreiding van ziekten kan worden voorkomen.
Meldplichten bij de GGD
Als er een verhoogd aantal ziektegevallen optreedt in een kinderopvanginstelling, is het verplicht om dit aan de GGD te melden. Dit geldt onder andere bij:
- Diarree als meer dan een derde van de groep in één week klachten heeft;
- Geelzucht bij één geval;
- Huiduitslag (vlekjes) bij twee of meer gevallen binnen twee weken in dezelfde groep;
- Schurft, al is het maar bij één persoon;
- Andere ernstige aandoeningen die mogelijk besmettelijk zijn, zoals meerdere gevallen van longontsteking of hersenvliesontsteking in korte tijd.
Het meldingsproces is onderdeel van artikel 26 van de Wet publieke gezondheid (Wpg). Bij twijfel over het karakter van een ziekte of bij meerdere ziektegevallen in korte tijd wordt het verstandig om contact op te nemen met de GGD in de regio. Dit helpt bij het vroegtijdig detecteren en bestrijden van eventuele uitbraken van infectieziekten.
Vaccinatie en groepsimmuniteit
Een belangrijke preventieve maatregel is het volgen van het Rijksvaccinatieprogramma. Kinderopvanginstellingen worden verzocht om inzicht te krijgen in welke kinderen welke vaccinaties hebben gehad. Deze informatie is belangrijk bij het bepalen van adviezen in het geval van een uitbraak van een besmettelijke ziekte. Als een kind niet volledig gevolgd heeft het Rijksvaccinatieprogramma, kan dit het risico op besmetting verhogen.
Door bijna iedereen te vaccineren, wordt een zogenaamde groepsimmuniteit bereikt. Dit betekent dat ook kinderen die zelf niet of niet volledig geïmmuniseerd zijn, beschermd worden door de omringende groep. Voor kinderen die nog te jong zijn voor vaccinaties of bij wie de vaccinatie niet gewerkt heeft, is deze groepsimmuniteit van groot belang.
Protocol kindermishandeling
Naast hygiëne en ziektepreventie is er ook een duidelijk protocol in de kinderopvang voor het signaleren en melden van kindermishandeling. Het houden van een meldcode is verplicht voor alle kinderopvanginstellingen, inclusief kinderdagverblijven, gastouderbureaus en peuterspeelzalen. Deze meldcode bevat een duidelijke procedure die volgt bij het vermoeden van kindermishandeling of seksueel misbruik.
Het protocol benadrukt dat medewerkers in de kinderopvang een belangrijke rol spelen bij het signaleren van dergelijke gevallen. Het is daarom belangrijk dat instellingen regelmatig trainingen en begeleiding bieden aan medewerkers om ervoor te zorgen dat zij goed opgeleid zijn en weten hoe ze in dergelijke situaties te handelen.
Vrijwilligers en stagiaires
Zowel vrijwilligers als stagiaires die tijdelijk werkzaam zijn in een kinderopvanginstelling, moeten aan vergelijkbare eisen voldoen als voltijdse medewerkers. Dit betreft onder andere de verklaring omtrent het gedrag, die voorafgaand aan de start van de werkzaamheden moet zijn overgelegd aan de houder van het kindercentrum. Deze maatregel geldt sinds 1 juli 2012 en is bedoeld om mogelijke risico’s te beperken en de veiligheid van de kinderen te waarborgen.
Toezicht en kwaliteit in de kinderopvang
De kwaliteit van de kinderopvang wordt beheerd via de Wet kinderopvang (Wko). Deze wet regelt zowel de financiering als de kwaliteit van de kinderopvang. Onder kinderopvang vallen kinderdagverblijven, buitenschoolse opvang en gastouderopvang. De kwaliteitseisen zijn uitgewerkt in verschillende regelingen en besluiten, waaronder het Besluit kwaliteit kinderopvang, het Besluit kwaliteit gastouderbureaus en de Regeling Wet kinderopvang.
Een belangrijk aspect van deze regelingen is de inventarisatie van veiligheids- en gezondheidsrisico’s. Deze inventarisatie moet jaarlijks worden uitgevoerd, met name in gastouderopvang. Het houder van een gastouderbureau moet samen met de gastouder een plan van aanpak opstellen. Als er geen actuele inventarisatie is of als bepaalde thema’s niet beschreven zijn, kan dit leiden tot boetes. De hoogte van deze boetes varieert afhankelijk van de ernst van de situatie.
Preventie en beheersing van luizen
Naast de melding van infectieziekten speelt de GGD ook een rol bij de beheersing van luizen in kinderopvanginstellingen. Team Jeugdgezondheidszorg helpt bij het begeleiden van instellingen bij de effectieve aanpak van luizen. Door het nemen van hygiënemaatregelen en het informeren van ouders en medewerkers, kan het probleem van luizen worden ingeperkt.
Samenwerking met de GGD en RIVM
Bij het beheersen van ziektebeelden in de kinderopvang is samenwerking met de GGD en het RIVM van groot belang. Deze organisaties bieden advies, voorlichting en steun bij het uitvoeren van hygiënemaatregelen en meldplichten. Bij twijfel over een mogelijke uitbraak van een ziekte of over het juiste handelen bij meldingen, is het verstandig om contact op te nemen met de GGD in de regio.
Het RIVM biedt bovendien via de website KIDDI praktische tools en informatie voor medewerkers in de kinderopvang. Deze website helpt bij het herkennen van ziektebeelden en het nemen van de juiste maatregelen.
Conclusie
Het protocol ziekte in de kinderopvang omvat een breed scala aan maatregelen, waaronder hygiëne, meldplichten, vaccinatie, en beheersing van infectieziekten. Het is van groot belang dat kinderopvanginstellingen deze richtlijnen strikt volgen om de gezondheid en veiligheid van de kinderen te waarborgen. Door samenwerking met de GGD en het RIVM, en door het aanhouden van duidelijke procedures, kan het risico op ziekteuitbraken worden beperkt.
Bij het detecteren van mogelijke kindermishandeling of seksueel misbruik is het verplicht om een meldcode te hanteren. Deze code moet gelijkwaardig zijn aan het landelijke model en duidelijke procedures bevatten. Ook tijdelijke medewerkers, zoals vrijwilligers en stagiaires, moeten aan vergelijkbare eisen voldoen. Hierbij speelt het verklaren van het gedrag een belangrijke rol in het beperken van risico’s.
In het kader van kwaliteit en veiligheid is het jaarlijks uitvoeren van een risico-inventarisatie verplicht, met name in gastouderopvang. Dit helpt bij het detecteren en beheersen van eventuele veiligheids- of gezondheidsproblemen.
Het naleven van deze richtlijnen en protocollen draagt bij aan een veilige en gezonde omgeving voor kinderen in de kinderopvang.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
