Moestuinen in Kinderopvang: Een Rijke Ervaring voor Kind en Opvoeder

Moestuinen in kinderopvangcentra zijn in de afgelopen jaren steeds vaker aan de orde gekomen als een waardevolle activiteit voor kinderen. Deze groene projecten vormen niet alleen een educatieve activiteit, maar ook een plezierige manier om kinderen betrokken te maken bij het kweken van voedsel en het leren van verantwoordelijkheid. Binnen de context van kinderopvang en kinderontwikkeling bieden moestuinen een unieke combinatie van beweging, leren en gezondheid. In dit artikel bespreken we de voordelen van moestuinen in kinderopvang, mogelijke praktische opzetten en educatieve doelen, alles gebaseerd op reële praktijkvoorbeelden uit diverse kinderopvanginstellingen.

Moestuinen in de Praktijk: Wat Gebeurt Er Precies?

In verschillende kinderopvangcentra in Nederland is het kweken van groenten en fruit een ingevoerde praktijk geworden. Zo is bij Kinderopvang De Linde te Lettele een actieve moestuin in gebruik, waarin kinderen regelmatig betrokken worden bij het zaaien, verzorgen en oogsten van gewassen. De kinderen leren niet alleen hoe groenten groeien, maar ook hoe ze deze kunnen verwerken tot eetbare gerechten. In september wordt er bijvoorbeeld een oogstfeest georganiseerd, waarbij de kinderen samen met hun ouders de groenten gebruiken om een gerecht te maken. Dit betekent dat kinderen niet alleen betrokken raken bij het kweken, maar ook bij het eindresultaat – een heerlijk maaltijd van wat zij zelf hebben geteeld.

Het proces van het opzetten van een moestuin begint meestal met het voorbereiden van de grond. In het geval van Kinderopvang De Linde werd eerst het land voorbewerkt, daarna werden voorzaaide plantjes geplant. De kinderen krijgen een weeklijks bezoek aan de moestuin om dit te onderhouden. De gewassen die worden gekweekt variëren per seizoen, maar omvatten onder andere pofmaïs, suikermaïs, aardappels, aardbeien, courgette, radijs, sla en kruiden.

De Voordelen van Moestuinen voor Kinderen

Moestuinen in kinderopvang bieden een reeks positieve effecten op de kinderontwikkeling. Ten eerste leren kinderen hoe voedsel groeit en waar het vandaan komt. Dit versterkt hun bewustwording van gezond voedsel en kan leiden tot een voorkeur voor groenten en fruit. Daarnaast is er sprake van een verantwoordelijkheidsontwikkeling, aangezien kinderen betrokken zijn bij het zaaien, wieden en oogsten. Ze leren om te gaan met verantwoordelijkheden, zoals het regelmatig water geven en het verwijderen van onkruid.

Een ander belangrijk aspect is de beweging. Tuinieren is een actieve bezigheid die kinderen uitnodigt om zich bewust te bewegen in de buitenlucht. Dit is van groot belang in een tijd waarin steeds meer kinderen binnen spelen en minder in contact komen met de natuur. Moestuinen bieden dus ook een uitkomst voor de toegenomen sedentaire levensstijl bij kinderen.

Daarnaast leert moestuinieren kinderen over de natuurlijke cyclus van groei en verdergroeien. Ze leren dat planten tijd nodig hebben om volledig te ontwikkelen, en dat het wachten op de oogst een deel van het proces is. Deze kennis kan ook worden overgezet op andere aspecten van het leven, zoals het leren van wachten en het opbouwen van geduld.

Moestuinen en Voedingseducatie

De combinatie van moestuinen en voedingseducatie is een logische en waardevolle aanpak. In de context van de inspiratiesessie van moestuincoaches Roxanne Koesveld en Evelien Smits wordt benadrukt hoe moestuinen een educatieve functie kunnen hebben. Kinderen leren niet alleen over groenten, maar ook over het koken en het smaken van het resultaat. Zoals bij Kinderopvang De Hooijbergh is het gebruikelijk dat de oogst gebruikt wordt voor gezonde maaltijden. De kinderen helpen bij het koken van stamppot, salades of zelfs appeltaart. Deze ervaringen versterken de band tussen kweken en eten.

De educatieve waarde van moestuinen wordt verder benadrukt in het project "Smakelijke Moestuinen", dat in Noord-Brabant opgezet is. Het project richt zich op kinderen jonger dan vier jaar en heeft als doel om hen bewust te maken van het belang van gezond voedsel. Door middel van een moestuin leren kinderen over groenten en het groeiproces. Hierbij is er ook aandacht voor ouders en pedagogische medewerkers, die bij de opvoeding van kinderen betrokken worden.

Praktische Tips voor het Aanleggen van een Moestuin

Niet elke kinderopvang beschikt over een grote buitenruimte, maar dat hoeft geen belemmering te zijn. In SOURCE DATA 5 wordt aangegeven dat ook in kleinere ruimtes een moestuin gerealiseerd kan worden. Een verticale moestuin, bijvoorbeeld in de vorm van een pallet of kruidenzak, is een uitkomst voor schaarse ruimte. Ook is het mogelijk om eerst met potjes te beginnen, waarin kinderen zaden kunnen zaaien. Deze plantjes kunnen vervolgens in een groter project worden geplaatst wanneer het weer het toelaat.

Een belangrijk aspect bij het aanleggen van een moestuin is de keuze van geschikte gewassen. Planten die relatief snel groeien en waarvan kinderen gemakkelijk wat kunnen oogsten, zijn meestal het beste. Voorbeelden zijn pompoen, courgette, kruiden, aardbeien, maïs en pluksla. Deze gewassen geven kinderen direct visuele en smakelijke feedback, wat motiverend is.

Het wieden van onkruid is een andere les die kinderen kunnen leren. Het is belangrijk dat kinderen weten welke planten onkruid zijn en welke niet. Hierbij is het goed om te benadrukken dat sommige planten die als onkruid worden beschouwd, ook nuttig kunnen zijn. Het gebruik van een vergrootglas kan helpen bij het herkennen van dieren en planten, en het ontwikkelen van een waarnemingsvermogen.

Moestuinen en Samenwerking met Ouders

Moestuinen zijn niet alleen een educatieve activiteit binnen de kinderopvang, maar ook een kans voor samenwerking met ouders. In veel gevallen worden de oogsten meegenomen naar huis, zodat kinderen en ouders samen een maaltijd kunnen bereiden. Dit versterkt de band tussen opvoeder en ouder, en het maakt de ervaring van het kweken en eten van groenten nog concreter.

In het geval van Kinderopvang De Linde wordt er regelmatig contact gelegd met ouders, bijvoorbeeld via een officiële uitnodiging voor een oogstfeest. Dit soort activiteiten stelt ouders in staat om betrokken te raken bij het dagelijks werk van de kinderopvang en geeft kinderen het gevoel dat hun werk wordt erkend en gedeeld.

De Rol van Moestuinen in de Kinderopvang

Moestuinen vormen een waardevolle aanvulling op de educatieve en recreatieve activiteiten in kinderopvang. Ze bieden kinderen een unieke kans om in contact te komen met de natuur, verantwoordelijkheden te leren en gezond voedsel te ervaren. Buiten de educatieve aspecten draagt het aanleggen van een moestuin ook bij aan de ontwikkeling van sociaal contact, creativiteit en motorische vaardigheden.

Een moestuin is niet alleen een educatief project, maar ook een plezierige activiteit die kinderen kunnen genieten. Het is een manier om te leren, maar ook om te spelen en te ontdekken. De combinatie van beweging, leren en smaken maakt moestuinen tot een unieke ervaring in de kinderopvang.

Conclusie

Moestuinen in kinderopvangcentra zijn meer dan alleen een groene activiteit; ze vormen een educatieve, recreatieve en gezonde aanvulling op de kinderontwikkeling. Door kinderen betrokken te maken bij het kweken van groenten en fruit, leren ze waar hun voedsel vandaan komt, hoe ze verantwoordelijkheid kunnen nemen en hoe ze gezond kunnen eten. Moestuinen bieden bovendien een uitkomst voor de toegenomen sedentaire levensstijl bij kinderen en bevorderen beweging in de buitenlucht.

De praktijkvoorbeelden van verschillende kinderopvanginstellingen tonen aan dat moestuinen niet alleen educatief zijn, maar ook een waardevolle ervaring voor kinderen en opvoeders. Of het nu gaat om een grote moestuin met diverse gewassen of een klein project in een verticale tuin, het is duidelijk dat moestuinen een positieve invloed hebben op de kinderontwikkeling. Door samen te werken met ouders en te leren van ervaren moestuincoaches, kunnen kinderopvangcentra een rijke en leerzame ervaring bieden aan kinderen.

Bronnen

1. De moestuin van Kinderopvang De Linde
2. Inspiratiesessie voedingseducatie voor kinderopvang
3. XXS Kinderopvang start met project Smakelijke Moestuinen
4. Biologische moestuin van Kinderopvang De Hooijbergh
5. Moestuin in kinderopvang: tips en ideeën
6. Moestuinieren met kinderen: een leuke en leerzame ervaring
7. Kinderdagverblijf 't Bloemenhuisje