Carl Rogers en de mensgerichte benadering in het onderwijs

Carl Rogers (1902–1987) is een van de meest invloedrijke psychologen van de 20e eeuw. Hij wordt gezien als de grondlegger van de cliëntgerichte therapie, ook wel persoonsgerichte therapie genoemd, en een van de belangrijkste figuren binnen de humanistische psychologie. Zijn visie op onderwijs en leren is gebaseerd op het idee dat ieder individu een aangeboren vermogen heeft om zichzelf te ontwikkelen en te actualiseren. Deze benadering, die hij in zijn boeken zoals Freedom to Learn en Leren in vrijheid heeft uitgewerkt, heeft invloed gehad op de opvattingen over onderwijs, opvoeding en psychologie. In dit artikel worden de kernprincipes van Carl Rogers’ visie op onderwijs en leren besproken, aangevuld met informatie uit de bronnen.

De filosofie van Carl Rogers

Volgens Carl Rogers is leren geen eenrichtingsverkeer van informatieoverdracht, maar een dynamisch proces waarin de student actief betrokken is. De nadruk ligt op de persoonlijke ontwikkeling van de leerling, in plaats van op het opleiden van kennis. In zijn ogen is het belangrijk dat leerlingen hun eigen leerweg bepalen, in plaats van alleen maar instructies op te volgen. Hij gelooft dat wanneer leerlingen verantwoordelijk zijn voor hun eigen leerproces, dit leidt tot een dieper begrip en een groter gevoel van voldoening.

In de bronnen wordt duidelijk gemaakt dat Rogers’ visie op onderwijs gericht is op het creëren van een omgeving waarin leerlingen zich veilig voelen om hun gedachten en gevoelens te delen. Dit vereist een empathische houding van de docent en openstaan voor de unieke behoeften van elke leerling. De rol van de docent is niet om kennis over te dragen, maar om een ondersteunende en stimulerende rol te spelen. De nadruk ligt op het ontwikkelen van zelfstandigheid, kritisch denken en persoonlijke groei.

De rol van de docent

In de visie van Carl Rogers is de docent niet de traditionele ‘kennisoverdrager’. In plaats daarvan fungeert de docent als een gids en facilitator. Hij moet een omgeving creëren waarin leerlingen zich veilig voelen om hun gedachten en gevoelens te delen. Dit vereist dat de docent empathisch is en openstaat voor de unieke behoeften van elke leerling. Door een omgeving te bieden die gebaseerd is op respect en gelijkwaardigheid, helpen docenten leerlingen om hun volledige potentieel te bereiken. Dit vraagt van de docent actief te luisteren en zich aan te passen aan de voortgang en behoeften van de leerlingen.

In de bronnen wordt uitgelegd dat de implementatie van Rogers’ principes in de praktijk verschillende strategieën kan bevatten. Het gaat erom een leerklimaat te creëren waarin leerlingen zich vrij voelen om vragen te stellen en hun ideeën te delen. Dit kan door interactieve werkvormen, groepsdiscussies en projectmatig leren, waarbij leerlingen samen aan problemen werken en hun oplossingen presenteren. Bovendien is het belangrijk om ruimte te geven voor reflectie en zelfevaluatie, zodat leerlingen bewust kunnen nadenken over hun eigen leerproces en ontwikkeling.

Zinvol leren en leerbegeleiding

Rogers benadrukt dat zinvol leren plaatsvindt als de cursist het onderwerp ziet als van belang voor zijn eigen doelstellingen. Veel zinvolle kennis wordt al doende vergaard en het leren wordt bevorderd als de cursist verantwoordelijkheid neemt voor het eigen leerproces. Het meest nuttige leren in de moderne wereld is het aanleren van het leerproces zelf, oftewel het leren leren.

In de bronnen wordt uitgelegd dat de motiverende kracht achter zinvol leren het verlangen is om eigen betekenisvolle doelstellingen te realiseren. De leerbegeleider stelt hierin een onbegrensd vertrouwen. De begeleider heeft een scherp oog voor groeibevorderende ontwikkelingen in een persoon en let scherp op uitingen die diepe of sterke gevoelens verraden. Dit betekent dat de leerbegeleider niet alleen kennis moet hebben van het leerproces, maar ook van de persoonlijke ontwikkeling van de leerling.

De menselijke aard en de ontwikkeling van de persoon

In de theorie van Carl Rogers staat de ontwikkeling van de individuele persoon centraal. Volgens hem heeft de mens van nature de neiging zijn in aanleg aanwezige individuele mogelijkheden te verwezenlijken. Deze neiging tot zelfverwerkelijking is de drijvende kracht achter en de motor in de ontwikkeling en ontplooiing van de mens. Het is een aangeboren neiging, die is verankerd in fysiologische processen en gericht op groei in biologische en psychologische zin.

De theorie van Rogers legt ook de nadruk op het feit dat zelfverwerkelijking een voortgaand proces is in de richting van verfijning, differentiatie en uitbreiding, dat plaats vindt onder invloed van innerlijke mogelijkheden en externe omstandigheden. In dit proces speelt de individuele beleving van wat er in en om de persoon gebeurt, een grote rol. Het gaat hier om gedachten en gevoelens over zichzelf, over anderen en over de wereld. Dat kunnen zowel mooie als slechte gedachten en gevoelens zijn. In de theorie van Rogers heeft namelijk ook het beleven van zeer negatieve emoties en gedachten een positieve betekenis voor de ontplooiing van de persoon. Dit betekent overigens niet dat deze ook ongeremd in gedrag moeten worden geuit.

De rol van de cliëntgerichte therapie

Carl Rogers ontwikkelde de cliëntgerichte therapie, ook wel bekend als de persoonsgerichte therapie. Deze aanpak is gericht op het creëren van een veilige en ondersteunende omgeving waarin cliënten zichzelf kunnen begrijpen en hun eigen problemen kunnen oplossen. De nadruk ligt op empathie, onvoorwaardelijke acceptatie en echtheid in de therapeutische relatie.

In de bronnen wordt uitgelegd dat de cliëntgerichte therapie een revolutionaire aanpak is die de traditionele, meer autoritaire vormen van therapie uitdaagt. In plaats van de therapeut als expert te beschouwen, plaatst Rogers de cliënt in het middelpunt van het therapeutische proces, waarbij hij gelooft in de inherente neiging van individuen om zichzelf te actualiseren en hun potentieel te vervullen. De nadruk ligt op de unieke percepties en ervaringen van de cliënt. In plaats van de traditionele rol van de therapeut als de expert, benadrukt Rogers de gelijkwaardige relatie tussen therapeut en cliënt.

De invloed van Carl Rogers op het onderwijs

Carl Rogers’ visie op onderwijs heeft invloed gehad op de opvattingen over opvoeding en leren. Hij stond bekend om zijn bijdragen aan de humanistische psychologie. Zijn onderwijsfilosofie is diep geworteld in zijn overtuigingen over persoonlijke ontwikkeling en de aard van de menselijke ervaring. Hij zag onderwijs niet als een eenrichtingsverkeer van informatieoverdracht, maar als een dynamisch proces waarin de student actief betrokken is.

In de bronnen wordt uitgelegd dat de visie van Carl Rogers op onderwijs gericht is op het creëren van een leeromgeving die niet alleen kennis overbrengt, maar ook de persoonlijke groei en zelfontplooiing van de studenten bevordert. Dit resulteert niet alleen in betere leerresultaten, maar ook in een positievere en meer betrokken leerervaring voor elke student. De nadruk ligt op het ontwikkelen van zelfstandigheid, kritisch denken en persoonlijke groei.

Samenvatting

De visie van Carl Rogers op onderwijs en leren is gebaseerd op het idee dat ieder individu een aangeboren vermogen heeft om zichzelf te ontwikkelen en te actualiseren. Zijn benadering, die hij in zijn boeken zoals Freedom to Learn en Leren in vrijheid heeft uitgewerkt, heeft invloed gehad op de opvattingen over onderwijs, opvoeding en psychologie. Volgens Rogers is leren geen eenrichtingsverkeer van informatieoverdracht, maar een dynamisch proces waarin de student actief betrokken is. De nadruk ligt op de persoonlijke ontwikkeling van de leerling, in plaats van op het opleiden van kennis. De rol van de docent is niet om kennis over te dragen, maar om een ondersteunende en stimulerende rol te spelen. De nadruk ligt op het ontwikkelen van zelfstandigheid, kritisch denken en persoonlijke groei.

Conclusie

De visie van Carl Rogers op onderwijs en leren is gericht op het creëren van een leeromgeving waarin leerlingen zich veilig voelen om hun gedachten en gevoelens te delen. De nadruk ligt op de persoonlijke ontwikkeling van de leerling, in plaats van op het opleiden van kennis. De rol van de docent is niet om kennis over te dragen, maar om een ondersteunende en stimulerende rol te spelen. De nadruk ligt op het ontwikkelen van zelfstandigheid, kritisch denken en persoonlijke groei. Deze benadering heeft invloed gehad op de opvattingen over opvoeding en psychologie, en blijft voortleven in de moderne psychologie.

Bronnen

1. volwassenenleren.nl/carl-rogers-leren-in-vrijheid/
2. geestkunde.net/uittreksels/rogers-klinische-psychologie.html
3. filosofie-blog.nl/carl-rogers/
4. zorgonderwijsvernieuwers.bsl.nl/de-onderwijsfilosofie-van-carl-rogers/
5. toolshero.nl/bekende-auteurs/carl-rogers/
6. coachingvoordocenten.com/humanistisch-coachen-wat-is-het-en-alles-wat-je-moet-weten/
7. humanistischecanon.nl/venster/humanistische-psychologie/carl-rogers/
8. zorgonderwijsvernieuwers.bsl.nl/de-onderwijsfilosofie-van-carl-rogers/