Ziekteverzuim en Gezondheid in de Kinderopvang: Richtlijnen en Preventie

Ziekteverzuim onder personeel en de gezondheid van kinderen zijn cruciale aspecten binnen de kinderopvang. Deze factoren beïnvloeden niet alleen de kwaliteit van de zorg, maar ook de continuïteit van de dienstverlening en de maatschappelijke functie van de kinderopvang. Dit artikel biedt een overzicht van de risico's van ziekteverzuim, de preventie van infectieziekten, en de richtlijnen voor een gezondheid bevorderende omgeving in de kinderopvang, gebaseerd op beschikbare informatie.

De Impact van Ziekteverzuim

Ziekteverzuim bij medewerkers kan aanzienlijke gevolgen hebben voor kinderopvangorganisaties. Het leidt tot een hogere werkdruk voor de overgebleven collega's, kan resulteren in tijdelijke sluiting van groepen en verergert de krapte op de arbeidsmarkt. Uit recente analyses blijkt dat het ziekteverzuim in de kinderopvang opnieuw stijgt, met 7,5% in het vierde kwartaal van 2024, tegenover 7,3% in 2023. De oorzaken hiervan liggen vaak in langdurige mentale klachten, burn-out en fysieke overbelasting.

Het is van groot belang voor werkgevers om een verzuimprotocol op te stellen. Dit protocol dient als leidraad voor zowel de werkgever als de werknemers bij ziekteverzuim en helpt om misverstanden te voorkomen en efficiënt te handelen bij ziekmeldingen. Een goed doordacht protocol biedt bescherming aan beide partijen en kan verzuimpreventie en -begeleiding omvatten. Het protocol moet duidelijk beschrijven hoe het verzuim gemeld moet worden, bij wie en binnen welke termijn.

Preventie van Infectieziekten

Kinderen in de kinderopvang zijn vatbaar voor infectieziekten, met name omdat ze nog niet volledig immuun zijn. Mazelen is een zeer besmettelijke ziekte die grotere gevolgen kan hebben in de kinderopvang, aangezien kinderen pas op 14-maandige leeftijd gevaccineerd worden. Tot die tijd zijn ze onbeschermd en hebben ze de grootste kans op een ernstig beloop van de ziekte.

Om het risico op verspreiding van mazelen te minimaliseren, is het belangrijk om alert te zijn op symptomen, adequate infectiepreventie toe te passen en werknemers voor te lichten en zo nodig te vaccineren. De doelstelling hiervan is het beschermen van werknemers, het beschermen van ongevaccineerde kinderen en het voorkomen van verdere verspreiding.

De herziene hygiënerichtlijn Kinderopvang van het RIVM biedt normen en tips voor infectiepreventie. Belangrijke wijzigingen in deze richtlijn zijn onder andere de nadruk op handen wassen boven handdesinfectie, het afschaffen van de norm voor het niet dragen van nagelbedekking (hoewel dit wordt afgeraden), en aanvullingen en verduidelijkingen met betrekking tot het verschonen van luiers en het helpen van kinderen op het toilet. De normen over geneesmiddelenverstrekking en wespen/bijen zijn vervallen omdat deze geen betrekking hebben op infectiepreventie.

Omgaan met Ziektebeelden

Bij CompaNanny wordt gewerkt met de KIDDI app, een hulpmiddel van het RIVM om te beoordelen of een kinderopvang kinderen bij bepaalde ziektes mag toelaten of weren. Ouders kunnen de app ook gebruiken om te beoordelen of hun kind naar de opvang mag komen. De app geeft informatie over symptomen en de kans op besmetting.

Voor enkele veelvoorkomende kinderziektes gelden de volgende richtlijnen:

• Verkoudheid en griep: Een kind met een snotneus of hoest mag meestal naar de opvang. Bij griep, met koorts en malaise, is het raadzaam het kind thuis te houden.
• Hand-, voet- en mondziekte: Deze ziekte is al besmettelijk voordat er klachten zijn, waardoor een kind in veel gevallen naar de opvang mag.
• Krentenbaard: De opvang hoeft een kind met krentenbaard niet te weren, maar kan dit wel doen als de wondjes groot zijn of als er meer kinderen met krentenbaard zijn.
• Waterpokken: Als een kind zich goed voelt, mag het in de meeste gevallen naar de opvang. Bij open blaasjes of meerdere besmette kinderen kan de opvang vragen om het kind thuis te houden.
• Vijfde of zesde ziekte: Als een kind zich goed voelt en geen hoge koorts heeft, mag het in de meeste gevallen naar de opvang.

Bij twijfel over de toelaatbaarheid van een kind is het altijd raadzaam contact op te nemen met de pedagogisch medewerkers van de vestiging.

Gezondheid en Welzijn van Medewerkers

Gezonde medewerkers zijn cruciaal voor de kwaliteit van de kinderopvang. Hun werk is mentaal en fysiek veeleisend, met constante aandacht voor kinderen, het hanteren van verantwoordelijkheden en emotionele belasting. Aandacht voor gezondheid, vitaliteit en toekomstperspectief is daarom noodzakelijk.

Een Arbowet verplicht kinderopvangorganisaties om een Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) te maken. Dit is een systematische analyse van de risico's op het gebied van arbeidsomstandigheden, zowel fysiek als psychisch.

Nieuwe Ontwikkelingen en Financiering

Het kabinet werkt aan een nieuw financieringsstelsel voor kinderopvang, dat per 2027 een hoge, inkomensonafhankelijke vergoeding voor werkende ouders moet opleveren. De kinderopvangtoeslag op basis van een voorschot verdwijnt, en de overheid betaalt de vergoeding rechtstreeks aan de kinderopvangorganisaties. Ouders betalen nog wel een eigen bijdrage.

Er wordt ook gekeken naar aanvullende maatregelen om nadelige gevolgen van het nieuwe stelsel te beperken, zoals de rol van gemeentelijk kinderopvangbeleid, het voorkomen van grote prijsstijgingen en het tegengaan van personeelstekorten.

Overige Ontwikkelingen

Naast de genoemde punten zijn er nog andere ontwikkelingen die relevant zijn voor de kinderopvang:

• Discreet bevallen: De regering wil het mogelijk maken dat vrouwen discreet kunnen bevallen, met alle nodige zorg en een veilige omgeving voor de baby, zonder dat ze de zorg voor de baby op zich nemen.
• Wilsverklaring bij dementie: De regering wil het mogelijk maken dat mensen voorafgaand aan dementie een wilsverklaring voor euthanasie omwille van dementie kunnen opstellen.
• Draagvrouwschap: Draagvrouwschap wordt mogelijk gemaakt.
• Schermtijd: De effecten van overmatig schermgebruik en sociale media op jongeren worden onderzocht, met mogelijke maatregelen om de gezondheidsimpact te beperken.
• Familiekrediet: Het kabinet wil het huidige ouderschapsverlof vervangen door een 'familiekrediet', een systeem waarbij ouders, grootouders en pleegouders verlofrechten krijgen voor de zorg voor een kind.
• Anonimiteit bij donatie: Donoren van eicellen of sperma mogen niet meer anoniem blijven, om de identiteitsvorming van donorkinderen te bevorderen.

Conclusie

Ziekteverzuim en gezondheid vormen belangrijke uitdagingen voor de kinderopvang. Het implementeren van een effectief verzuimprotocol, het toepassen van adequate infectiepreventiemaatregelen, het bevorderen van de gezondheid en het welzijn van medewerkers, en het op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen en financieringsmodellen zijn essentieel voor het waarborgen van de kwaliteit en continuïteit van de kinderopvang. Het is van cruciaal belang dat alle betrokken partijen – ouders, medewerkers en organisaties – samenwerken om een gezonde en veilige omgeving te creëren voor kinderen en professionals.

Bronnen

1. HOPPAS Kinderopvang
2. Kinderopvang.nl - Risico's van ziekteverzuim
3. RIVM - Richtlijn Mazelen
4. VRT Nieuws - Regeerakkoord
5. HoorayHR - Verzuimprotocol
6. De Droomwereld
7. CompaNanny - Ziekte op de kinderopvang
8. Kinderopvang.nl - Hygiënerichtlijn RIVM
9. CBS - Ziekteverzuim
10. Rijksoverheid - Financiering kinderopvang
11. Kinderopvangtotaal - Arbobeleid
12. Kinderopvang.nl - Algemene Voorwaarden 2025
13. Kinderopvangwijzer - Ziekteverzuim
14. ViaMensa - Ziekteverzuim in de kinderopvang