Opvoeding in verschillende culturen: verschillen, uitdagingen en oplossingen
juli 5, 2025
In de afgelopen jaren is de opvoeding van kinderen in Nederland aanzienlijk veranderd. De structuur van gezinnen is diverser geworden, en de rol van ouders en professionals bij de opvoeding is veranderd. De opvoedingsondersteuning speelt hierin een cruciale rol. In dit artikel worden de belangrijkste trends in de opvoeding en opvoedingsondersteuning besproken, met aandacht voor de invloed van gezinsvormen, de rol van sociale netwerken, en de impact van digitale opvoedingsondersteuning. De informatie is gebaseerd op de beschikbare bronnen, waaronder onderzoek van Corine van Egten en collega’s, en andere relevante documenten.
Trends in de opvoeding en opvoedingsondersteuning
De opvoeding van kinderen is in de afgelopen jaren aanzienlijk veranderd. Er is sprake van een toename van niet-gehuwde relaties, scheidingen en combinatiegezinnen. Volgens het onderzoek van Corine van Egten en collega’s (2008) groeien meer kinderen op in niet-traditionele gezinsvormen, waaronder stiefgezinnen, combinatiegezinnen en co-ouderschapsgezinnen. Ook is het aantal kinderen dat met een scheiding te maken krijgt, toegenomen. Dit heeft gevolgen voor de opvoeding, aangezien kinderen vaak met verschillende ouders en verschillende opvoedingsstijlen te maken krijgen.
Bij co-ouderschap wonen de kinderen afwisselend bij hun moeder en vader, en worden zij door beiden opgevoed. Dit type gezin is sinds 2009 verplicht onderdeel van het ouderschapsplan, waarin afspraken worden vastgelegd over de zorg en opvoeding van de kinderen als ouders uit elkaar gaan. Dit geeft ouders meer ruimte om hun kinderen op een evenwichtige manier op te voeden, maar ook meer verantwoordelijkheid.
Invloed van werkende ouders op het welzijn van kinderen
Een andere belangrijke trend is de toenemende deelname van vrouwen aan de arbeidsmarkt. Volgens onderzoek is er geen verschil in het welzijn van kinderen tussen gezinnen met één of twee werkende ouders. Ook het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP, 2011) stelt vast dat kinderen van twee werkende ouders niet slechter af zijn dan kinderen van één werkende ouder. Als het werken van beide ouders een gewenste situatie is, kan dit een positieve invloed hebben op hun functioneren als opvoeder – en daarmee vermoedelijk ook op het functioneren van kinderen.
Ook is er een stijging van het aantal werkende moeders, wat leidt tot een verandering in de opvoedingsstrategieën. Ouders moeten zich meer richten op het evenwicht tussen werk en gezin, en zijn hierin vaak afhankelijk van ondersteuning van anderen, zoals familie, vrienden of professionele hulp.
Sociale netwerken en opvoedingsondersteuning
De opvoeding van kinderen is in de afgelopen decennia steeds meer een geïsoleerde gezinsverantwoordelijkheid geworden. Gezinnen komen er steeds vaker alleen voor te staan, omdat het contact met familie, vrienden en buurtbewoners is afgenomen. Dit komt door verschillende maatschappelijke ontwikkelingen, zoals verhuisbewegingen en de invloed van de ‘virtuele wereld’ op de tijdsbesteding van gezinnen. Gezinnen kunnen hierdoor overbelast raken. Uit onderzoek blijkt dat ouders meer behoefte hebben aan informele steun bij de opvoeding.
Er is een groeiende behoefte aan netwerkondersteunende methodieken, die uitgaan van de eigen kracht van gezinnen en hun omgeving. Deze methoden kunnen bijdrragen aan het versterken van de opvoedingskwaliteit en het voorkomen van problemen. Bijvoorbeeld door gezinnen te ondersteunen in het opbouwen van een sterker sociaal netwerk, wat kan bijdragen aan het verminderen van risicovolle opvoedings situaties.
Digitale opvoedingsondersteuning en de rol van online hulp
De opkomst van nieuwe (sociale) media en online hulpverlening heeft een grote invloed op de opvoedingsondersteuning. Er is sprake van een groeiende behoefte aan digitale opvoedingsondersteuning, waarbij ouders en kinderen gebruik kunnen maken van online platforms, forums en applicaties. Zo biedt het internetforum Ouders Online zowel informele als formele ondersteuning aan ouders, vanuit de visie dat ouders gebruik moeten (kunnen) maken van hun eigen kracht.
Ook is er sprake van een groeiende rol van virtuele opvoedingshulpmiddelen, zoals de ‘Groeigids’ van Groeigids.nl, die informatie biedt over het opvoeden van kinderen in verschillende levensfasen. Deze digitale bronnen kunnen ouders helpen bij het oplossen van problemen en het versterken van hun opvoedingsvaardigheden.
Ondersteuning van ouders en het belang van pedagogische kwaliteit
Een belangrijk onderdeel van de opvoedingsondersteuning is het vergroten van de vaardigheden van ouders. Dit kan worden gedaan via opvoedcursussen, gastlessen en ouderavonden. Daarnaast is er sprake van een toename in het aantal kinderen dat in speciale voorzieningen terechtkomt, zoals de jeugdzorg, ggz, jeugdbescherming, voorzieningen in het kader van het jeugdstrafrecht en speciaal onderwijs. Dit duidt op een stijging van opvoedproblemen, die vaak niet vroegtijdig worden opgemerkt.
De opvoedingsondersteuning moet daarom gericht zijn op preventie, zodat kinderen niet in de problemen raken. Daarbij is het belangrijk dat ouders en professionals samenwerken, en dat er gericht wordt gekeken naar de sociale context van het gezin. De opvoedingskwaliteit van de buurt speelt hierbij een cruciale rol, aangezien gezinnen die in een omgeving met veel sociale samenhang wonen, minder risico lopen op kindermishandeling.
De rol van het Centrum voor Jeugd en Gezin
Het Centrum voor Jeugd en Gezin speelt een belangrijke rol in de opvoedingsondersteuning. De opvoedingsondersteuning moet gericht zijn op het versterken van de eigen kracht van gezinnen en hun omgeving. Hierbij is het belangrijk dat ouders en kinderen actief betrokken raken bij de opvoedingsprocessen, en dat er ruimte is voor samenwerking tussen professionals, ouders en de omgeving.
De opvoedingsondersteuning moet ook gericht zijn op het voorkomen van problemen, in plaats van alleen op het oplossen van bestaande problemen. Dit vereist een duidelijke visie op de opvoeding en het aanbieden van een breed aanbod van opvoedingshulpmiddelen. Daarnaast is er sprake van een toename in het aantal kinderen dat in speciale voorzieningen terechtkomt, wat wijst op een stijging van opvoedproblemen.
Conclusie
De opvoeding van kinderen in Nederland is in de afgelopen jaren aanzienlijk veranderd. De structuur van gezinnen is diverser geworden, en de rol van ouders en professionals bij de opvoeding is veranderd. De opvoedingsondersteuning speelt hierin een cruciale rol, met aandacht voor de invloed van gezinsvormen, de rol van sociale netwerken, en de impact van digitale opvoedingsondersteuning. De opvoedingsondersteuning moet gericht zijn op het versterken van de eigen kracht van gezinnen en hun omgeving, en op het voorkomen van problemen. Daarbij is het belangrijk dat ouders en professionals samenwerken, en dat er gericht wordt gekeken naar de sociale context van het gezin.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
