Veiligheid en gezondheid bij kinderen: Belang van een veilig omgeving en goede opvoeding
juli 5, 2025
Lichamelijke opvoeding is een belangrijk onderdeel van het onderwijs, dat gericht is op het ontwikkelen van fysieke vaardigheden, het verbeteren van de gezondheid en het aanleren van een actieve levensstijl. In het basisonderwijs wordt het vak op verschillende manieren aangeboden, afhankelijk van de leeftijd van de leerlingen en het type onderwijs. De kerndoelen en eindtermen vormen de richtsnoeren voor de inhoud en de uitvoering van het vak. In dit artikel worden de kernaspecten van lichamelijke opvoeding in het primair onderwijs uitgelegd, met aandacht voor de doelen, de kerndoelen, de lesuren en de praktijk.
Doelen van lichamelijke opvoeding
Het doel van lichamelijke opvoeding is om leerlingen te helpen hun fysieke vaardigheden te ontwikkelen, hun gezondheid te verbeteren en een actief en gezond leven te leiden. In het basisonderwijs wordt de aandacht gegeven aan de kwaliteit van bewegen, het realiseren van de kerndoelen en het leren omgaan met de bewegingscultuur. Dit omvat zowel traditionele sporten als andere vormen van fysieke activiteit, zoals dans, yoga of bewegingsspelletjes. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de sociale aspecten van bewegen, zoals samenwerken, regelen van activiteiten en het waarderen van beweging als onderdeel van een actieve leefstijl.
Kerndoelen voor lichamelijke opvoeding
In het basisonderwijs zijn de kerndoelen voor lichamelijke opvoeding opgesteld om ervoor te zorgen dat leerlingen voldoende ervaring opdoen met bewegen en leren omgaan met de bewegingscultuur. De kernkerndoelen zijn:
- Kerndoel 57: De leerlingen leren op een verantwoorde manier deelnemen aan de omringende bewegingscultuur en leren de hoofdbeginselen van de belangrijkste bewegings- en spelvormen ervaren en uitvoeren.
- Kerndoel 58: De leerlingen leren samen met anderen op een respectvolle manier aan bewegingsactiviteiten deelnemen, afspraken maken over het reguleren daarvan, de eigen bewegingsmogelijkheden inschatten en daarmee bij activiteiten rekening houden.
Deze kerndoelen vormen de basis voor het leren omgaan met beweging en het ontwikkelen van de nodige vaardigheden om actief en gezond te blijven. Daarnaast worden de kerndoelen ook toegepast in het speciaal onderwijs, waarbij leerlingen met een enkelvoudige beperking of meervoudig gehandicapt zijn, rekening wordt gehouden met hun individuele behoeften.
Aantal lesuren lichamelijke opvoeding
Vanaf 1 augustus 2023 zijn alle scholen in het primair onderwijs verplicht om een minimum aantal lesuren lichamelijke opvoeding te verzorgen. Dit houdt in dat scholen minimaal 90 minuten per week bewegingsonderwijs moeten verzorgen voor alle leerlingen (groepen 1 tot en met 8). Uitgangspunt van het amendement is dat er elke week twee lessen bewegingsonderwijs worden aangeboden. Dit is belangrijk om ervoor te zorgen dat leerlingen voldoende ruimte krijgen om te bewegen en te leren omgaan met de verschillende vormen van beweging.
In het voortgezet onderwijs is vastgesteld dat scholen het vak lichamelijke opvoeding elk leerjaar en gespreid over de weken van het schooljaar aan moeten bieden. Er moet voldoende tijd besteed worden aan lichamelijke opvoeding, zodat aan de inhoudelijk gestelde eisen wordt voldaan. De inspectie heeft voor de lesuren lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs een beleidslijn opgesteld die er op neer komt dat gemiddeld wekelijks moet worden aangeboden:
- 2,5 uur op het vmbo;
- 2,2 uur op de havo;
- 2 uur op het vwo.
Deze aantallen zijn gebaseerd op lesuren van 50 minuten en 40 schoolweken per leerjaar. In het laatste leerjaar geldt een afwijkend voorschrift dat inhoudt dat het lichamelijke opvoedingsonderwijs niet eerder mag worden afgesloten dan in december.
Praktijk en leerlijnen
In de praktijk wordt lichamelijke opvoeding vaak gegeven in de vorm van lessen of activiteiten waarin leerlingen bewegen en sporten. Dit kan bijvoorbeeld zijn in de vorm van traditionele sporten zoals voetbal of basketbal, maar ook in de vorm van dans, yoga of andere vormen van fysieke activiteit. Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan het leren van regelende rollen zoals scheidsrechter, organisator, spelleider en lesgever.
In het primair onderwijs wordt het vak bewegingsonderwijs opgesplitst in leerlijnen, die een overzicht bieden van de te realiseren doelen. Deze leerlijnen zijn uitgewerkt in het Basisdocument bewegingsonderwijs, een gezamenlijke publicatie van SLO en KVLO. Hierin worden de kerndoelen verder uitgewerkt in leerlijnen en tussendoelen voor alle leeftijdsgroepen (van 1/2 tot en met 7/8). Een leerlijn moet worden gezien als een opeenvolging van na te streven (tussen)leerdoelen binnen vergelijkbare bewegingssituaties. Deze 31 tussendoelen, ook wel bewegingsthema's genoemd, worden opgesplitst in verschillende niveaus van deelnemen, van elementair naar complex.
In de onderbouw van het voortgezet onderwijs zijn de kerndoelen voor bewegen en sport opgesteld, en worden deze uitgewerkt in tussendoelen in Leerplan in beeld en het Kompas bewegingsonderwijs. In de bovenbouw van het voortgezet onderwijs worden de kerndoelen en eindtermen uitgebreid beschreven, zodat leerlingen zich voorbereiden op de examens.
Bevoegdheid en opleiding
Voor het geven van lichamelijke opvoeding is een bevoegdheid vereist. Een leerkracht is bevoegd om les te geven in het vak lichamelijke opvoeding (LO) na het verkrijgen van een getuigschrift LO (hbo). Dit getuigschrift moet zijn behaald op een van de zes Academie voor Lichamelijke Opvoeding (ALO). Daarnaast moet de leerkracht in het bezit zijn van een verklaring omtrent gedrag.
Voor primair onderwijs is een pabo-diploma vereist. Daarnaast zijn er ook andere getuigschriften die bevoegdheid kunnen geven, zoals een diploma kleuterleidsteropleiding (KLOS) of een diploma pedagogische academie (tot 1984), met een ‘aantekening-j’ of ‘akte-j’. Ook kan een pabo-diploma behaald na 1 september 2005, met daarnaast een getuigschrift van de ‘Leergang vakbekwaamheid bewegingsonderwijs’ leiden tot bevoegdheid.
Samenwerking en initiatieven
Er zijn verschillende initiatieven rondom sport en bewegen in het mbo. Het platform Sport en Gezonde leefstijl wil dat mbo’s inspireren en enthousiasmeren om sport en een gezonde leefstijl structureel aandacht te geven en op te nemen in beleid en curriculum. Ook in het primair en voortgezet onderwijs wordt er aandacht besteed aan het stimuleren van beweging en sport.
In het speciaal onderwijs zijn voor leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs kerndoelen vastgesteld voor de drie uitstroomprofielen (vervolgonderwijs, arbeidsmarktgericht en dagbesteding). Dit zorgt ervoor dat leerlingen ook in het speciaal onderwijs voldoende aandacht krijgen voor lichamelijke opvoeding.
Conclusie
Lichamelijke opvoeding is een belangrijk onderdeel van het onderwijs, dat gericht is op het ontwikkelen van fysieke vaardigheden, het verbeteren van de gezondheid en het aanleren van een actieve levensstijl. In het basisonderwijs wordt het vak op verschillende manieren aangeboden, afhankelijk van de leeftijd van de leerlingen en het type onderwijs. De kerndoelen en eindtermen vormen de richtsnoeren voor de inhoud en de uitvoering van het vak. Het aantal lesuren is vastgesteld om ervoor te zorgen dat leerlingen voldoende ruimte krijgen om te bewegen en te leren omgaan met de verschillende vormen van beweging. De praktijk van lichamelijke opvoeding wordt vaak gegeven in de vorm van lessen of activiteiten waarin leerlingen bewegen en sporten. De bevoegdheid voor het geven van lichamelijke opvoeding is belangrijk om ervoor te zorgen dat leerlingen op een professionele manier worden onderwezen. Samenwerking en initiatieven spelen een rol in het stimuleren van beweging en sport in het onderwijs.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
