Ondersteuning voor kinderen met hersen- en psychische aandoeningen in het onderwijs

In het huidige onderwijs is de rol van kinderen met hersen- en psychische aandoeningen steeds belangrijker geworden. Deze kinderen hebben vaak last van uitdagingen bij het leren, het omgaan met sociale situaties en het aanpassen aan de eisen van het onderwijs. Het is daarom van belang om gerichte maatregelen te nemen om hen te helpen hun potentieel te ontwikkelen en deel te nemen aan het onderwijs. In dit artikel wordt ingegaan op de uitdagingen die kinderen met hersen- en psychische aandoeningen kunnen ervaren, en op de manieren waarop het onderwijs hen kan ondersteunen. De informatie is gebaseerd op gegevens uit de bronnen en geeft een overzicht van de huidige inzichten en aanpakken.

Uitdagingen bij de overgang naar het onderwijs

Een van de belangrijkste problemen bij kinderen met hersen- en psychische aandoeningen is de overgang van de basisschool naar de middelbare school. Deze overgang kan voor veel kinderen een moeilijke fase zijn, vooral als ze last hebben van cognitieve of psychologische uitdagingen. Dit wordt onder meer veroorzaakt door veranderingen in de schoolomgeving, klasgenoten, vrienden, en de eisen aan cognitieve functies en psychologische vaardigheden zoals planning, cognitieve flexibiliteit, en psychologische flexibiliteit. De overgang wordt vaak gekenmerkt door een toenemende complexiteit, wat voor veel kinderen problemen kan opleveren.

Er is een duidelijke behoefte aan gerichte ondersteuning om deze overgang te vergemakkelijken. Een van de kernprincipes is het Life Course Health Development (LCHD)-model, dat een raamwerk biedt voor gezondheidsontwikkeling door interacties tussen een persoon en zijn omgeving in de loop van de tijd. Dit model helpt bij het identificeren van psychologische, sociale en omgevingsfactoren die bijdragen aan een succesvolle schoolovergang, evenals nuttige interventiedoelen.

De rol van prikkelverwerking

Een ander belangrijk aspect is de prikkelverwerking. Dit is de manier waarop het lichaam prikkels verwerkt, zoals licht, geluid, pijn of onrust. Een verstoorde prikkelverwerking komt vaak voor bij hersen- en psychische aandoeningen. Dit kan deelname in onderwijs en werk sterk beïnvloeden. De impact neemt toe naarmate de maatschappij sneller en prikkelrijker wordt. Er is echter weinig betrouwbare en valide meetinstrumenten beschikbaar, en de meeste daarvan zijn gebaseerd op zelf-rapportages. Bovendien zijn er weinig tot geen effectieve behandelmethoden.

Er is dus behoefte aan kennisvergroting rondom inter- en intra-individuele verschillen in prikkelgevoeligheid en de mogelijke oorzaken of onderliggende mechanismen van afwijkende prikkelgevoeligheid. Dit helpt bij het ontwikkelen van gerichte interventies en behandelmogelijkheden die aansluiten bij de variatie in expressie en de verschillende oorzaken en mechanismen.

Deelname in educatie en arbeid

Een ander belangrijk punt is de deelname van jongeren met psychische klachten aan onderwijs en de arbeidsmarkt. Jongeren met beginnende psychische klachten, zoals angst, depressie of externaliserende problemen, hebben een verhoogd risico op schooluitval en moeite met het vinden en behouden van werk. Deze situatie is extra groot bij jongeren uit gezinnen met een lage sociaaleconomische positie of met een migratieachtergrond. Zij ervaren vaak meervoudige stressfactoren, die de kans op psychische klachten en uitval verder vergroten.

Er is dus behoefte aan gerichte interventies die zich integraal richten op de identiteitsontwikkeling en het aanleren van effectieve stresscopingvaardigheden. Deze interventies moeten gericht zijn op jongeren met (risico op) psychische klachten, vooral uit lage sociaaleconomische positie- en migratieachtergronden, met als doel hun deelname in onderwijs te verbeteren. De interventie moet gebaseerd zijn op een co-creatie met jongeren, docenten en welzijnsprofessionals, waarbij het ontwikkelen van identiteit en effectieve copingstrategieën centraal staan.

Ondersteuning in het onderwieter

De rol van de onderwijsinstelling is cruciaal bij het ondersteunen van kinderen met hersen- en psychische aandoeningen. Er is behoefte aan een holistische aanpak die zowel de leeromgeving als de ondersteuning van de ouders en het onderwijspersonal omvat. De overgang van de basisschool naar de middelbare school is een belangrijke gebeurtenis in het leven van schoolgaande kinderen. Deze overgang kan problemen opleveren, vooral bij kinderen met hersenletsel, ADHD en autisme.

Er zijn verschillende initiatieven en onderzoeken die zich richten op het verbeteren van de transitie van kinderen en jongeren met hersen- en psychische aandoeningen van niet-educatie naar educatie. Het doel hiervan is om te voorkomen dat zij thuiszitters worden. Er wordt geprobeerd om een interventie te ontwikkelen die gericht is op de ondersteuning van deze kinderen bij hun overgang naar het onderwijs. Er wordt ook gekeken naar de rol van de prikkelverwerking en hoe deze kan worden ondersteund.

Samenwerking en interventies

Er is een sterk verband tussen de samenwerking tussen verschillende partijen en de effectiviteit van interventies. Het is belangrijk dat er een samenwerking is tussen onderwijs, gezondheidszorg, sociale diensten en andere betrokkenen. Dit helpt bij het creëren van een geïntegreerd en duurzaam systeem dat de behoeften van kinderen met hersen- en psychische aandoeningen ondersteunt.

Er zijn verschillende projecten en initiatieven die zich richten op het ontwikkelen van gerichte interventies. Zo is er een project dat zich richt op de ontwikkeling van een laagdrempelige interventie die gericht is op de identiteitsontwikkeling en het aanleren van effectieve stresscoping. Ook wordt er gekeken naar de rol van neurodiversiteit in het onderwijs en de arbeidsmarkt. De focus ligt op het benadrukken van de kracht van neurodivergente individuen en het aanbieden van passende ondersteuning.

Conclusie

De overgang naar het onderwijs is voor veel kinderen met hersen- en psychische aandoeningen een moeilijke fase. Er is behoefte aan gerichte maatregelen om hen te helpen hun potentieel te ontwikkelen en deel te nemen aan het onderwijs. Dit vereist een holistische aanpak die zowel de leeromgeving als de ondersteuning van de ouders en het onderwijspersonal omvat. De rol van de prikkelverwerking is hierbij belangrijk, evenals de samenwerking tussen verschillende partijen. Door gerichte interventies en ondersteuning kan deelname in educatie en arbeid worden verbeterd.

Bronnen

1. Ingediende onderzoeksideeën
2. MBB Change