Morele Opvoeding: Een Essentieel Element van Onderwijs en Opvoeding
juli 5, 2025
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat sterk beïnvloed wordt door de culturele context waarin zij opgroeien. In het boek Cultuur en opvoeding van Lotty Eldering wordt deze invloed grondig onderzocht, met name in het licht van de diversiteit in Nederland en de uitdagingen die hiermee gepaard gaan. Dit artikel bespreekt de kernaspecten van de opvoeding in cultureel verschillende omstandigheden, de rol van cultuur in de ontwikkeling van kinderen en de uitdagingen die opvoeders, ouders en onderwijsinstellingen hierbij kunnen tegenkomen.
De invloed van cultuur op de opvoeding
Cultuur speelt een centrale rol in de opvoeding van kinderen. De opvattingen over wat een competente volwassene is, verschillen per cultuur. In niet-westerse samenlevingen is de socialisatie gericht op het leren van sociale rollen, zoals familierollen, beroepsrollen en politieke rollen. Deze rollen zijn geassocieerd met bepaalde normen en verwachtingen. In westerse samenlevingen daarentegen staat autonomie en zelfontplooiing centraal. De invloed van cultuur op de opvoeding is dus niet alleen bepalend voor de manier waarop kinderen worden opgevoed, maar ook voor de verwachtingen die worden gesteld aan hun gedrag en ontwikkeling.
In de zesculturenstudie, die in verschillende landen plaatsvond, bleek dat de sociale en culturele context grote invloed heeft op de opvoeding en ontwikkeling van kinderen. De studie legt de nadruk op het ecologische perspectief, waarin de settingen waarin kinderen opgroeien, centraal staan. In Noord-Amerika en Kenia bijvoorbeeld zijn de tijdsbesteding en de activiteiten die kinderen uitvoeren, sterk van elkaar verschillend. In Kenia spendeerden kinderen meer tijd aan werkzaamheden, terwijl in Amerika meer tijd werd besteed aan spelen. Deze verschillen tonen aan dat de cultuur een directe invloed heeft op de manier waarop kinderen leren en zich ontwikkelen.
Verschillen in opvoeding per cultuur
De opvoeding van kinderen varieert sterk per cultuur. In de crossculturele studie naar de waarde van kinderen worden de verschillen tussen culturen benaderd. In sommige samenlevingen heeft een kind een economische waarde, terwijl in andere culturen de focus ligt op de psychologische betekenis van kinderen. In niet-westerse landen dragen kinderen vaak al vroeg bij aan het levensonderhoud van het gezin en vormen ze een soort oudedagsvoorziening voor hun ouders. In westerse landen wordt de focus meer gelegd op het ontwikkelen van autonomie en zelfstandigheid.
De opvoedingsstijlen variëren ook per cultuur. In traditionele allochtone gezinnen wordt er vaak gekeken naar gehoorzaamheid, respect en het volgen van culturele en religieuze normen. In tegenstelling tot de opvattingen van veel leerkrachten in Nederland, die uitgaan van autonomie en zelfontplooiing, streven ouders uit bepaalde culturen ernaar dat hun kinderen goede onderwijsprestaties behalen, maar zich ook conformeren aan de eigen culturele en religieuze waarden. Dit kan leiden tot botsingen tussen school en thuiskant, omdat de verwachtingen van ouders en leerkrachten niet altijd overeenkomen.
De rol van cultuur in de ontwikkeling van kinderen
Cultuur is niet alleen een sociale erfenis, maar ook een evolutionaire erfenis. Het is een systeem van denk- en gedragspatronen dat zich ontwikkelt en zich voortplant via generaties heen. Het is dus geen aangeboren eigenschap, maar iets dat tijdens de opvoeding wordt geleerd. Dit proces wordt enculturatie genoemd. Kinderen worden dus ingewijd in de cultuur waartoe zij behoren.
In de opvoeding van kinderen is het belangrijk om te beseffen dat cultuur niet alleen bepaalt hoe ze met elkaar omgaan, maar ook hun gedrag, waarden en denkpatronen. Cultuur beïnvloedt dus ook hun gedrag en hun ontwikkeling. In sommige culturen is het belangrijk dat kinderen hun ouders respecteren en gehoorzaam zijn, terwijl in andere culturen de focus ligt op het leren om te gaan met anderen en hun eigen mening te vormen.
De uitdagingen van culturele diversiteit in de opvoeding
In Nederland is de opvoeding van kinderen geconfronteerd met een toenemende culturele diversiteit. De samenleving is steeds heterogener geworden, wat leidt tot nieuwe uitdagingen voor ouders, opvoeders en onderwijsinstellingen. De zesculturenstudie heeft aangetoond dat de opvoeding en ontwikkeling van kinderen in niet-westerse landen anders verloopt dan in westerse landen. Dit betekent dat er ook in Nederland verschillen zijn in de manier waarop kinderen worden opgevoed, afhankelijk van hun culturele achtergrond.
De opvoeding van allochtone kinderen in Nederland is onderworpen aan een aantal uitdagingen. Zo is het integratieproces langzamer verlopen dan verwacht, en blijven de cijfers voor het voldoen aan het examen en het verlaten van de school zonder beroepskwalificatie hoger voor allochtonen dan voor autochtonen. Daarnaast zijn allochtone jongeren vaker aanwezig in geweldplegtige jeugdgroepen en zijn er problemen met radicalisering van jonge moslims. Deze uitdagingen vereisen een passende aanpak in de opvoeding en het onderwijs.
De rol van opvoeders en ouders in de cultuur
De opvoeding van kinderen is niet alleen afhankelijk van de cultuur, maar ook van de manier waarop ouders en opvoeders hiermee omgaan. In de crossculturele studie naar de waarde van kinderen wordt benadruid dat ouders verschillen in hun opvattingen over de opvoeding van hun kinderen. Sommige ouders sturen hun kinderen naar een school waarin de nadruk ligt op autonomie en zelfontplooiing, terwijl anderen juist gekeken naar gehoorzaamheid, respect en het volgen van culturele normen.
In sommige culturen is het belangrijk dat meisjes en jongens op verschillende manieren worden opgevoed. Bijvoorbeeld in Creools-Surinaamse en Antilliaanse gezinnen wordt er gekeken naar het geven van een goede opleiding aan dochters, zodat ze financieel onafhankelijk kunnen worden. In traditionele Hindostaanse gezinnen wordt er meer aandacht besteed aan het opvoeden van dochters tot voorbeeldige echtgenotes. Dit verschil in opvoedingsstijl kan leiden tot spanningen tussen ouders en kinderen, en ook tussen ouders en leerkrachten.
De invloed van religie op de opvoeding
De invloed van religie op de opvoeding van kinderen is een ander belangrijk aspect. In veel culturen wordt religie gezien als een belangrijk onderdeel van de opvoeding. In de studie van Eldering wordt benadruid dat religie een rol speelt in de opvoeding van kinderen, zowel in culturele als in morele opzicht. De opvoeding van kinderen in religieuze gezinnen kan bijvoorbeeld gericht zijn op het leren van religieuze waarden, tradities en normen.
In het boek Cultuur en opvoeding wordt ook benadruid dat de opvoeding van kinderen in religieuze gezinnen vaak op een andere manier verloopt dan in niet-religieuze gezinnen. Bijvoorbeeld in sommige culturen wordt er gekeken naar het leren van de religieuze leer, terwijl in andere culturen de focus ligt op het leren van morele waarden en het omgaan met anderen. De invloed van religie op de opvoeding van kinderen is dus niet alleen bepalend voor hun gedrag, maar ook voor hun waarden en normen.
Samenwerking tussen school en ouders
De opvoeding van kinderen is een proces dat niet alleen plaatsvindt in het gezin, maar ook in het onderwijs. De samenwerking tussen school en ouders is daarbij van groot belang. In veel gevallen lopen de verwachtingen van ouders en leerkrachten op elkaar bot. Dit komt doordat de opvoedingsstijlen en waarden die ouders hanteren, verschillen van de waarden die in de school worden gegeven.
In de studie van Eldering wordt benadruid dat de opvoeding van kinderen in allochtone gezinnen vaak op een andere manier verloopt dan in autochtone gezinnen. Dit kan leiden tot spanningen tussen ouders en leerkrachten. Om dit te verhelpen, is het belangrijk dat ouders en leerkrachten samenwerken en elkaar begrijpen. Dit vereist een passende aanpak en communicatie tussen beide partijen.
De toekomst van de opvoeding in een cultureel divers landschap
De opvoeding van kinderen in een cultureel divers landschap vereist een passende aanpak. De samenleving is steeds heterogener geworden, wat leidt tot nieuwe uitdagingen voor ouders, opvoeders en onderwijsinstellingen. De opvoeding van kinderen moet daarom gericht zijn op het aanbieden van een passende omgeving waarin kinderen zich kunnen ontwikkelen, ongeacht hun culturele achtergrond.
De opvoeding van kinderen in Nederland moet ook rekening houden met de veranderingen in de afgelopen jaren. De integratie van allochtone gezinnen met een islamitische achtergrond verloopt anders dan aanvankelijk werd verwacht. Allochtone jongeren hebben inmiddels een belangrijk deel van hun onderwijsachterstand ingehaald en betere perspectieven op de arbeidsmarkt. Zij zijn zich echter ook meer bewust geworden van hun identiteit als moslims. Dit vereist een passende aanpak in de opvoeding en het onderwijs.
Conclusie
De opvoeding van kinderen is een complex proces dat sterk beïnvloed wordt door de culturele context waarin zij opgroeien. In Nederland is de opvoeding van kinderen geconfronteerd met een toenemende culturele diversiteit, wat leidt tot nieuwe uitdagingen voor ouders, opvoeders en onderwijsinstellingen. De invloed van cultuur op de opvoeding van kinderen is niet te verwaarlozen, en de verschillen tussen culturen moeten worden erkend en aangepast. De samenwerking tussen school en ouders is daarbij van groot belang, en de opvoeding moet gericht zijn op het aanbieden van een passende omgeving waarin kinderen zich kunnen ontwikkelen, ongeacht hun culturele achtergrond.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
