Gamen en opvoeding: Hoe ouders en onderwijs het evenwicht kunnen vinden
juli 6, 2025
In de wereld van de pedagogiek is Martinus Jan Langeveld een belangrijk en onmisbaar figuur geweest. Zijn visie op opvoeding is gericht op het begrijpen van het kind in zijn eigen levenswereld, waarin de volwassene een rol speelt als begeleider en niet als bevelen geefende autoriteit. Langeveld benadrukte dat opvoeding een emancipatoir, op elkaar betrokken, pro-actief ontwikkelingsproces is, waarin het vertrouwen van de opvoeder in het kind en het vertrouwen van het kind in zijn opvoeder essentieel is. Deze benadering heeft veel invloed gehad op de pedagogische theorie en praktijk, zowel in Nederland als in andere landen.
De kern van Langevelds visie op opvoeding
Langeveld beschouwde opvoeding als een actieve situatie waarin zowel de opvoeder als het kind betrokken zijn bij het proces van leren en ontwikkelen. Hij stond het kind centraal, en benadruide dat elk kind uniek is en op een specifieke manier in de wereld staat. Volgens Langeveld moet de opvoeder proberen het gedrag en de gedachten van het kind diepgrondig te begrijpen. Dit idee, vaak aangeduid als ‘Verstehen’ in de fenomenologie, is een kernaspect van zijn pedagogische visie.
Hij benadrukte dat het kind niet moet worden geobjectiviseerd, maar dat de volwassene zich moet inpassen in de levenswereld van het kind. Dit vereist dat de opvoeder zichzelf ‘buiten de haakjes’ plaatst, zodat hij of zij onbevooroordeeld kan kijken naar de wereld van het kind. Langeveld stelde dat het kind op een unieke manier leert, en dat het belangrijk is om deze unieke manier te begrijpen, in plaats van te proberen het kind te laten voldoen aan bepaalde normen.
Emancipatie en pro-actief ontwikkelingsproces
Een van de belangrijkste aspecten van Langevelds visie is de emancipatie van het kind. Hij geloofde dat het kind op een bepaalde manier zijn eigen ontwikkeling moet bepalen, ondersteund door de opvoeder. Dit proces wordt ‘pro-actief’ genoemd, wat betekent dat het kind actief betrokken raakt bij zijn eigen ontwikkeling. De opvoeder dient hierbij een rol te spelen als begeleider en niet als autoriteit.
Langeveld benadruide dat het kind zichzelf moet leren bepalen in de wereld, en dat het onderwijs daarbij moet helpen. Hij stelde dat de opvoeding gericht moet zijn op het ontwikkelen van het kind tot een zelfstandige, verantwoordelijke burger. Dit vereist dat de opvoeder niet alleen kennis geeft, maar ook helpt bij het opbouwen van een eigen levensdoel, een eigen keuze in het leven, en het opbouwen van een eigen morele compass.
De rol van gezag in de opvoeding
Langeveld benadrukte ook dat gezag een onmisbaar onderdeel is van de opvoeding. Volgens hem is het verband tussen opvoeding en gezag niet toevallig, maar noodzakelijk. Elke vorm van opvoeding vereist dus een gezagsrelatie. Dit betekent echter niet dat de opvoeder een autoriteit is, maar dat hij of zij een rol speelt als begeleider en verantwoordelijke.
Hij onderscheidde verschillende vormen van gezag, en stelde dat deze tussen dwang en rationele overreding liggen. De opvoeder dient dus niet alleen te regelen, maar ook te overtuigen. Dit vereist dat de opvoeder zich bewust is van zijn of haar eigen rol in het proces, en dat hij of zij zich kan verantwoorden voor hetgeen hij of zij doet.
Fenomenologie en het begrijpen van het kind
Langeveld had een sterke relatie met de fenomenologie, een filosofische stroming die zich richt op het begrijpen van verschijnselen zoals ze zijn. Hij geloofde dat het kind niet moet worden beoordeeld op basis van externe criteria, maar dat het moet worden begrepen in zijn eigen context. Dit vereist dat de opvoeder zich in het kind moet verplaatsen, en dat hij of zij het kind ziet als een uniek wezen dat zijn eigen manier van denken en handelen heeft.
Hij stelde dat het kind niet alleen leer- en ontwikkelingsproblemen kan hebben, maar ook een eigen unieke manier van denken en handelen. Dit vereist dat de opvoeder zich moet inzetten voor het begrijpen van het kind, in plaats van het kind te proberen te veranderen.
De invloed van Langeveld op de pedagogiek
Langeveld heeft veel bijgedragen aan de ontwikkeling van de pedagogiek als wetenschap. Zijn visie op opvoeding heeft veel invloed gehad op de manier waarop kinderen worden begeleid en ondersteund. Hij benadruide dat het kind centraal moet staan, en dat de opvoeder een rol moet spelen als begeleider, niet als autoriteit.
Zijn visie op opvoeding heeft ook gevolgen voor het onderwijs. Volgens Langeveld moet het onderwijs gericht zijn op het ontwikkelen van het kind tot een zelfstandige burger. Dit vereist dat het onderwijs niet alleen kennis geeft, maar ook helpt bij het opbouwen van een eigen levensdoel, een eigen keuze in het leven, en het opbouwen van een eigen morele compass.
Conclusie
Martinus Jan Langeveld heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de pedagogiek. Zijn visie op opvoeding benadrukt het belang van emancipatie, betrokkenheid en een pro-actief ontwikkelingsproces. Hij stelde dat het kind centraal moet staan, en dat de opvoeder een rol moet spelen als begeleider, niet als autoriteit. Zijn visie heeft veel invloed gehad op de manier waarop kinderen worden begeleid en ondersteund, en blijft relevant voor ouders, docenten en pedagogen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
