Ouders straffen bij jeugdcriminaliteit: effectiviteit en gevolgen

Inleiding

De vraag of ouders bestraft moeten worden als hun kinderen crimineel gedrag vertonen, is een onderwerp van veel discussie. In meerdere bronnen wordt hierover gesproken, met name in het kader van jeugdcriminaliteit. Onderzoekers waarschuwen dat dit soort maatregelen contraproductief kunnen zijn, terwijl politici en bevolking juist een harde aanpak verlangen. De bronnen laten zien dat er een onderscheid is tussen het oordeel van wetenschappers en de mening van beleidsmakers en burgers. In dit artikel worden de kernpunten van dit debat besproken, met name het effect van straffen op ouders, de rol van ouderlijk toezicht en de impact op de relatie tussen ouder en kind.

De rol van ouderlijk toezicht

Volgens onderzoek van Mike Loef van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) zijn de meeste ouders al verantwoordelijk voor hun kinderen. “Deze voorstellen gaan ervan uit dat ouders beter op kinderen letten als ze worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid voor het gedrag van hun kinderen. Alsof ze die verantwoordelijkheid nog niet voelen.” De meeste ouders zijn betrokken bij hun kind, doen hun uiterste best en voelen zich verantwoordelijk. En ook de ouders die hun uiterste best doen krijgen hiermee het signaal dat hun opvoeding de oorzaak is van crimineel gedrag van hun kind.
Onderzoek wijst uit dat ouderlijk toezicht drie aspecten omvat: regels stellen, navragen wat het kind doet, en kinderen die zelf vertellen waar ze mee bezig zijn. “Vooral dat laatste hangt samen met een kleiner risico op jeugddelinquentie.” Dit suggereert dat een actief en open gesprek met het kind belangrijk is om jeugdcriminaliteit te voorkomen.
Echter, volgens Loef kunnen financiële straffen en verplichte cursussen de stress in gezinnen verhogen. “Ze zetten druk op de relatie tussen ouder en kind. Zo ondermijn je mogelijk een factor waarvan we weten dat die een beschermende werking heeft tegen jeugdcriminaliteit: een goede relatie tussen ouders en kinderen.”

De invloed van straffen op ouders

Voorstanders van straffen op ouders, zoals Rosemarijn Dral van VVD, stellen voor dat ouders verplichte opvoedcursussen of schadevergoedingen moeten betalen. Het idee is dat ouders verantwoordelijk zijn voor het gedrag van hun kinderen. In een onderzoek onder 24.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel blijkt dat 56 procent van de mensen het in principe een goede zaak vinden als ouders gestraft kunnen worden als hun minderjarige kind een zwaar strafbaar feit pleegt.
Echter, wetenschappers zoals Annemiek Harder van de Erasmus Universiteit Rotterdam waarschuwen dat dergelijke maatregelen tegengesteld kunnen werken. “Het is zo’n enorm achterhaald idee. Uit studies blijkt dat dit soort bootcamps een averechts effect hebben. Het leidt juist tot meer criminaliteit.” Ook onderzoek naar de effectiviteit van verplichte opvoedcursussen laat zien dat deze vaak niet leiden tot een verbetering in het gedrag van jongeren.
Bijvoorbeeld, in de jaren tachtig en negentig werden er meerdere heropvoedingskampen opgezet, zoals het Glen Mills-bootcamp. In deze kampen werden jongeren via een militaire methode in het gareel gebracht. Echter, de recidive van deze jongeren was 78 procent, wat duidelijk maakt dat deze aanpak niet werkt.

De invloed van sociale media en geweld

Een ander belangrijk aspect in de jeugdcriminaliteit is het geweld dat jongeren onder de indruk kunnen raken via sociale media. Volgens Jan Struijs, opiniemaker en voormalig voorzitter van de politiebond, is de toename van geweld onder jongeren een zorgwekkend verschijnsel. Hij pleit voor een harde aanpak, waarbij rechters meer mogelijkheden moeten krijgen om jongeren zwaarder te straffen.
Een van de factoren die bijdrragen aan het geweld is het feit dat veel jongeren uit problematische thuissituaties komen. Dit kan zijn gebroken gezinnen of een gebrek aan ouderlijk toezicht. Bovendien spelen sociale media een rol in het verheerlijken van geweld. “Deze jongeren worden aangesproken op hun gedrag en kunnen worden aangeworpen tot gewelddadig gedrag.”
Een ander voorbeeld is de mishandeling van twee vrouwen door meisjes van 12 en 14 in de Rotterdamse metro. Dit incident toont aan dat geweld onder jongeren steeds vaker voorkomt en dat er een harde aanpak nodig is.

De rol van de overheid en maatregelen

De overheid ziet in dat er maatregelen nodig zijn om jeugdcriminaliteit aan te pakken. In 2008 werd de gedragsbeïnvloedende maatregel ingevoerd, die jongeren in plaats van een gevangenisstraf een heropvoeding kan opleggen. Echter, het aantal jongeren dat daadwerkelijk tot deze straf is veroordeeld, blijft achter bij verwachtingen. Sinds 2008 zijn maar 112 jongeren tot heropvoeding veroordeeld, in plaats van 370 per jaar.
De redenen hiervoor zijn onder andere dat de gedragsbeïnvloedende maatregel een relatief nieuw wettelijk instrument is. Bovendien is deze straf niet voor alle jeugddelinquenten geschikt. De minister van Justitie, Hirsch Ballin, vindt dat heropvoeding beter is dan een celstraf, omdat in de gevangenis de gedragsproblemen niet worden aangepakt. Daardoor valt 62 procent van de jongeren na de celstraf terug in crimineel gedrag. Door heropvoeding buiten de justitiële jeugdinrichtingen zou dit aantal flink worden verlaagd.
Echter, de invloed van deze maatregel blijft beperkt, omdat er weinig pleeggezinnen beschikbaar zijn. In Arnhem, Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn zo'n twintig pleeggezinnen, waarvan de helft maar bezet is. Het Leger des Heils kan alleen verder als de straf vaker wordt opgelegd. Anders haken de ouders af, omdat één van de ouders de baan moet opzeggen om een opvoedgezin te kunnen worden.

De invloed van fysieke straffen

Een ander onderwerp dat in de bronnen aan de orde komt, is het slaan van kinderen. Nieuw onderzoek laat zien dat fysieke straffen negatieve gevolgen kunnen hebben voor de ontwikkeling van kinderen. De studie, verschenen in Biological Psychiatry: Cognitive Neuroscience and Neuroimaging, toont aan dat het slaan van kinderen de neurale systemen beïnvloedt.
Fysieke straffen worden gedefinieerd als het “opzettelijk toebrengen van fysieke pijn op welke manier dan ook met het doel van straf, correctie, discipline, instructie of enige andere reden.” Dit geweld roept, vooral wanneer het wordt toegebracht door een ouder, een complexe emotionele ervaring voor het kind op. De onderzoekers willen de neurale onderbouwing van die ervaring en de verstrekkende negatieve gevolgen ervan beter begrijpen.
De invloed van fysieke straffen op de gezondheid van jongeren is al jaren onderwerp van onderzoek. Er wordt aangetoond dat fysieke straffen leiden tot een afname van de gezondheid van adolescenten en negatieve effecten op gedrag, waaronder een verhoogd risico op angst en depressie.

Samenwerking met ouders

Om jeugdcriminaliteit effectief aan te pakken, is samenwerking met ouders essentieel. In meerdere bronnen wordt benadrukt dat ouders een belangrijke rol spelen bij het voorkomen en aanpakken van jeugdcriminaliteit. Echter, het is niet realistisch om te verwachten dat ouders in hun eentje in staat zijn om dit op te lossen. Ook andere partijen hebben een rol, zoals het onderwijs, de politie en het jongerenwerk.
Bijvoorbeeld, in de bronnen wordt aangehaald dat jeugdcriminaliteit een complex fenomeen is met veel factoren die met elkaar samenhangen. De invloed van armoede, kansongelijkheid, criminaliteit in de wijk en gedrag op straat kan niet door ouders worden opgelost.
Daarnaast is het belangrijk dat ouders actief betrokken raken bij het gedrag van hun kind. Onderzoek wijst uit dat de meeste ouders zich verantwoordelijk voelen voor hun kinderen, maar dat ze ook hulp nodig hebben om dit te kunnen doen.

Conclusie

De discussie over het straffen van ouders bij jeugdcriminaliteit is complex en heeft veel aspecten. Onderzoek wijst uit dat straffen op ouders niet altijd effectief zijn en zelfs contraproductief kunnen zijn. De rol van ouderlijk toezicht is belangrijk, maar het is niet allesbepalend. De invloed van sociale media, geweld en armoede speelt een rol in de toename van jeugdcriminaliteit.
De overheid ziet in dat er maatregelen nodig zijn om jeugdcriminaliteit aan te pakken, maar de effectiviteit van deze maatregelen blijft beperkt. Samenwerking met ouders is essentieel, maar het is niet realistisch om te verwachten dat ouders in hun eentje in staat zijn om dit op te lossen.
De invloed van fysieke straffen op de gezondheid van jongeren is al jaren onderwerp van onderzoek. Er wordt aangetoond dat fysieke straffen leiden tot een afname van de gezondheid van adolescenten en negatieve effecten op gedrag, waaronder een verhoogd risico op angst en depressie.
In de toekomst is het belangrijk dat beleidsmakers, ouders en de samenleving samenwerken om deze groeiende zorg aan te pakken en jongeren een betere toekomst te bieden.

Bronnen

1. NJi: Ouders straffen voor jeugdcriminaliteit doet meer kwaad dan goed
2. Roep om heropvoedingskampen
3. Studenten kunnen flink op hun donder krijgen van hun opleiding
4. Geweld onder jonge tieners neemt zorgwekkend toe in Nederland
5. Slaan van kinderen heeft invloed op hun neurologische ontwikkeling
6. Heropvoeding minder vaak ingezet dan verwacht
7. Het OM deelt de zorgen over kinderen die niet in beeld zijn
8. Jeugdcriminaliteit: 'Ouders straffen helpt niet'
9. Naar Engels voorbeeld?