Bevoegdheid lichamelijke opvoeding: Wat is het en hoe wordt het verkregen?

De bevoegdheid voor lichamelijke opvoeding is een belangrijk onderdeel van het onderwijs, zowel in het primair als voortgezet onderwijs. Het gaat hierbij om de juridische en professionele toestemming die een leerkracht nodig heeft om lichamelijke opvoeding te geven. In dit artikel worden de verschillende vormen van bevoegdheid, de vereisten en de voorschriften toegelicht, gebaseerd op de beschikbare informatie uit de bronnen.

Bevoegdheid voor lichamelijke opvoeding: Wat is het?

De bevoegdheid voor lichamelijke opvoeding is een juridisch en professioneel kader dat bepaalt welke leerkrachten bevoegd zijn om lichamelijke opvoeding te geven. Dit kan worden verkregen via verschillende opleidingen, zoals een PABO-diploma met bepaalde aantekeningen, een HBO-opleiding, of via post-bacheloropleidingen. De bevoegdheid zorgt ervoor dat leerkrachten voldoende kennis en ervaring hebben om veilig en kwalitatief bewegingsonderwijs te geven.

Wat zijn de vereisten voor de bevoegdheid?

De vereisten voor de bevoegdheid variëren afhankelijk van de opleiding en de toekomstige functie. Voorbeelden van vereisten zijn:

• Een PABO-diploma van vóór 1 september 2005, mits begonnen aan de opleiding vóór 1 september 2001, waarbij zintuiglijke en lichamelijke oefening onderdeel was van het onderwijsprogramma;
• Een diploma pedagogische academie (tot 1984), met een ‘aantekening-j’ of ‘akte-j’. Dit getuigschrift geeft ook bevoegdheid voor het geven van LO op het vmbo;
• Een HBO-opleiding ALO (Leraar Lichamelijke Opvoeding) of een post-bacheloropleiding Vakbekwaam Bewegingsonderwijs (gymbevoegdheid);
• Een MO-P-akte of een Akte J, die bevoegdheid geeft voor het geven van lichamelijke opvoeding in het basisonderwijs, speciaal onderwijs en vmbo.

Bijvoorbeeld, een leerkracht met een PABO-diploma na 2001 heeft meestal bevoegdheid tot het geven van bewegingsonderwijs in groep 1 en 2. Om ook groep 3 tot en met 8 te kunnen geven, is een post-bacheloropleiding Vakbekwaam Bewegingsonderwijs nodig.

Welke opleidingen leiden tot de bevoegdheid?

Er zijn verschillende opleidingen die leiden tot de bevoegdheid voor lichamelijke opvoeding:

1. PABO-opleiding met aantekening bewegingsonderwijs

Een PABO-opleiding met een aantekening bewegingsonderwijs leidt tot een tweedegraads bevoegdheid. Dit is geschikt voor leerkrachten die alleen in de onderbouw van het basisonderwijs (groep 1 en 2) lichamelijke opvoeding willen geven.

2. HBO-opleiding ALO

Een HBO-opleiding ALO (Leraar Lichamelijke Opvoeding) leidt tot een eerstegraads bevoegdheid. Dit is geschikt voor leerkrachten die lichamelijke opvoeding in alle leerjaren van het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en speciaal onderwijs mogen geven.

3. Post-bacheloropleiding Vakbekwaam Bewegingsonderwijs

Een post-bacheloropleiding Vakbekwaam Bewegingsonderwijs (gymbevoegdheid) is bedoeld voor afgestudeerde Pabostudenten die een veilige en uitnodigende les lichamelijke opvoeding kunnen verzorgen aan alle kinderen van groep 3 t/m 8. Deze opleiding is praktijkgericht en leidt tot een erkend diploma.

4. MO-P-akte en Akte J

De MO-P-akte en Akte J zijn getuigschriften die bevoegdheid geven voor het geven van lichamelijke opvoeding in het basisonderwijs, speciaal onderwijs en vmbo. Deze akten zijn echter niet meer verkrijgbaar en vervallen uit de mode.

Bevoegdheid en bekwaamheid: Wat is het verschil?

Hoewel de termen 'bevoegdheid' en 'bekwaamheid' vaak worden gebruikt, zijn ze verschillend. Bevoegdheid is een juridisch kader dat bepaalt of een leerkracht bevoegd is om lichamelijke opvoeding te geven. Bekwaamheid daarentegen is een persoonlijke kwaliteit die aantoont of een leerkracht voldoende kennis, vaardigheden en professionele houding heeft om veilig en kwalitatief bewegingsonderwijs te geven.

Bijvoorbeeld, een leerkracht met bevoegdheid mag wellicht bepaalde sporten geven, maar moet ook bekwaam zijn in het beheren van risico’s en het beoordelen van leerlingensituaties. Dit betekent dat bevoegdheid niet automatisch ook bekwaamheid oplevert. Leerkrachten moeten dus ook hun bekwaamheid op peil houden door bij te scholen en praktijkervaring op te doen.

Hoe wordt de bevoegdheid verkregen?

De bevoegdheid wordt verkregen via verschillende manieren, afhankelijk van de opleiding en de situatie van de leerkracht:

1. Aanvullende opleidingen

Voor leerkrachten die al een PABO-diploma hebben, maar geen bevoegdheid voor lichamelijke opvoeding, is een aanvullende opleiding nodig. Bijvoorbeeld, een post-bacheloropleiding Vakbekwaam Bewegingsonderwijs is een veelgebruikte methode.

2. Duale opleidingen

Een duale opleiding combineert werken en leren. Bijvoorbeeld, de duale opleiding ALO van Fontys leidt tot een eerstegraads bevoegdheid. Tijdens de opleiding geef je minimaal twee uur per week bewegingsonderwijs en werkt je samen met vakleerkrachten.

3. Opleidingen via de landelijke stichting Post HBO Nederland

De post-bacheloropleiding Vakbekwaam Bewegingsonderwijs wordt gegeven door de landelijke stichting Post HBO Nederland. Deze opleiding is bedoeld voor leerkrachten die al een bachelor-diploma hebben en in het bezit zijn van een bevoegdheid voor bewegingsonderwijs in groep 1 en 2.

Bevoegdheid in het primair en voortgezet onderwijs

In het primair onderwijs (PO) is de bevoegdheid voor lichamelijke opvoeding bepaald door de wet en de bevoegdheden die zijn vastgelegd in de wet op primair onderwijs. Leerkrachten die bevoegd zijn, mogen lichamelijke opvoeding geven in het basisonderwijs, speciaal onderwijs en vmbo. Voor kleutergroepen is een PABO-diploma voldoende, maar om ook groep 3 t/m 8 te kunnen geven, is een post-bacheloropleiding nodig.

In het voortgezet onderwijs (VO) is de bevoegdheid ook geregeld. Leerkrachten moeten in het bezit zijn van een Akte J of MO-P-akte om lichamelijke opvoeding te mogen geven. Deze akten zijn echter niet meer beschikbaar en vervallen uit de mode. Daarnaast geldt dat de bevoegdheid voor het geven van lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs en het speciaal voortgezet onderwijs (VSO) niet automatisch geldt voor alle leerjaren.

Hoeveel uren lichamelijke opvoeding moeten worden gegeven?

De wet stelt voor dat leerlingen in het voortgezet onderwijs voldoende uren lichamelijke opvoeding krijgen. Het aantal uren varieert per leerjaar en schooltype. Gemiddeld komt dit neer op:

• 2,5 lesuren per week voor het vmbo,
• 2,2 lesuren per week voor de havo,
• 2 lesuren per week voor het vwo.

Deze uren moeten worden verdeeld over het schooljaar, zodat leerlingen regelmatig bewegingsonderwijs krijgen. Scholen moeten zorgen voor een voldoende hoeveelheid uren en kwaliteit van bewegingsonderwijs. Daarbij is het belangrijk dat de lessen worden gegeven door bevoegde leraars.

Veiligheid en bevoegdheid

Bewegingsonderwijs moet veilig worden gegeven. Dit betekent dat leerkrachten voldoende kennis hebben van veiligheidsmaatregelen, risico’s en het beheren van ongevallen. De bevoegdheid zorgt ervoor dat leerkrachten voldoende bekwaam zijn om veilig te kunnen werken. Daarnaast is het belangrijk dat leerkrachten ook in staat zijn om situaties te interpreteren en te beslissen hoe ze met bepaalde situaties om moeten gaan.

Samenwerking en roostering

In sommige gevallen werken scholen samen met andere scholen of sportbureaus om de bevoegdheid en de kwaliteit van bewegingsonderwijs te waarborgen. Dit kan leiden tot een efficiëntere inroostering van vakleerkrachten en een betere uitvoering van de lessen. Daarnaast is het belangrijk dat scholen zelf de verantwoordelijkheid nemen voor het aanbieden van kwalitatief bewegingsonderwijs.

Conclusie

De bevoegdheid voor lichamelijke opvoeding is essentieel voor het geven van kwalitatief bewegingsonderwijs aan leerlingen. De bevoegdheid wordt verkregen via verschillende opleidingen, waaronder een PABO-diploma, HBO-opleiding ALO of een post-bacheloropleiding Vakbekwaam Bewegingsonderwijs. Bovendien is het belangrijk dat leerkrachten ook bekwaam zijn in het beheren van risico’s en het beoordelen van leerlingensituaties. Scholen moeten zorgen voor voldoende uren lichamelijke opvoeding en kwaliteit, zodat leerlingen een actieve leefstijl kunnen ontwikkelen.

Bronnen

1. Docent Lichamelijke Opvoeding
2. Wettelijke richtlijnen voor bewegingsonderwijs
3. Bekwaamheid bij het geven van medicijnen
4. Vragen over bewegingsonderwijs
5. Duale opleiding ALO
6. Bevoegdheid en bekwaamheid
7. Aantal uren lichamelijke opvoeding
8. Gymbevoegdheid basisschool
9. Onbevoegde leraren in het primair onderwijs
10. Vakbekwaamheid bewegingsonderwijs