Opvoeden van een Franse bulldogpuppy: Handboek voor ouders en verzorgers
juli 6, 2025
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat zowel emotioneel als intellectueel is. In de bronnen wordt duidelijk gemaakt dat opvoeding niet alleen betrekking heeft op het leren van kennis en vaardigheden, maar ook op het ontwikkelen van waarden, het aanleren van gedragsnormen en het stimuleren van de persoonlijke groei. In dit artikel wordt gekeken naar de kernprincipes van opvoeding, de rol van ouders en het belang van een gevarieerde benadering in verschillende levensfases.
De kernprincipes van opvoeding
In de bronnen wordt duidelijk gemaakt dat opvoeding een proces is waarin ouders, verzorgers en onderwijskundigen samenwerken om kinderen te begeleiden in hun ontwikkeling tot zelfstandige, verantwoordelijke en betrokken personen. Hierbij staat het bieden van liefde, veiligheid, kennis en richting centraal. Elke kind is uniek en ontwikkelt zich op zijn eigen tempo. Het is daarom belangrijk om realistische verwachtingen te hebben en het kind te laten groeien op basis van zijn eigen behoeften en ontwikkelingsniveaus.
In de bronnen wordt ook benadruid dat opvoeding niet alleen op het overbrengen van kennis en vaardigheden is, maar ook op het versterken van sociale, emotionele groei. Ouders en onderwijskundigen vormen samen een omgeving waarin kinderen leren keuzes te maken, verantwoordelijkheid te dragen en zich verbonden te voelen met hun omgeving. Een veilige en stimulerende omgeving laat kinderen ongestoord ontdekken. Ouders hoeven minder te verbieden. In een stimulerende omgeving met boeiende activiteiten vervelen kinderen zich minder snel en is er minder kans op negatief aandacht vragen en vervelend gedrag.
De rol van ouders in de opvoeding
De bronnen benadrukken dat ouders de belangrijkste opvoeder van hun kind zijn. Ze helpen kinderen om hun gaven en talenten te ontdekken en in te zetten, zowel voor hun eigen ontwikkeling als voor het welzijn van anderen. Hierbij staan waarden als respect, eerlijkheid en verantwoordelijkheid centraal. Het is belangrijk dat ouders zich goed om kunnen te zorgen en hun eigen welzijn in de gaten houden, omdat dit invloed heeft op de opvoeding van hun kind.
In de bronnen wordt ook gezegd dat ouders hun kinderen moeten leren omgaan met hun eigen gedrag en emoties. Ze moeten regels en grenzen stellen, maar ook ruimte geven om eigen initiatieven te ontplooien. Het is belangrijk dat ouders hun kinderen leren om te luisteren, te respecteren en te leren van fouten. Daarnaast is het belangrijk dat ouders hun kinderen leren omgaan met verschillen tussen mensen, bijvoorbeeld op het gebied van cultuur, gewoonten, normen en waarden, sekse en gender.
De opvoedingsstijl en het balansmodel
De bronnen laten zien dat er verschillende opvoedingsstijlen zijn, die als meer of minder gunstig worden beschouwd voor de kinderlijke ontwikkeling. Er wordt gesproken over de twee pijlers van opvoeding: de affectieve band tussen ouders en kinderen, de mate waarin ouders betrokken zijn, de emotionele ondersteuning die zij hun kind bieden en de ruimte die zij bieden om eigen initiatieven te ontplooien. De tweede pijler betreft het belang van het bieden van structuur en houvast en de noodzaak om ongewenst gedrag tijdig te corrigeren. Het gaat dan om het stellen van regels en grenzen aan het gedrag van kinderen en het toezicht houden op wat ze doen.
Het balansmodel (Bakker e.a., 1998) brengt de beschermende en de risicofactoren in kaart. Factoren in het kind, de ouder(s) of de omgeving die de opvoeding daarentegen goed laten verlopen, zijn beschermende (protectieve) factoren. Risicofactoren kunnen de opvoeding bedreigen. Deze factoren kunnen hun oorsprong vinden in het kind zelf, de ouder(s) of de omgeving.
De invloed van de opvoeding op de ontwikkeling van kinderen
De bronnen laten zien dat het opvoedend handelen kan van dag tot dag verschillen. Er zijn momenten waarop het fout kan lopen, maar tegelijkertijd, evenveel momenten die nieuwe kansen scheppen in de relatie tussen ouders en kinderen. De afstemming blijft een voortdurende opdracht. Wat passend was gisteren is dat morgen misschien niet meer. Kinderen veranderen en groeien en vragen een andere benadering. Hun leefwereld breidt uit, nieuwe betekenisvolle relaties ontstaan. Ouders veranderen mee tijdens het opgroeien van de kinderen.
De ontwikkeling van een kind wordt beïnvloed door veel factoren: erfelijke aanleg, temperament, invloeden uit de omgeving en maatschappij. Dit zijn factoren waar je vaak weinig of geen invloed op hebt. Wat je wel in de hand hebt, is de manier waarop jij met je kind omgaat. Het is belangrijk dat je kind zich veilig voelt bij je, want dat geeft een fundament onder zijn leven dat geen storm omver kan rukken.
De opvoeding in verschillende levensfases
De bronnen laten zien dat kinderen op verschillende levensfases verschillende behoeften hebben. In de fase van 0 tot 2 jaar is de belangrijkste taak het opbouwen van een veilige band met de opvoeders. Dit noemen we hechting. In deze ontwikkelingsfase leert je kind omgaan met andere mensen. Je kind leert verschil te zien tussen jou en een vreemde. Ook leert je kind bewust te spelen met voorwerpen en te spelen naast andere kinderen. Je kind leert dat het een eigen persoon is, een individu. In deze fase ontwikkelt je kind ook lichaamsbeheersing.
Tussen 2 en 4 jaar komt de taalontwikkeling op gang. Ook leert je kind dat dingen of mensen die het niet ziet, nog wel bestaan. Het spelletje kiekeboe helpt daarbij. Waar je kind eerst alleen nog náast andere kinderen speelde, begint het in de loop van deze fase met andere kinderen sámen te spelen. Ook kan je kind zich steeds beter aanpassen aan wat jij vraagt. De zelfredzaamheid van je kind neemt toe. Dit zie je bijvoorbeeld doordat je kind zelf gaat eten of zich zelfstandig wil aankleden. In deze fase gaan kinderen zich meestal beseffen of ze biologisch een jongen of meisje zijn.
In de fase van 4 tot 6 jaar neemt het gevoel van onafhankelijkheid toe. Dit zie je bijvoorbeeld doordat je kind steeds beter voor zich zelf kan zorgen. Zoals zichzelf wassen of aankleden. Je kind ziet steeds beter het verschil tussen goed en kwaad. Schaamtegevoelens komen in deze fase ook op gang. Je kind ontwikkelt schoolse vaardigheden. Zo leert het om zich te concentreren, opdrachten uit te voeren en in een groep te werken. Het lukt steeds beter om een langere tijd met een taakje bezig te zijn. Ook krijgt je kind een steeds actievere leerhouding.
In de fase van 6 tot 12 jaar wordt je kind steeds zelfstandiger en kan ook emoties steeds beter herkennen en aanpassen. Je kind leert omgaan met bijvoorbeeld vervoer, geld en media. Schoolse vaardigheden ontwikkelen zich verder. Zo leert je kind lezen, schrijven en rekenen. Hoe ouder je kind wordt, hoe belangrijker de relatie met leeftijdsgenoten is. Je kind kan zich steeds beter in anderen verplaatsen. In deze fase blijft het belangrijk dat je je kind stimuleert eigen keuzes te maken. Zo bevorder je de zelfstandigheid. Bied je kind de gelegenheid om met leeftijdsgenoten om te gaan. In deze fase kun je je kind leren hoe het met anderen omgaat. Dat het respectvol omgaat met verschillen tussen mensen, bijvoorbeeld op het gebied van cultuur, gewoonten, normen en waarden, sekse en gender. Doordat de wereld van je kind steeds groter wordt, wordt je kind vanaf ongeveer 8 jaar misschien wat angstiger. Of kan je kind zich zorgen gaan maken over bepaalde dingen. Dit is normaal. Het is belangrijk om met je kind te praten, vragen te stellen en te luisteren naar je kind.
De opvoeding van onze kinderen: een persoonlijke benadering
In de bronnen wordt duidelijk gemaakt dat opvoeden een kwestie is van uitproberen wat werkt. Dat is voor iedereen anders. Als ouder mag (en moet!) je daarin soms fouten maken. De opvoeding ‘uit ervaring’ is nu grotendeels ingeruild voor opvoedboeken, sites en methodieken. Toch is de vraag eigenlijk: zijn al die opvoedboeken en goeroes wel nodig? Je kent je kind zelf het beste, dus weet je dan ook niet hoe je zelf het beste op kunt voeden?
Het antwoord hierop kan verschillend zijn. Sommige ouders hebben er momenteel baat bij om vanuit een professionele hoek hulp te krijgen, simpelweg omdat ze er zelf niet uitkomen. Weer andere ouders zijn sceptisch, of ervaren eigenlijk weinig tot geen blijvende gedrachtsproblemen. Het ligt er dus maar net aan waar jij behoefte aan hebt én waar jouw kind behoefte aan heeft.
Conclusie
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat zowel emotioneel als intellectueel is. Het is belangrijk dat ouders hun kinderen leren omgaan met hun eigen gedrag en emoties. Ze moeten regels en grenzen stellen, maar ook ruimte geven om eigen initiatieven te ontplooien. Het is belangrijk dat ouders hun kinderen leren om te luisteren, te respecteren en te leren van fouten. Daarnaast is het belangrijk dat ouders hun kinderen leren omgaan met verschillen tussen mensen, bijvoorbeeld op het gebied van cultuur, gewoonten, normen en waarden, sekse en gender. De opvoeding van kinderen is een kwestie is van uitproberen wat werkt. Dat is voor iedereen anders. Als ouder mag (en moet!) je daarin soms fouten maken. De opvoeding ‘uit ervaring’ is nu grotendeels ingeruild voor opvoedboeken, sites en methodieken. Toch is de vraag eigenlijk: zijn al die opvoedboeken en goeroes wel nodig? Je kent je kind zelf het beste, dus weet je dan ook niet hoe je zelf het beste op kunt voeden?
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
