De rol van de ouderraad in de kinderopvang: samenwerking, betrokkenheid en kwaliteitszorg
juli 20, 2025
De kwaliteit van kinderopvang speelt een centrale rol in de ontwikkeling van jonge kinderen. Gedurende de eerste jaren van hun leven leren kinderen belangrijke sociaal-emotionele en cognitieve vaardigheden, vaardigheden die vaak worden ontwikkeld in de kinderopvang. Het Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek (NCKO) heeft zich hierop gericht door wetenschappelijk onderzoek te doen naar de pedagogische kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang. Het doel van dit onderzoek is om de kwaliteit van de kinderopvang te meten en te verbeteren, zodat kinderen de beste start in het leven krijgen.
In deze artikel wordt ingegaan op de opzet, de methodologie, de belangrijkste bevindingen en de impact van het werk van het NCKO. Daarnaast wordt ingegaan op de rol van de NCKO kwaliteitsmonitor en hoe deze instrumenten worden gebruikt om de kwaliteit van kinderopvang te beoordelen en te verbeteren. Ook wordt gekeken naar de resultaten van landelijke onderzoeken zoals de Landelijke Kwaliteitsmonitor Kinderopvang (LKK), en hoe deze resultaten worden gebruikt om beleid en praktijk te verbeteren.
Het NCKO en zijn doelen
Het Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek is een samenwerking tussen pedagogen en ontwikkelingspsychologen van verschillende universiteiten in Nederland. Het consortium is opgericht om onderzoek te doen naar de pedagogische kwaliteit van kinderopvang voor kinderen van 0 tot 4 jaar. Het onderzoek richt zich op verschillende typen kinderopvang, zoals kinderdagopvang, peuterspeelzalen en gastouderopvang.
Het doel van het NCKO is om op een wetenschappelijk verantwoorde manier inzicht te krijgen in de kwaliteit van de kinderopvang. Dit onderzoek is belangrijk, omdat de kwaliteit van de kinderopvang een directe invloed heeft op de ontwikkeling van jonge kinderen. De bevindingen van het NCKO worden gebruikt om beleid te onderbouwen en praktijk te verbeteren.
De NCKO kwaliteitsmonitor
Een van de belangrijkste instrumenten die het NCKO heeft ontwikkeld is de NCKO kwaliteitsmonitor. Deze kwaliteitsmonitor wordt gebruikt om de pedagogische kwaliteit van kinderopvang te meten. De kwaliteitsmonitor is ontwikkeld in samenwerking met pedagogisch medewerkers en is gebaseerd op de pedagogische basisdoelen van Marianne Riksen-Walraven. Deze basisdoelen zijn onderdeel van de Wet op de Kinderopvang en omvatten het bieden van emotionele veiligheid, het stimuleren van de ontwikkeling van sociale competenties, het stimuleren van de ontwikkeling van persoonlijke competenties en de overdracht van waarden en normen.
De NCKO kwaliteitsmonitor is bedoeld om de kwaliteit van de interacties tussen pedagogisch medewerkers en kinderen te beoordelen, evenals de kwaliteit van de leefomgeving en de structuur van de groepen. Aan de hand van een scoreformulier wordt de kwaliteit van de groepen gemeten. Deze scoreformulieren zijn ingedeeld in verschillende onderwerpen, waaronder emotionele responsiviteit, dagschema, ruimtelijke inrichting en pedagogisch beleid. Op basis van de resultaten van deze kwaliteitsmonitor worden aandachtspunten en verbeterpunten aangewezen.
De Landelijke Kwaliteitsmonitor Kinderopvang (LKK)
Naast de NCKO kwaliteitsmonitor is er ook de Landelijke Kwaliteitsmonitor Kinderopvang (LKK). Deze monitor is een samenwerking tussen het consortium van de Universiteit Utrecht en onderzoeksbureau Sardes. De LKK meet jaarlijks de kwaliteit van vier typen kinderopvang: kinderdagopvang, peuteropvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang. De resultaten van deze monitor worden gebruikt om landelijke trends te identificeren en om beleid en praktijk te verbeteren.
Een van de belangrijkste bevindingen van de LKK is dat de kwaliteit van de kinderopvang in Nederland de afgelopen jaren is toegenomen. Vooral op het gebied van emotionele kwaliteit, zoals de sfeer op de groep en de sensitiviteit van pedagogisch medewerkers, is er sprake van een duidelijke verbetering. Nederland scoort goed op de algehele kwaliteit van de kinderopvang en kent relatief weinig kwaliteitsverschillen tussen de groepen. Dit niveau is vergelijkbaar of hoger dan in landen als Denemarken, Finland, Noorwegen, Engeland en Australië.
De resultaten van de LKK worden ook gebruikt om individuele kinderen in de groepen te observeren. In een recente publicatie van het consortium is aandacht besteed aan de ervaringen van individuele kinderen in de Nederlandse kinderopvang. Dit onderzoek is gebaseerd op ruim 3800 videofragmenten van individuele kindobservaties. Deze observaties geven een aanvullend perspectief op de kwaliteit van de kinderopvang, omdat individuele kinderen binnen een groep verschillende ervaringen kunnen hebben.
De impact van de NCKO en LKK op de praktijk
De bevindingen van het NCKO en de LKK hebben geleid tot een sterke focus op kwaliteitsverbetering en professionalisering in de kinderopvang. Kinderopvangorganisaties gebruiken de resultaten van deze onderzoeken om hun praktijk te verbeteren en om hun pedagogisch beleid te onderbouwen. Zo is er bijvoorbeeld een sterke aandacht voor het opstellen van horizontale groepen voor baby’s, dreumesen en peuters. In deze groepen is er specifieke aandacht voor de behoeften van kinderen in een bepaalde leeftijd- en ontwikkelingsfase.
Daarnaast zijn er ook trainingen en opleidingen ontwikkeld op basis van de resultaten van het NCKO en de LKK. Deze opleidingen richten zich op interactievaardigheden, die een belangrijke rol spelen in de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang. In samenwerking met het NCKO zijn er praktijkvoorbeelden, zowel foto’s als video’s, ontwikkeld om pedagogisch medewerkers te begeleiden in het verbeteren van hun interacties met kinderen.
De toekomst van kinderopvangonderzoek
Het werk van het NCKO en de LKK laat zien dat de kwaliteit van de kinderopvang in Nederland op een hoog niveau is. De afgelopen jaren is er sprake van een duidelijke verbetering, vooral op het gebied van emotionele kwaliteit. Toch blijft er ruimte voor verbetering, vooral op het gebied van individuele kindervaringen. Het onderzoek naar individuele kindervaringen is nog in een vroeg stadium, maar levert al waardevolle inzichten op.
De toekomstige richting van kinderopvangonderzoek zal waarschijnlijk gericht zijn op het verder verfijnen van de kwaliteitsmetingen en het ontwikkelen van nieuwe tools om de kwaliteit van de kinderopvang te beoordelen. Ook zal er aandacht zijn voor het ontwikkelen van maatwerkbeleid dat gericht is op de specifieke behoeften van kinderen en groepen.
Conclusie
Het Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek speelt een cruciale rol in de verbetering van de pedagogische kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang. Door middel van onderzoek en kwaliteitsmonitoren zoals de NCKO kwaliteitsmonitor en de Landelijke Kwaliteitsmonitor Kinderopvang wordt inzicht verkregen in de kwaliteit van de kinderopvang en worden aandachtspunten aangewezen. De resultaten van deze onderzoeken worden gebruikt om beleid en praktijk te verbeteren, waardoor kinderen een betere start in het leven krijgen.
De afgelopen jaren is er sprake van een duidelijke verbetering van de kwaliteit van de kinderopvang in Nederland, vooral op het gebied van emotionele kwaliteit. Nederland scoort goed op de algehele kwaliteit van de kinderopvang en kent relatief weinig kwaliteitsverschillen tussen de groepen. De toekomstige richting van kinderopvangonderzoek zal gericht zijn op het verder verfijnen van de kwaliteitsmetingen en het ontwikkelen van maatwerkbeleid dat gericht is op de specifieke behoeften van kinderen en groepen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
