Ouderschap met autisme: Tips en strategieën voor een ondersteunende opvoeding

De komst van een kind is voor iedere ouder een belangrijke gebeurtenis. Voor ouders met autisme kan deze ervaring echter extra uitdagend zijn. Het is belangrijk om te beseffen dat een kind met autisme niet minder liefde en aandacht verdient, maar dat de opvoeding op een andere manier moet plaatsvinden. In dit artikel worden praktische tips en strategieën gegeven die kunnen helpen bij het opvoeden van een kind met autisme, met aandacht voor de unieke behoeften van zowel het kind als de ouder.

Ouderschap en autisme

Een kind krijgen is voor iedereen een ingrijpende gebeurtenis. Voor ouders met autisme kan het krijgen van een kind extra impact hebben. Kinderen opvoeden vraagt om inlevingsvermogen, uithoudingsvermogen, sociaal inzicht en emotionele gevoelens. Het kan zijn dat je zelf nog 'jong' bent op dit gebied. Het is daarom belangrijk om je eigen autisme (opnieuw) te leren kennen. Het ouderschap is voor bijna iedereen een confrontatie met zichzelf. Autisme kan voor extra uitdagingen zorgen. Hoe beter je ziet welke invloed autisme bij jou heeft, hoe makkelijker het wordt om oplossingen te vinden voor dingen die niet vanzelf gaan.

Een belangrijk punt is het bespreken van verwachtingen. Het kan helpen om samen met je partner te bespreken welke verwachtingen jullie hebben. En wat jullie beide nodig hebben om een goede ouder te zijn. Probeer te begrijpen welke verwachtingen je partner en je opgroeiende kind hebben. Soms is het ook nodig om los te laten van bepaalde verwachtingen. Je kunt misschien niet aan alle verwachtingen voldoen. Dat hoeft ook niet. Als jullie daar samen over kunnen praten, kun je ook samen tot oplossingen komen. Zo nodig kun je hierbij hulp krijgen, bijvoorbeeld levensloopbegeleiding.

Speel en interactie

Kinderen met autisme spelen niet zoals andere kinderen. Om met andere kinderen te kunnen spelen, moet een kind kunnen communiceren en sociaal gedrag kunnen begrijpen. Het moet ook verbeelding hebben om de werkelijkheid na te spelen. Gewone kinderen zijn in de ogen van kinderen met autisme vaak onvoorspelbaar. Deze kinderen hebben het moeilijk in de voor hen chaotische wereld. Ze proberen dan ook om orde te scheppen in die overdaad aan prikkels. Zo willen ze dat voorwerpen op een vaste plaats staan: de stoelen netjes onder de tafel, het tapijtje naast de salontafel, een bijzettafeltje onder de tv en zo verder. Die drang noemen wij weerstand tegen verandering, maar voor hen is het een houvast.

Omdat kinderen met autisme het spel, de taal en de lichaamstaal van gewone kinderen moeilijk begrijpen, verkiezen ze duidelijke activiteiten en voorspelbare dingen boven de omgang met mensen. Dit kan leiden tot gedrag dat op het eerste gezicht storend lijkt. Het is daarom belangrijk dat ouders en opvoeders het kind leren omgaan met deze uitdagingen. Het is belangrijk voor het kind dat jij – als de diagnose eenmaal is gesteld – veel te weten komt over autisme en dat jij het kind een liefdevol en ondersteunend thuis geeft. Vergeet ook niet dat ieder kind zijn sterke en minder sterke kanten heeft, en behoefte heeft aan zoveel mogelijk ondersteuning, geduld en begrip van zijn omgeving.

Structuur en routine

Veel kinderen met autisme vinden het moeilijk omgaan met veranderingen, zoals een andere tijd naar school dan normaal of een weg die is afgesloten op de normale route naar school. Probeer er daarom zoveel mogelijk voor te zorgen dat het kind met autisme weet wat het kan verwachten. Zorg voor structuur in het leven en maak een planning (en houd je aan die planning). Gaat er toch iets veranderen? Vertel dat dan zo vroeg mogelijk, zodat het kind zich erop kan voorbereiden.

Kinderen met autisme hebben vaak behoefte aan een duidelijke, voorspelbare omgeving. Ze reageren vaak erg gevoelig op veranderingen in hun dagelijks leven. Het is daarom belangrijk dat ouders en opvoeders een structuur creëren die helpt bij het aanpassen aan nieuwe situaties. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door een dagindeling op te stellen, waarin de tijd voor spel, eten, leren en rust duidelijk is geregeld.

Communicatie en begrip

Kinderen met autisme vinden sarcasme, woordspelingen en grapjes vaak moeilijk te begrijpen. Ze nemen woorden vaak heel letterlijk. Zeg daarom precies wat je bedoelt. Bijvoorbeeld: “we gaan om 08.00 uur naar school” in plaats van “we gaan straks naar school”. Dit zorgt ervoor dat er minder frustratie is bij het kind.

Bij het opvoeden van een kind met autisme is het belangrijk om te weten hoe het kind denkt. Dit is misschien makkelijk gezegd dan gedaan, maar stap 1 is het kind begrijpen. Dat doe je door met het kind te praten en de reacties van het kind te bestuderen in bepaalde situaties. Vraag wat het kind wil, wat het graag doet en wat juist niet. Veel kinderen met autisme raken bijvoorbeeld overprikkeld in grote, drukke ruimtes en anderen vinden het minder prettig om aangeraakt te worden. Uit zichzelf zal het kind dit mogelijk niet aangeven, waardoor het kind zich kan uiten door boos te worden en dat wil je voorkomen.

Begeleiding en ondersteuning

Er zijn veel hulpmiddelen en begeleidingsopties beschikbaar voor ouders van kinderen met autisme. De komst van een baby is voor alle ouders een ingrijpende gebeurtenis. Voor mensen met autisme kan deze ervaring echter nóg ingrijpender zijn. Dit heeft onder meer te maken met het grote aantal veranderingen in de dagelijkse routine. Vaak valt deze routine vlak na de geboorte zelfs geheel weg. Alles is dan gericht op de behoeften van het jonge kind dat zich nog maar weinig aantrekt van het dag- en nachtritme van de ouders.

De Leidraad Aanstaand ouderschap en autisme is een nuttig hulpmiddel voor ouders met autisme. Deze leidraad kan als houvast dienen tijdens gesprekken over de kinderwens, (de voorbereiding op) de zwangerschap, de bevalling en de eerste tijd met een baby. Daarnaast staan er heel veel tips en ervaringsverhalen in. Ook is er praktische begeleiding beschikbaar via organisaties zoals Groeii. Deze organisatie biedt praktische begeleiding aan mensen die het moeilijk vinden om hun dagelijks leven te organiseren.

Ouderschap en stress

Een kind met autisme kan een flinke wissel trekken op je relatie. Vaak ben je zoveel tijd kwijt met je kind, dat er voor je geliefde maar weinig tijd en energie overblijft. Zeker als er ook nog problemen ontstaan op school, raak je als ouder al gauw zwaar overbelast. Het is daarom belangrijk om voor jezelf te zorgen en tijd te nemen voor jezelf. Je kunt dit doen door je partner te laten meedoen aan begeleidingssessies of door jezelf te laten ondersteunen door professionele hulpverleners.

Ouders van kinderen met autisme lopen vaak een hoger risico op stress en angst. Uit een groot Australisch onderzoek blijkt dat ouders van een kind met autisme significant vaker last hebben van angst en depressie. Ouders en kind vormen een twee-eenheid, dus als jij heel gestrest bent, is je kind dat ook. Hulpverleners krijgen daarom meer oog voor het vergroten van de draagkracht van ouders. In de zogeheten Tandemstudie wordt bijvoorbeeld ook gekeken naar de lichamelijke stress die ouders van kinderen met autisme ervaren. Chronische stress kan leiden tot een verhoogde kans op kanker, hart- en vaatziekten en auto-immuunziekten.

Conclusie

De opvoeding van een kind met autisme vereist geduld, begrip en ondersteuning. Het is belangrijk om te beseffen dat elk kind uniek is en dat er geen standaardoplossing is. De opvoeding moet passen bij de behoeften van het kind en de ouder. Het is belangrijk om te weten hoe het kind denkt en te communiceren op een manier die begrijpelijk is. Daarnaast is het belangrijk om structuur en routine te creëren, zodat het kind zich veilig en veilig voelt. Ouderschap met autisme kan uitdagend zijn, maar met de juiste hulp en begeleiding is het mogelijk om een liefdevol en ondersteunend thuis te bieden.

Bronnen

1. Autisme.nl - Over autisme
2. Balansdigitaal.nl - Opvoeding bij ontwikkelingsproblemen
3. VANUITAUTISMEBEKEKEN - Autisme-ouderdom
4. NJI.nl - Wat is autisme
5. Ouderpeil.nl - Waarom je met autisme toch een kind kunt opvoeden
6. Groeii.nl - Omgaan met een kind met autisme
7. RadboudUMC - Wat is autisme
8. Wikipedia - Autismespectrumstoornis
9. NJI.nl - Begeleiding van een kind met autisme