Anticonceptie en seksuele opvoeding in de praktijk: wat is er in 2023 belangrijk?

De keuze voor anticonceptie en het bespreken van seksuele onderwerpen vallen onder de kern van gezondheidszorg en opvoeding. In 2023 blijkt dat jongeren, vooral tussen de 16 en 25 jaar, steeds vaker met anticonceptiemiddelen omgaan, maar ook steeds vaker afstand doen van hormonale methoden. Dit komt door veranderende houdingen, groeiende waarden voor persoonlijke keuzes en het gevoel dat bepaalde methoden ongemakkelijk of onveilig kunnen zijn. In dit artikel worden de belangrijkste anticonceptiemethoden, het gebruik ervan en de rol van seksuele opvoeding en opvoeding in de praktijk besproken, gebaseerd op de beschikbare data.

De verspreiding van anticonceptie bij jongeren

Volgens het onderzoek “Seks onder je 25e 2023” van Rutgers en Soa Aids Nederland is het gebruik van anticonceptie bij jongeren van 13 tot 25 jaar significant. Van de seksueel actieve jongeren gebruikt 77 procent anticonceptie, wat duidt op een sterke verspreiding. De meest gebruikte methoden zijn de pil, het condoom, de spiraal en het hormoonstaafje. Daarnaast blijven natuurlijke methoden, zoals het bepalen van vruchtbare dagen, populair bij een deel van de jongeren. In 2023 is het gebruik van de pil gedaald, terwijl het gebruik van het condoom, vooral bij jongens, is gedaald. Ook is er een toename te zien in het aantal jongeren dat geen anticonceptie gebruikt, maar dit is niet altijd gevaarlijk, zoals blijkt uit onderzoek van Rutgers.

Verschillende anticonceptiemethoden en hun werking

Er zijn verschillende anticonceptiemethoden, elk met hun eigen werking en voordelen. De meest gebruikte methoden zijn:

1. De pil

De pil is de meest bekende methode om zwangerschap te voorkomen. Het bevat hormonen die de eisprong onderdrukken en daarmee een zwangerschap voorkomen. Er zijn verschillende soorten pil, waaronder de combinatiepil en de minipil. De combinatiepil bevat zowel oestrogeen als progestageen, terwijl de minipil alleen progestageen bevat. De pil is effectief, maar vereist regelmatig gebruik. Als de pil wordt vergeten, kan de bescherming afnemen. Daarnaast zijn er ook bijwerkingen mogelijk, zoals misselijkheid, hoofdpijn of veranderingen in de menstruatiecyclus.

2. Het condoom

Het condoom is de enige methode die zowel anticonceptie als bescherming biedt tegen seksueel overdraagbare infecties (SOA’s). Het wordt door mannen of vrouwen gebruikt. Het is eenvoudig in gebruik, maar vereist wel correct gebruik om effectief te zijn. In 2023 blijkt dat het gebruik van het condoom bij jongeren is gedaald, vooral bij jongens. Dit kan te maken hebben met de toenemende waardering voor andere methoden, maar ook met het feit dat het gebruik van het condoom een bepaalde aandacht vraagt.

3. De spiraal

De spiraal is een langdurige methode die jarenlang bescherming biedt. Er zijn twee soorten spiraal: het koperspiraaltje en het hormoonspiraaltje. Het koperspiraaltje werkt mechanisch, terwijl het hormoonspiraaltje hormonen vrijmaakt om de eisprong te beletten. De spiraal is zeer effectief en vereist geen dagelijks gebruik. Het is echter belangrijk om te weten dat het spiraaltje niet kan worden gebruikt bij vrouwen met bepaalde gezondheidsproblemen, zoals een hartaandoening of een geschiedenis van borstkanker.

4. Het hormoonstaafje

Het hormoonstaafje is een langdurige methode die drie jaar bescherming biedt. Het wordt door een arts in de arm geplaatst en werkt door hormonen af te geven. Het is effectief en vereist geen dagelijks gebruik. Het hormoonstaafje is vooral geschikt voor vrouwen die geen pil willen nemen of die moeite hebben met het dagelijks innemen van de pil. Het is echter niet geschikt voor vrouwen die veel reizen of bepaalde medicijnen innemen.

5. De sterilisatie

De sterilisatie is een permanente methode en wordt vaak gekozen door mensen die geen kinderen meer willen. Bij de man wordt dit gedaan door de zaadleiders af te sluiten (vasectomie), terwijl bij de vrouw de eileiders worden afgesloten. De sterilisatie is zeer effectief, maar niet omkeerbaar. Het is daarom belangrijk om goed na te denken over deze keuze.

6. Natuurlijke methoden

Natuurlijke methoden, zoals het bepalen van vruchtbare dagen, worden steeds vaker gebruikt. Deze methoden zijn echter minder betrouwbaar dan hormonale methoden. De betrouwbaarheid hangt af van het correct gebruik en het combineren van verschillende methoden. In 2023 blijkt dat het aantal jongeren dat deze methoden gebruikt, is gestegen. Dit komt door het groeiende belang van persoonlijke keuzes en het verminderde vertrouwen in hormonale methoden.

De rol van seksuele opvoeding en opvoeding

Seksuele opvoeding is essentieel om jongeren te laten weten wat er met hun lichaam gebeurt en hoe ze zich kunnen beschermen. In 2023 blijkt dat de meeste ouders denken dat seksuele opvoeding op school verplicht moet zijn. Daarnaast bespreken ouders thuis verschillende onderwerpen met hun kind, waaronder seksualiteit, anticonceptie en relaties. Het is echter belangrijk dat ouders vroeg beginnen met het bespreken van seksualiteit, zodat kinderen zich daarop kunnen voorbereiden. De orthopedagoog kan hierbij helpen door de betekenis van seksuele opvoeding uit te leggen en vragen van ouders te beantwoorden.

In de praktijk is het belangrijk dat zowel ouders als onderwijsmedewerkers actief zijn in het bespreken van seksualiteit. Dit kan worden gedaan via gesprekken, lesmateriaal of e-learning. In 2023 is er veel aandacht voor het gebruik van e-learning, zoals de Basiscursus Anticonceptie van Rutgers. Deze cursus helpt professionals om jongeren en volwassenen te informeren over anticonceptie en misvattingen.

De uitdagingen bij het gebruik van anticonceptie

Hoewel het gebruik van anticonceptie in 2023 stijgt, blijven er uitdagingen bestaan. Een van de belangrijkste problemen is het juiste gebruik van de methoden. Bijvoorbeeld, het vergeten van de pil of het verkeerd gebruiken van het condoom kan leiden tot een onbedoelde zwangerschap. Ook is er een groeiende weerstand tegen hormonale anticonceptie, wat kan leiden tot een toename van natuurlijke methoden. Dit vereist meer informatie en ondersteuning van professionals.

Conclusie

In 2023 is het gebruik van anticonceptie bij jongeren aanzienlijk gestegen, maar er zijn ook nieuwe trends zichtbaar. De pil blijft de meest gebruikte methode, maar het gebruik van het condoom en natuurlijke methoden neemt toe. De rol van seksuele opvoeding en opvoeding is belangrijk om jongeren te informeren over de keuzes die ze kunnen maken. Bovendien is het belangrijk om te weten dat het gebruik van anticonceptie niet alleen gericht is op het voorkomen van zwangerschappen, maar ook op het voorkomen van seksueel overdraagbare infecties. De keuze voor anticonceptie hangt af van gezondheid, levensstijl en persoonlijke voorkeuren. Het is daarom belangrijk om dit te bespreken met een arts of professional.

Bronnen

1. Seks onder je 25e 2023 - Rutger
2. Anticonceptie: welke methode past bij jou? - Seks in de Praktijk
3. Gezondheid.be - Anticonceptie
4. Soa Aids Nederland - Geen hormonen
5. Kerncijfers Seksuele Gezondheid - Staatvenz
6. Ouders over relationele en seksuele vorming - Tijdschrift voor Orthopedagogiek
7. GGD Fryslan - Vrij praten over liefde, seks en anticonceptie
8. Anticonceptie.nl - Anticonceptiemethoden
9. Thuisarts.nl - Zwangerschap voorkomen
10. Pharmacotherapeutisch Kompas - Anticonceptie
11. Dokteronline - Soorten anticonceptie