Communicatie met laaggeletterden over opvoeding: Tips en aanpak

Inleiding

Laaggeletterdheid is een veelvoorkomend probleem dat vooral mensen beïnvloedt die moeite hebben met het lezen, schrijven en rekenen. Volgens de bronnen is ongeveer 2,5 miljoen Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar laaggeletterd. Dit betekent dat ze geen of weinig basisvaardigheden hebben om effectief met informatie om te gaan, vooral in het dagelijks leven. Bij het omgaan met ouders die laaggeletterd zijn, is het belangrijk om te weten hoe je goed met hen kunt communiceren, met name als het gaat om onderwerpen zoals opvoeding en gezondheid. In dit artikel worden praktische tips en aanpakken besproken om effectieve communicatie te waarborgen met laaggeletterde ouders.

Wat is laaggeletterdheid?

Laaggeletterdheid is geen analfabetisme, maar een beperking in de basisvaardigheden zoals lezen, schrijven en rekenen. Mensen die laaggeletterd zijn, kunnen wel lezen en schrijven, maar vallen vaak achter op het niveau van het mbo-2 of vmbo. Dit kan ook gelden voor anderstaligen. Het verschijnsel is moeilijk te herkennen, omdat veel mensen zich er niet van bewust zijn dat ze hieronder vallen. Volgens de bronnen is het belangrijk om te weten dat laaggeletterdheid niet alleen een persoonlijk probleem is, maar ook gevolgen heeft voor hun kinderen. Ouders die moeite hebben met taal, kunnen hun kinderen niet goed voorlezen en minder goed helpen met huiswerk. Daardoor is de kans groot dat hun kinderen ook niet goed leren lezen en schrijven. Daarnaast kunnen laaggeletterde ouders moeite hebben met het invullen van formulieren, het begrijpen van medische informatie en het omgaan met digitale tools.

Communicatie met laaggeletterde ouders

De communicatie met laaggeletterde ouders vereist een specifieke aanpak. Volgens de bronnen is het belangrijk dat zorgverleners, leraren en andere professionals zich bewust zijn van de uitdagingen die laaggeletterdheid met zich meebrengt. Het is belangrijk om te vragen wat de ouder tot nu toe belangrijk gevonden heeft in het gesprek, zodat je kunt controleren of ze de informatie begrepen. Daarnaast is het belangrijk om essentiële informatie te doseren en te herhalen. In plaats van het gehele gesprek op te vullen, is het beter om het in stukjes te geven.

Een andere aanpak is het gebruik van eenvoudig voorlichtingsmateriaal, zoals beeldverhalen. Deze materialen zijn bedoeld voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden, laaggeletterden en migranten. Ze sluiten aan bij de belevingswereld van de doelgroep en helpen om de informatie te accepteren en te begrijpen. Een voorbeeld hiervan is het beeldverhaal “Soms heeft je kind een probleem. Met wie kan je praten?” dat door Pharos is ontwikkeld. Dit beeldverhaal helpt ouders met lichtere opvoedvragen om de weg te vinden naar hulp in de wijk.

Ondersteuning bij communicatie

Er zijn meerdere manieren om te zorgen dat laaggeletterde ouders effectief kunnen communiceren met anderen. Een van de belangrijkste manieren is het gebruik van eenvoudige taal. Dit betekent dat je geen complexe termen gebruikt en je uitleg duidelijk en overzichtelijk houdt. Volgens de bronnen is het belangrijk dat je de woorden die je gebruikt controleert op helderheid. Veel op het oog simpele woorden kunnen lastig zijn, zoals “heling”, “plannen”, “crises” en “rampen”. Het is daarom belangrijk om te controleren of de informatie die je geeft, in overeenstemming is met het B1-taalniveau.

Een andere aanpak is het inzetten van een taalambassadeur. Dit zijn ervaringsdeskundigen die hun eigen verhaal vertellen en weten hoe het is om laaggeletterd te zijn. Ze helpen bij het begrijpen van de uitdagingen die laaggeletterde mensen ondergaan. Daarnaast is het belangrijk om te werken met een testpanel dat teksten beoordeelt op heldere taal. Dit panel controleert of de woorden niet te lang zijn, de zinnen niet te ingewikkeld zijn en de opmaak overzichtelijk genoeg is.

Ondersteuning van ouders met laaggeletterdheid

Ouders die laaggeletterd zijn, hebben vaak moeite met het opbouwen van een educatief thuismilieu. Dit kan leiden tot problemen met de opvoeding van hun kinderen. De Rijksoverheid biedt hulp om laaggeletterdheid aan te pakken, waaronder subsidie voor scholen, bibliotheken en andere organisaties. Deze subsidies zijn gericht op het verbeteren van een educatief partnerschap tussen ouders en school, het verbeteren van de (digitale) geletterdheid van ouders en het aanbieden van cursussen op het gebied van taal, rekenen en digitale vaardigheden.

Daarnaast is er een expertisecentrum voor basisvaardigheden, dat onder meer opleidingen biedt aan docenten die lesgeven aan laaggeletterden. Deze trainingen helpen docenten om effectief met laaggeletterde leerlingen om te gaan. De Rijksoverheid heeft ook drie doelen gesteld om laaggeletterdheid te voorkomen en te verminderen:
1. Meer mensen helpen die Nederlands als moedertaal hebben.
2. Investeren in een goede kwaliteit van lesaanbod, dat voor iedereen beschikbaar moet zijn.
3. tegen 2024 moet elke gemeente hulp kunnen bieden aan laaggeletterden.

Communicatie in de praktijk

In de praktijk is het belangrijk om te weten hoe je laaggeletterde ouders kunt bereiken. Volgens de bronnen is schaamte een grote gemene deler onder laaggeletterden. Dit zien Gerlinde en Saskia ook terug in de praktijk, zeker onder Nederlanders waarvan Nederlands hun moedertaal is. De schaamte ontstaat vaak door de verwachtingen die impliciet gewekt worden. Over wat je als ouder zou moeten kunnen of doen rondom de ontwikkeling van je kind.

Daarnaast is het belangrijk om te weten dat laaggeletterde ouders vaak geen hulp zoeken, ook al ze dat nodig hebben. Dit komt door verschillende redenen, waaronder schaamte, tijdsgebrek, andere grote zorgen en het niet aansluiten van een programma op de werkelijke behoeften van iemand. Daarom is het belangrijk om actief te zijn bij het signaleren van laaggeletterdheid. Dit kan bijvoorbeeld door te vragen of de ouder problemen heeft met het invullen van formulieren, het lezen van straatnaamborden of het voorlezen van hun kinderen.

Tips voor betere communicatie

Er zijn meerdere tips die je kunt toepassen om beter met laaggeletterde ouders te communiceren. Hieronder staan enkele van de belangrijkste tips:

1. Gebruik eenvoudige taal.
   Zorg dat je woorden duidelijk en overzichtelijk zijn. Vermijd complexe termen en gebruik eenvoudige zinnen.

2. Vraag om bevestiging.
   Vraag de ouder of klant of ze de informatie begrepen hebben. Dit helpt om te controleren of ze de boodschap goed begrepen.

3. Gebruik visuele materialen.
   Gebruik plaatjes, diagrammen of andere visuele materialen om informatie over te brengen. Dit helpt bij het begrijpen van informatie.

4. Herhaal essentieel.
   Herhaal belangrijke informatie om te zorgen dat de ouder of klant deze goed begrijpt.

5. Zorg voor overzichtelijke opmaak.
   Zorg dat je teksten overzichtelijk zijn, met korte zinnen en duidelijke kopjes.

6. Zorg voor een positieve sfeer.
   Zorg dat de communicatie niet als een examen wordt ervaren, want dan haken veel mensen af.

7. Zorg voor een betrouwbare aanpak.
   Zorg dat je communicatie op een betrouwbare manier verloopt, zodat de ouder of klant zich veilig en goed voelt.

Conclusie

Laaggeletterdheid is een belangrijk probleem dat veel mensen beïnvloedt. Het is belangrijk om te weten hoe je effectief met laaggeletterde ouders kunt communiceren, met name als het gaat om onderwerpen zoals opvoeding en gezondheid. Er zijn meerdere manieren om dit te waarborgen, waaronder het gebruik van eenvoudige taal, het inzetten van beeldverhalen en het werken met een taalambassadeur. De Rijksoverheid biedt ook hulp aan om laaggeletterdheid aan te pakken, waaronder subsidie voor scholen en andere organisaties. Het is belangrijk dat zorgverleners, leraren en andere professionals zich bewust zijn van de uitdagingen die laaggeletterdheid met zich meebrengt. Door dit te doen, kan je ervoor zorgen dat laaggeletterde ouders effectief kunnen communiceren en hun kinderen goed kunnen opvoeden.

Bronnen

1. Communicatie onderwijs – met aandacht voor laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden
2. Laaggeletterdheid aanpakken begint bij ouders
3. Aanpak laaggeletterdheid
4. Zelfmanagementondersteuning bij laaggeletterdheid
5. 3 tips voor betere communicatie met laaggeletterden
6. Soms heeft je kind een probleem | Met wie kan je praten?