Nieuw Financieringsstelsel voor Kinderopvang: Doelstellingen, Pijlers en Implicaties voor Ouders

Het financieringsstelsel van de kinderopvang is in de afgelopen jaren aan de orde gekomen vanwege de wensen van ouders naar meer zekerheid en eenvoud, en vanwege de complexiteit van de huidige regeling. In de context van het huidige stelsel, waarbij ouders een contract afsluiten met een kinderopvangorganisatie en eventueel kinderopvangtoeslag ontvangen, zijn er problemen ontstaan met terugvorderingen en administratieve complexiteit. Daarom is een wetsvoorstel opgesteld voor een nieuw financieringsstelsel dat gericht is op meer zekerheid, transparantie en efficiëntie.

Het nieuwe stelsel is opgebouwd rond drie belangrijke pijlers: directe financiering door de Rijksoverheid aan kinderopvangorganisaties, gebruik van actuele gebruiksgegevens, en een eigen bijdrage van ouders die afhankelijk is van hun vastgestelde inkomen. In dit artikel wordt ingegaan op de huidige situatie, de doelstellingen van het nieuwe stelsel, de werking van de drie pijlers, en de handhavingsmaatregelen die daarmee gepaard gaan.

Huidige situatie en uitdagingen

Momenteel is de financiering van de kinderopvang indirect. Ouders sluiten een contract met een kinderopvangorganisatie en betalen de rekening voor de opvang. Werkende ouders kunnen een kinderopvangtoeslag aanvragen, die inkomensafhankelijk is. Deze toeslag wordt berekend op basis van het geschatte aantal opvanguren per jaar en het inkomen van het afgelopen jaar. Echter, aangezien het aantal opvanguren in de loop van het jaar kan variëren en het inkomen pas na afloop van het jaar vaststaat, vindt er een correctie plaats aan het einde van het jaar. Deze correctie kan leiden tot terugvorderingen bij ouders, wat zowel administratief als emotioneel een last kan zijn.

De huidige regeling heeft geleid tot problemen zoals grote afwijkingen tussen de voorschotten en de uiteindelijke toeslag, financiële schade voor de overheid door niet-innenbare vorderingen, en een complexe uitvoering door veel mutaties tijdens het jaar. Hierdoor is er behoefte aan een nieuw stelsel dat deze kwesties aanpakt.

Doelstellingen van het nieuwe financieringsstelsel

Het wetsvoorstel voor het nieuwe financieringsstelsel is gericht op drie kerndoelen:

1. Zekerheid voor ouders: Ouders moeten eerder en meer zekerheid krijgen over hun recht op kinderopvangvergoeding en de hoogte van hun eigen bijdrage.
2. Eenvoud en transparantie: Het stelsel moet eenvoudiger worden voor ouders, met minder kans op fouten.
3. Verlagen van terugvorderingen: Het aantal en de hoogte van terugvorderingen bij ouders moet zoveel mogelijk verminderen, vooral bij groepen met een verhoogd risico.

Daarnaast is er een sterke focus op het verbeteren van de processen binnen de Belastingdienst, zodat deze beter in staat is om het stelsel uit te voeren en terugvorderingen effectief te beheren.

Pijlers van het nieuwe financieringsstelsel

Het nieuwe stelsel is opgebouwd rond drie kernconcepten of pijlers die samen bijdragen aan het behalen van de doelstellingen.

1. Directe financiering door de overheid aan kinderopvangorganisaties

In het nieuwe stelsel ontvangt de kinderopvangorganisatie direct vergoeding van de overheid voor de kosten van de kinderopvang. Dit betekent dat ouders geen kinderopvangtoeslag meer ontvangen, maar dat de kinderopvanginstelling in plaats daarvan verantwoordelijk is voor het verwerken van de vergoeding. Hierdoor verschuift een deel van de verantwoordelijkheid van ouders naar de kinderopvangorganisatie. Voor ouders betekent dit dat het stelsel eenvoudiger wordt, omdat ze niet langer zelf verantwoordelijk zijn voor het aanvragen en het terugbetalen van toeslagen.

2. Gebruik van actuele gebruiksgegevens

Een belangrijk aspect van het nieuwe stelsel is het gebruik van actuele gebruiksgegevens. Dit betekent dat de vergoeding die de kinderopvangorganisatie ontvangt, afhankelijk is van het daadwerkelijke gebruik van kinderopvangtijden. Hierdoor kan de overheid de daadwerkelijke kosten voor de kinderopvang nauwkeuriger bepalen en kan er meer transparantie ontstaan over hoe het geld wordt besteed.

3. Eigen bijdrage van ouders op basis van vastgesteld inkomen

De derde pijl is de eigen bijdrage van ouders, waarvan de hoogte afhankelijk is van hun vastgestelde inkomen. In het nieuwe stelsel wordt gebruikgemaakt van het inkomen van twee jaar geleden (t-2), waarmee wordt berekend hoeveel ouders zelf moeten betalen. Dit biedt ouders meer zekerheid, omdat het inkomen van t-2 al vastligt en minder kans is op schommelingen. Voor 83% van de huishoudens is het inkomen van t-2 al vastgesteld door de Belastingdienst, wat betekent dat deze groep ouders het beste profiteert van deze aanpak.

Voor 17% van de huishoudens is het inkomen van t-2 nog niet definitief vastgesteld, bijvoorbeeld bij eigen ondernemers. In dat geval wordt tijdelijk uitgegaan van het meest recente beschikbare inkomen, wat kan zijn van één of drie jaar geleden (t-1 of t-3).

Het portaal kinderopvangfinanciering

Om ouders inzicht te geven in de financiering van hun kinderopvang is het portaal kinderopvangfinanciering geïntroduceerd. Via dit digitale platform kunnen ouders informatie bekijken over de hoogte van hun eigen bijdrage, de contractinformatie en de factuurgegevens van de kinderopvangorganisatie. Ouders kunnen hier ook zien hoeveel uren kinderopvang er in rekening worden gebracht.

Het portaal maakt het mogelijk om meerdere kinderopvangovereenkomsten te beheren. Zo kan een ouder bijvoorbeeld contracten voor buitenschoolse opvang en dagopvang beheren via één enkel portaal. Hierdoor hoeft de ouder maar één keer in te loggen met de DigiD-code en heeft hij direct overzicht over alle kinderopvangtijden. Als de kinderopvangorganisatie al een portaal heeft, wordt de ouder automatisch aan het bestaande portaal toegevoegd.

Handhavingsstelsel en fraudebestrijding

Het nieuwe financieringsstelsel vereist ook een nieuw handhavingsstelsel, omdat fraude en oneigenlijk gebruik van de kinderopvangvergoeding niet mogen worden toegestaan. Handhaving is een essentieel onderdeel van het stelsel en draagt bij aan het draagvlak voor de financiering van kinderopvang.

Wanneer er sprake is van fouten of fraude kan het verkregen voordeel worden teruggevorderd. Bijvoorbeeld wanneer de kinderopvangorganisatie verantwoordelijk is voor een overtreding, kan het voordeel worden teruggevorderd. Wanneer de ouder verantwoordelijk is, kan een nabetaling worden aangevraagd. Daarnaast kan er verder punitief opgetreden worden, zoals door boetes of andere maatregelen.

Het handhavingsstelsel moet zorgen voor een evenwicht tussen preventie, controle en sanctie. Hierbij is het belangrijk dat fraude niet lonert, maar dat het stelsel ook voor ouders en kinderopvangorganisaties eerlijk en begrijpelijk is. Handhaving moet niet alleen gericht zijn op het opsporen van fouten, maar ook op het voorkomen van fouten en het stimuleren van goede praktijken.

Conclusie

Het nieuwe financieringsstelsel voor kinderopvang is ontworpen om ouders meer zekerheid te bieden, het stelsel eenvoudiger te maken en terugvorderingen te verminderen. Het stelsel is opgebouwd rond drie pijlers: directe financiering door de overheid aan kinderopvangorganisaties, het gebruik van actuele gebruiksgegevens, en een eigen bijdrage van ouders die afhankelijk is van hun vastgestelde inkomen. Daarnaast is er een nieuw handhavingsstelsel in acht genomen om fraude en oneigenlijk gebruik te voorkomen.

De invoering van dit stelsel betekent een verschuiving in verantwoordelijkheden, waarbij de kinderopvangorganisatie een grotere rol speelt in het beheren van de financiering. Voor ouders is het stelsel eenvoudiger en transparanter, en biedt het meer zekerheid over de netto kosten van de kinderopvang. Ondanks de voordelen is er ook aandacht voor de uitdagingen, zoals het beheersen van risico’s en het ontwikkelen van een handhavingsstelsel dat eerlijk en effectief is.

Bronnen

1. Overtoeslagen.nl – Begrippenlijst dienst toeslagen
2. Wetsvoorstel Wet nieuw financieringsstelsel kinderopvang