Kinderopvang in de natuur: het belang van het buitenkind

Kinderopvang in de natuur en de invloed van het buitenkind zijn onderwerpen die steeds meer aandacht krijgen binnen de kinderopvangsector. Op boerderijen, in groene omgevingen of in open lucht zijn kinderen betrokken bij activiteiten die hen niet alleen fysiek stimuleren, maar ook sociaal en emotioneel ontwikkelen. In dit artikel wordt ingegaan op de praktijken, voordelen en uitdagingen van kinderopvang in de natuur, met een nadruk op de rol van het buitenkind in de kinderontwikkeling.

De invloed van de natuur op kinderontwikkeling

De natuur speelt een belangrijke rol in de groei en ontwikkeling van jonge kinderen. Actieve beweging in de buitenlucht, contact met dieren en de mogelijkheid om vrij te spelen bevorderen niet alleen de fysieke ontwikkeling, maar ook de sociaal-emotionele groei. In de context van kinderopvang op de boerderij, zoals bijvoorbeeld bij 't Koetje in Bathmen, wordt dit op een unieke manier gecombineerd met het dagelijks verloop van het landbouwbedrijf. Kinderen leren hier hoe men kippen voert, eieren raapt, geiten aait en de stal aanveegt. Deze activiteiten stimuleren de motoriek, de leergerechtigheid en het contact met de omgeving.

Een voordeel van kinderopvang in de natuur is dat kinderen hier een directe band krijgen met hun omgeving. Volgens Mireille Rietman-Liese, eigenaar van 't Koetje, is het voor de kinderen heerlijk om op te groeien met dieren om zich heen. Ook de koeien profiteren van de aanwezigheid van kinderen, die de stal levendig houden en de koeien aanraken. De kinderen leren door deze ervaringen verantwoordelijkheid en respect voor dieren en de natuur. Ze worden daardoor ook gevoed met een bewustwording van duurzaamheid en de eenvoud van het leven op de boerderij.

Praktijk van kinderopvang in de natuur

Kinderopvang in de natuur is niet alleen gericht op de recreatie van kinderen, maar ook op de ondersteuning van de ouders en het versterken van de ouder-kindrelatie. In kinderopvanginstellingen zoals 't Koetje in Bathmen is er een duidelijke focus op activiteiten die de interactie tussen ouder en kind bevorderen. Deze activiteiten kunnen variëren van thema-activiteiten, inloopochtenden op de Peuteropvang, uitstapjes of VVE-thuisbijeenkomsten. Deze momenten zijn bedoeld om de band tussen ouders en kinderen te versterken en te ondersteunen in hun gezamenlijke ontwikkeling.

Tijdens de Corona-pandemie zijn er aangepaste afspraken geweest rondom de aanwezigheid van ouders op de locaties. Bijvoorbeeld tijdens de breng- en haalmomenten, die een laagdrempelige interactie vormen tussen ouder, pedagogisch medewerker en peuter, bleek dat het voor veel kinderen makkelijker was om afscheid te nemen buiten de groep. Hoewel dit praktisch is, blijft het van belang om de ouder-kind-interactie te kunnen zien en ervaren. Daarom zijn deze momenten op veel locaties weer ingevuld, gezien hun laagdrempelige karakter.

Het belang van ouderparticipatie

Ouderparticipatie speelt een centrale rol in kinderopvang, vooral in instellingen die gericht zijn op het voorbereiden van kinderen op regulier onderwijs. In de context van Beekdaelen wordt bijvoorbeeld gewerkt aan het voorkomen van onderwijsachterstanden door een omgeving te creëren waarin kinderen kunnen bloeien. In deze omgeving worden diverse beschermende factoren en middelen ingezet om kinderen een optimale ontwikkeling te laten doormaken.

De doorgaande lijn tussen de voorschoolse voorzieningen en het vroegschoolse onderwijs wordt hier specifiek benadrukt. De gekoppelde voor- en vroegschool stemmen zowel het pedagogisch aanbod als het didactisch handelen af, zodat de overgang voor de peuter zo soepel mogelijk verloopt. Hierbij worden ook thema’s zoals gezondheid, voeding, beweging, cultuur en talentontwikkeling verankerd in het aanbod van voor- en vroegscholen. Dit zorgt voor een doorgaande ontwikkeling van de kinderen.

Een andere aspect van ouderparticipatie is de rol van huisbezoeken. In sommige kinderopvanginstellingen, zoals bij Spelenderwijs, wordt minimaal twee keer per jaar een huisbezoek georganiseerd op het AZC. Dit is bedoeld om de ouderparticipatie te versterken en de band tussen ouders en kinderen te ondersteunen. Deze praktijk is vooral van belang voor kinderen met een VVE-indicatie (Vertraging in de Vroege Ontwikkeling), die extra aandacht nodig hebben.

De rol van het buitenkind in de kinderopvang

Het buitenkind, ofwel een kind dat veel tijd doorbrengt in de buitenlucht, speelt een essentiële rol in de kinderopvang. Het lopen, rennen, kruipen en klimmen in de natuur ontwikkelt de motoriek, terwijl het contact met dieren en planten het sociaal-emotionele gedrag stimuleert. De kinderopvang op de boerderij, zoals bij 't Koetje in Bathmen, is daar een goed voorbeeld van. Hier leren kinderen door ervaringen, zoals het voeren van kippen of het aaien van geiten, om te gaan met dieren en de natuur.

Deze ervaringen zijn niet alleen fysiek stimulerend, maar ook emotioneel waardevol. Kinderen leren verantwoordelijkheid, respect en genieten van de eenvoud van het leven op de boerderij. Volgens ouders zoals Wieke van der Zee is dit een waardevolle aanvulling op het reguliere kinderopvangaanbod. Ze merkt dat haar dochter hierin geniet en dat ze altijd "lekker vies" thuiskomt, wat zij als een teken van betrokkenheid en plezier ziet.

Uitdagingen en limieten van kinderopvang in de natuur

Hoewel kinderopvang in de natuur veel voordelen biedt, zijn er ook uitdagingen. Een van de voornaamste uitdagingen is de logistiek. In sommige gevallen wordt de kinderopvang gecombineerd met een busdienst, waardoor het oudercontact wordt verloren. Dit kan ertoe leiden dat de ouderparticipatie geringer is dan gewenst. In reactie daarop wordt in sommige instellingen gewerkt aan andere vormen van communicatie, zoals huisbezoeken of digitale communicatie.

Daarnaast zijn er ook financiële aspecten. In Beekdaelen geldt bijvoorbeeld dat reguliere Peuteropvang alleen gefinancierd wordt voor peuters die in Beekdaelen wonen en gebruik maken van de Peuteropvang in Beekdaelen. Kinderen uit buurgemeenten mogen wel geplaatst worden, maar dan tegen een commerciële uurprijs en niet op een gesubsidieerde plek. Dit betekent dat niet iedereen toegang heeft tot deze vorm van kinderopvang, wat kan leiden tot wachtlijsten voor kinderen uit Beekdaelen.

Een andere uitdaging is het feit dat kinderopvang in de natuur vaak niet uitgebreid is. Bij 't Koetje in Bathmen is het aanbod beperkt tot zestig kinderen per dag, verdeeld over vier groepen. Mireille Rietman-Liese benadrukt dat ze geen groter aanbod willen, omdat ze nog steeds een boerenbedrijf willen blijven en niet een kinderboerderij. Deze beperkte schaal betekent dat niet iedereen deze vorm van kinderopvang kan gebruiken, wat de toegang voor sommige families beperkt.

Samenwerking en signalering

Binnen kinderopvanginstellingen wordt ook aandacht besteed aan samenwerking en signalering. De voorschoolse voorzieningen zien de kinderen meerdere uren per week en hebben veel contact met de ouders of verzorgers. Hierdoor hebben zij vaak vroegtijdig inzicht in eventuele achterstanden of problematiek binnen het gezin. Dit maakt dat zij een belangrijke rol kunnen spelen in de signalering en samenwerking met jeugdpartners en de overgang naar het primair onderwijs.

In Beekdaelen zijn er bijvoorbeeld knooppunten gecreëerd voor de signalering van problemen. Deze knooppunten zijn bedoeld om vroegtijdige interventie mogelijk te maken en de kinderen in een zo vroeg mogelijk stadium te ondersteunen. Dit is van groot belang, omdat problemen in de vroege levensjaren gevolgen kunnen hebben voor de rest van het leven. Door de samenwerking tussen kinderopvang, ouders en externe zorgpartijen wordt de kans op een gunstige ontwikkeling verhoogd.

Conclusie

Kinderopvang in de natuur biedt veel voordelen voor jonge kinderen. De combinatie van beweging, contact met dieren en de mogelijkheid tot vrij spelen bevordert de fysieke, sociaal-emotionele en cognitieve groei. In instellingen zoals 't Koetje in Bathmen wordt deze vorm van kinderopvang op een professionele manier gecombineerd met het verloop van een landbouwbedrijf. Hier leren kinderen om te gaan met dieren en de natuur, wat hen een unieke ervaring biedt.

Ouderparticipatie en de rol van het buitenkind zijn centrale thema’s in deze vorm van kinderopvang. Door activiteiten die de ouder-kindrelatie versterken en een doorgaande lijn tussen voorschoolse en vroegschoolse voorzieningen, wordt de ontwikkeling van kinderen ondersteund. Tegelijkertijd zijn er uitdagingen, zoals logistiek en financiële aspecten, die van invloed zijn op de toegang tot deze vorm van kinderopvang.

Hoewel de praktijk van kinderopvang in de natuur beperkt is, is het duidelijk dat deze vorm van opvang een waardevolle aanvulling kan zijn op het reguliere kinderopvangaanbod. Door samenwerking en vroegtijdige signalering kan het potentieel van jonge kinderen worden ontwikkeld en belemmeringen op een vroeg stadium worden aangepakt.

Bronnen

1. Municipale regelgeving Beekdaelen
2. Kinderopvang op de boerderij in Bathmen