Borderline moeders en de uitdagingen bij het opvoeden
juli 5, 2025
De opvoeding van kinderen die last hebben van trauma vereist een specifieke benadering. In het bijzonder pleegouders en begeleiders moeten zich hierin verdiepen om het gedrag en de emotionele ontwikkeling van de kinderen beter te kunnen begrijpen. In dit artikel wordt ingegaan op de kernprincipes van traumasensitief opvoeden, met aandacht voor praktische aanpak, benaderingswijzen en de rol van opvoeders. De informatie is gebaseerd op de gegevens uit de bronnen die zijn opgesomd in de bronvermelding.
Inleiding
De training ‘Traumasensitief opvoeden en begeleiden’ is bedoeld voor opvoeders zoals pleegouders, gezinshuisouders en professionals in de jeugdzorg. Deze training is opgenomen in de databank voor effectieve interventies van het Nederlands Jeugdinstituut (NJI). De training helpt opvoeders en begeleiders het gedrag van kinderen met trauma beter te begrijpen en geeft handvatten om het kind optimaal te ondersteunen. De training is ontwikkeld door Leony Coppens en Carina van Kregten, en is in de Verenigde Staten ontwikkeld door onder andere het ‘National Child Traumatic Stress Network’ (NCTSN). Deze is in het Nederlands vertaald en bewerkt door Leony Coppens en Carina van Kregten. De training is gericht op het versterken van de veerkracht van de kinderen én hun opvoeders/begeleiders.
De kernprincipes van traumasensitief opvoeden
Emotionele veiligheid en stabiliteit
Een van de belangrijkste principes van traumasensitief opvoeden is het waarborgen van emotionele veiligheid en stabiliteit. Kinderen die last hebben van trauma, hebben een sterke behoefte aan een betrouwbare en voorspelbare omgeving. In de training ‘Zorgen voor getraumatiseerde kinderen’ wordt aangeleerd hoe opvoeders deze veiligheid kunnen creëren en handhaven. Hierbij speelt de hechting tussen kind en opvoeder een cruciale rol. De handleiding voor trainers bevat een rijke verzameling ervaringen, waarin elke opvoeder van getraumatiseerde kinderen zijn pleegkind of zichzelf zal herkennen.
Begrip voor het gedrag van het kind
Een ander belangrijk principe is het begrijpen van het gedrag van het kind. Kinderen met trauma kunnen vaak ongewenst gedrag vertonen, zoals agressie, terugtrekking of emotionele ontploffingen. Deze reacties zijn vaak het gevolg van onvoldoende emotionele ondersteuning en veiligheid. In de training leren opvoeders beter communiceren met het kind en vaardigheden om het gedrag en de opvattingen van het kind te veranderen. De modules van de training kennen een heldere opbouw, waarin casussen van kinderen in diverse leeftijdscategorieën worden besproken.
Veerkracht en ondersteuning
De veerkracht van zowel het kind als de opvoeder is een belangrijk onderdeel van de training. Veerkracht houdt in dat het kind en de opvoeder in staat zijn om met stress om te gaan en zich te herstellen van trauma. In de training wordt aangeleerd hoe deze veerkracht kan worden versterkt. De handleiding voor trainers bevat handvatten voor trainers om opvoeders te helpen bij het begrijpen en begeleiden van getraumatiseerde kinderen.
Praktische aanpak en oefeningen
Handleiding voor trainers
De handleiding voor trainers is boeiend en vlot geschreven met gedegen up-to-date kennis over trauma, die op een toegankelijke manier wordt uitgelegd. Trainers coachen opvoeders om hun kind beter te leren begrijpen en zo voorbij het gedrag van hun kind te kijken, zodat herstel van contact (weer) mogelijk is. De handleiding bevat een rijke verzameling ervaringen, waarin elke opvoeder van getraumatiseerde kinderen zijn pleegkind of zichzelf zal herkennen. Een praktisch onderdeel van training is het beschikbaar stellen van een activeringscode die gratis en onbeperkt toegang geeft tot de online versie van het boek, de powerpointdia’s en de werkbladen.
Oefeningen en casussen
In de training worden verschillende oefeningen en casussen behandeld. Deze casussen lopen als een rode draad door de hele training, waaruit telkens de leerpunten worden gedestileerd. De casussen zijn gebaseerd op ervaringen van getraumatiseerde kinderen en hun opvoeders. De handleiding bevat een rijke verzameling ervaringen, waarin elke opvoeder van getraumatiseerde kinderen zijn pleegkind of zichzelf zal herkennen.
De rol van opvoeders en begeleiders
Ondersteuning en samenwerking
De rol van opvoeders en begeleiders is cruciaal bij het opvoeden van kinderen met trauma. In de training wordt aangeleerd hoe opvoeders hun kind kunnen ondersteunen en hoe ze samenwerking kunnen aanboren met andere professionals. De training is bedoeld voor mensen die in welke hoedanigheid dan ook – als ouder, pleegouder, adoptieouder, gezinshuisouder, pedagogisch medewerker, pleegzorgmedewerker, jeugdbeschermer, voogd of anderszins – zorg en verantwoordelijkheid hebben voor en intensief contact hebben met een getraumatiseerd kind.
Veiligheid en bescherming
De veiligheid en bescherming van het kind is een prioriteit. In de training leren opvoeders hoe ze hun kind kunnen beschermen tegen verdere trauma’s. De handleiding voor trainers bevat handvatten voor trainers om opvoeders te helpen bij het begrijpen en begeleiden van getraumatiseerde kinderen. De training is gericht op het versterken van de veerkracht van de kinderen én hun opvoeders/begeleiders.
Belangrijke bronnen en aanbevelingen
Boeken en handleidingen
Het boek ‘Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders, Handleiding voor trainers’ is een belangrijk werk in de training. Het boek is geschreven door Leony Coppens en Carina van Kregten en is ontwikkeld door het National Child Traumatic Stress Network (NCTSN). De handleiding voor trainers is boeiend en vlot geschreven met gedegen up-to-date kennis over trauma, die op een toegankelijke manier wordt uitgelegd. De handleiding bevat een rijke verzameling ervaringen, waarin elke opvoeder van getraumatiseerde kinderen zijn pleegkind of zichzelf zal herkennen.
Online bronnen en ondersteuning
Er zijn ook online bronnen beschikbaar voor pleegouders en begeleiders. De Augeo Foundation heeft online cursussen ontwikkeld over onderwerpen als ‘Hechting en het gedrag van mijn pleegkind’ en 'Contact met ouders'. Daarnaast zijn er vijf online modules die elk zo’n 30 minuten duren. Deze gaan over de thema’s: verlies en rouw, eigen kinderen, ouders met een verstandelijke beperking, trauma, seksueel gedrag. Dit cursusaanbod noemen we de pleegouderacademie en hebben we ontwikkeld in samenwerking met zeven pleegzorgorganisaties, de Nederlandse Vereniging van Pleeggezinnen en Mobiel.
Conclusie
De opvoeding van kinderen met trauma vereist een specifieke benadering, waarbij opvoeders en begeleiders zich verdiepen in de kernprincipes van traumasensitief opvoeden. De training ‘Traumasensitief opvoeden en begeleiden’ biedt hierin een praktische gids, met aandacht voor emotionele veiligheid, begrip voor het gedrag van het kind en het versterken van de veerkracht van zowel het kind als de opvoeder. De handleiding voor trainers bevat handvatten voor trainers om opvoeders te helpen bij het begrijpen en begeleiden van getraumatiseerde kinderen. Bovendien zijn er online bronnen beschikbaar voor pleegouders en begeleiders, zoals de pleegouderacademie van de Augeo Foundation. Deze bronnen helpen bij het opvoeden van kinderen met trauma en bieden ondersteuning en richtlijnen voor de dagelijkse omgang met deze kinderen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
