Landelijke stakingen in de kinderopvang: oorzaken, gevolgen en rechten van werknemers

In juni 2021 braken landelijke stakingen in de kinderopvang los, een zeldzame gebeurtenis in deze sector. Volgens de vakbond FNV was dit de eerste landelijke staking in meer dan twintig jaar. Werknemers in kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang legden het werk neer om hun onvrede te tonen over de hoge werkdruk en het gebrek aan verbetering van de werkomstandigheden. De stakingen vonden plaats op 1 juli en 8 juli 2021 en werden vooral georganiseerd door FNV, een vakbond die sinds 2019 uitonderhandeld is met de werkgevers. In deze tekst worden de oorzaken, gevolgen en rechten van de betrokken werknemers besproken, met aandacht voor het belang van deze acties in de context van kinderopvang en zorg.

Oorzaken van de stakingen

De oorzaken van de stakingen liggen in het gevoel van onvrede onder werknemers in de kinderopvangsector. Volgens FNV leidt de hoge werkdruk ervan dat medewerkers „bij bosjes neerfallen”. De vakbond eist dat werkgevers maatregelen nemen om deze druk te verlichten. Op 1 juli 2021 werd al een regionale staking georganiseerd in Noord-Holland en Almere. Deze actie had een beperkte impact, maar toonde aan dat er onvrede was. Op 8 juli volgde een landelijke staking, waarbij 538 locaties verspreid over het land meededen. Dit betrof ongeveer 3 procent van alle kinderopvanglocaties in Nederland.

De stakingen werden aangekondigd nadat de vakbond FNV een ultimatum had uitgesproken. De bond had geadviseerd om een cao-akkoord te sluiten dat gericht was op het verlagen van de werkdruk. Dit akkoord was al bereikt tussen de vakbond CNV en de werkgeversorganisaties Brancheorganisatie Kinderopvang (BK) en Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK). FNV was hiertegen en betoogde dat het akkoord niets deed aan de werkdruk en dat de verantwoordelijkheid voor verbetering bij de werkgevers lag.

Gevolgen voor kinderen en ouders

De gevolgen van de stakingen zijn vooral voor ouders en kinderen voelbaar. Volgens de vakbond FNV is de impact van de stakingen beperkt, omdat niet alle locaties volledig gesloten zijn. Echter, voor de betrokken families betekent het dat kinderen een dag zonder kinderopvang doorbrengen. Voor sommige ouders is dit ongemakkelijk, vooral wanneer er geen alternatieve zorg is.

De Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK) benadrukt dat de impact van de stakingen voor kinderen en ouders „redelijk beperkt” is, maar erkent dat het voor kwetsbare kinderen, zoals kinderen met een taalachterstand, extra vervelend kan zijn. Deze kinderen missen vaak dagelijks een gestructureerd omgeving, en het is ongunstig voor hun ontwikkeling als ze deze zorg tijdelijk missen.

Daarnaast is er onzekerheid over de duur van de stakingen. Werknemers zijn niet alleen op 1 en 8 juli aan het staken, maar de acties kunnen zich verder uitstrekken. FNV benadrukt dat het aantal deelnemers op de stakingsdag afhangt van het aantal medewerkers dat zich registreert. De vakbond zegt dat de stakingen bedoeld zijn om een duidelijk signaal af te geven aan werkgevers. Hoe meer locaties meedoen, hoe krachtiger het signaal is.

Rechten van werknemers bij stakingen

Werknemers in de kinderopvang hebben het recht om te staken, zoals omschreven in de informatie van FNV. Staken is een collectieve actie, wat betekent dat het gedaan moet worden samen met andere werknemers. Echter, individuele medewerkers kunnen zich ook registreren als staker als ze de enige op hun locatie zijn. Het recht op staking is belangrijk om ervoor te zorgen dat werknemers hun zorgen kunnen uiten zonder gevaar van intimidatie of sancties.

Werkgevers mogen geen actievoerende werknemers intimideren of straffen. Het is verboden voor werkgevers om druk uit te oefenen op medewerkers die staken. Daarnaast is het voor de werkgever verplicht om eventuele ongemakken of schade die ontstaan door de staking te dragen. Werknemers die staken hebben het recht om zich aan te melden via een actietent of via een digitale stakingspas, die alleen FNV-leden kunnen ontvangen.

De stakingsdag is een dag waarop alle stakers naar een vooraf afgesproken locatie komen. Hier wordt een formulier ingevuld of wordt de digitale stakingspas gebruikt. Het is belangrijk dat werknemers hun gegevens correct registreren, zoals hun rekeningnummer, e-mailadres en werkgever. Dit zorgt voor een efficiënte verwerking van de registratie.

Rol van werkgevers en vakbonden

Werkgevers spelen een centrale rol bij het omgaan met stakingen. De vakbond FNV benadrukt dat het aan werkgevers ligt om verbeteringen aan te brengen in de werkomstandigheden. De stakingen zijn een manier voor werknemers om druk uit te oefenen op werkgevers om dit te doen. Werkgevers kunnen kiezen om het probleem serieus te nemen of om de acties te negeren.

In de context van de cao-akkoord die is bereikt tussen CNV en de werkgeversorganisaties, benadrukt FNV dat dit akkoord niet voldoet aan de eisen van de medewerkers. Het akkoord bevat wel een loonsverhoging van 3 procent, maar geen maatregelen om de werkdruk te verlagen. FNV betoogt dat de cao-akkoord in plaats daarvan verwijst naar de politiek voor oplossingen, wat volgens de vakbond niet verantwoord is. Werkgevers zijn volgens FNV verantwoordelijk voor het verbeteren van de werkomstandigheden.

Impact op de sector

De impact van de stakingen is niet alleen voor de betrokken locaties voelbaar, maar ook voor de sector als geheel. De stakingen tonen aan dat er een groeiend ontevredenheid is onder werknemers in de kinderopvangsector. Deze ontevredenheid kan leiden tot verder onrust, zoals verdere stakingen of andere vormen van actie. Het is belangrijk dat werkgevers en vakbonden met elkaar in gesprek gaan om een duurzame oplossing te vinden.

De stakingen kunnen ook leiden tot veranderingen in de manier waarop kinderopvangorganisaties communiceren met ouders. Het is de verantwoordelijkheid van de organisaties om ouders op de hoogte te houden van mogelijke stakingen. FNV informeert werkgevers altijd van tevoren, zodat zij zelf kunnen beslissen hoe ze de situatie aanpakken. Ouders worden zo beter geïnformeerd over eventuele verstoringen in de zorg.

Conclusie

De landelijke stakingen in de kinderopvang in 2021 tonen aan dat er een urgente behoefte is aan verbetering van de werkomstandigheden in deze sector. Werknemers voelen zich belast door de hoge werkdruk en eisen dat werkgevers maatregelen nemen om dit te verlichten. De stakingen zijn een manier voor werknemers om hun zorgen te uiten en druk uit te oefenen op werkgevers. Het is belangrijk dat werkgevers serieus luisteren naar deze zorgen en actie ondernemen.

De stakingen hebben ook een impact op ouders en kinderen, vooral voor kwetsbare kinderen die afhankelijk zijn van gestructureerde zorg. Het is daarom belangrijk dat er alternatieven zijn voor kinderopvang tijdens stakingen. Bovendien is het belangrijk dat werkgevers en vakbonden samenwerken om langdurige oplossingen te vinden voor de problemen in de sector.

Bronnen

1. Landelijke staking kinderopvang op donderdag 8 juli
2. FNV organiseert landelijke staking kinderopvang, weinig locaties doen mee
3. Staken in de kinderopvang
4. Eerste landelijke staking kinderopvang in twintig jaar
5. Donderdag eerste landelijke staking kinderopvang in twintig jaar
6. Vanaf volgende week kinderopvang stakingen