Traumasensitief opvoeden: een praktische gids voor pleegouders en begeleiders
juli 5, 2025
In de jaren 60 van de 20e eeuw ontstond in Nederland een opvallende opvoedingsstijl, de anti-autoritaire opvoeding. Deze stijl was een reactie op de autoritaire opvoedingsstijl van de jaren vijftig en had een diepe invloed op de opvoeding van kinderen. De anti-autoritaire opvoeding was niet alleen een opvoedingsstijl, maar ook een maatschappelijke beweging die zich richtte op de bevrijding van kinderen uit de klassieke gezinsstructuur en de onderdrukking van traditionele autoriteit. In dit artikel wordt deze beweging nader bekeken, met name in het licht van de historische context en de praktijk ervan.
De Oorsprong en Samenlevingscontext
De anti-autoritaire opvoeding ontstond als een reactie op de autoritaire opvoeding, die in de jaren vijftig veel voorkwam. In die periode was het gezin het centrale maatschappelijke en culturele onderdeel, waarin de vader het gezag had en de moeder verantwoordelijk was voor de opvoeding van de kinderen. De autoritaire opvoeding stond gekenmerkt door strikte regels, autoriteit en een sterk gevoel van verantwoordelijkheid van de ouders. In de jaren zestig echter begon dit beeld te veranderen. De anti-autoritaire opvoeding wilde dit model vervangen door een meer gelijkwaardige en vrijere opvoeding, waarin de kinderen hun eigen keuzes konden maken en hun eigen belangen konden verdedigen.
De jaren zestig waren een periode van grote maatschappelijke veranderingen. De jaren vijftig stonden in het teken van conformisme en traditionele waarden, terwijl de jaren zestig een tijd van contestatie en opstand waren. De anti-autoritaire opvoeding was daarbij een deel van een bredere beweging, die zich richtte op de bevrijding van de vrouw, de opkomst van de jeugdcultuur en de kritiek op de klassieke gezinsstructuur. De beweging was sterk beïnvloed door linkse ideeën, waaronder marxistische denkbeelden, en wilde een alternatief voor de traditionele opvoeding bieden.
De Praktijk van de Anti-Autoritaire Opvoeding
De anti-autoritaire opvoeding was geen enkelvoudige stijl, maar een breed concept dat zich richtte op de bevrijding van de kinderen uit de traditionele gezinsstructuur. De kern van deze opvoeding was het bevorderen van de autonomie van het kind, het ontwikkelen van kritisch denken en het versterken van de persoonlijke verantwoordelijkheid. De opvoeders moesten zich hierbij beperken tot begeleiders en niet meer als autoriteiten optreden. Het doel was om kinderen te laten leren om te denken, te beslissen en zich te manifesteren, in plaats van te luisteren naar autoriteiten.
In de praktijk werd de anti-autoritaire opvoeding vaak geïnitieerd door groepen die zich zorgzaam maakten over de positie van de vrouw en de opvoeding van de kinderen. In 1968 werd er bijvoorbeeld een anti-autoritaire crèche opgericht, waarin meerdere ouders samenwerken om de kinderen op te voeden. Deze crèche was een reactie op de klassieke gezinsstructuur, waarin de moeder verantwoordelijk was voor de opvoeding en de vader het gezag had. In de anti-autoritaire crèche werden de kinderen opgevoed door meerdere ouders, waardoor de rol van de vader en de moeder gelijkwaardig werd gemaakt.
De anti-autoritaire opvoeding was niet alleen gericht op de opvoeding van de kinderen, maar ook op de verandering van de maatschappelijke structuur. De beweging wilde een alternatief bieden voor de klassieke gezinsstructuur, waarin de vrouw afhankelijk was van de man. De opvoeding was daarom ook een politieke beweging, die zich richtte op de emancipatie van de vrouw en de opkomst van de jeugdcultuur.
De Invloed van de Anti-Autoritaire Opvoeding
De anti-autoritaire opvoeding had een grote invloed op de opvoeding van de kinderen in de jaren zestig. In de jaren zeventig werd de opvoeding steeds meer geïntegreerd in de reguliere opvoeding, en kwam de anti-autoritaire opvoeding in het oog van de maatschappelijke discussie. De beweging had ook invloed op de opvoedingsstijlen in de jaren tachtig en negentig, waarin de balans tussen autoriteit en vrijheid centraal stond.
In de jaren tachtig begonnen ouders te zoeken naar een evenwicht tussen de striktheid van de jaren vijftig en de permissiviteit van de jaren zestig en zeventig. Dit leidde tot de opkomst van de zogenaamde autoritatieve opvoedstijl, die discipline en structuur combineerde met warmte en responsiviteit. In de jaren negentig stond de opkomst van ‘bewust ouderschap’ centraal, waarbij ouders zich meer verdiepten in ontwikkelingspsychologie en opvoedkundige literatuur.
De anti-autoritaire opvoeding had ook invloed op de opvoedingsstijlen in de jaren twintig, waarin de opvoeding steeds meer gericht was op de positieve opvoeding. De beweging had dus een langdurige invloed op de opvoedingsstijlen en maakte deel uit van een bredere maatschappelijke verandering.
De Kritiek op de Anti-Autoritaire Opvoeding
Hoewel de anti-autoritaire opvoeding veel bewondering oogstte, was er ook kritiek op de praktijk ervan. In sommige gevallen leidde de anti-autoritaire opvoeding tot een situatie waarin de kinderen te weinig grenzen kregen en hun eigen beslissingen moesten nemen. Dit kon leiden tot problemen met het gedrag van de kinderen en het ontbreken van een duidelijke structuur in de opvoeding.
Bovendien was de anti-autoritaire opvoeding niet altijd succesvol in de praktijk. In sommige gevallen leek de beweging te veel te vertrouwen op de kritiek op de autoritaire opvoeding en ontbrak het aan een duidelijke oplossing voor de problemen die de klassieke opvoeding had. Daarnaast was de beweging vaak gericht op de maatschappelijke verandering en ontbrak het aan een duidelijke praktische uitwerking voor de opvoeding van de kinderen.
Conclusie
De anti-autoritaire opvoeding in de jaren zestig was een belangrijke beweging die zich richtte op de bevrijding van de kinderen uit de traditionele gezinsstructuur en de onderdrukking van de autoriteit. De beweging had een diepe invloed op de opvoeding van de kinderen en maakte deel uit van een bredere maatschappelijke verandering. De opvoeding was niet alleen gericht op de opvoeding van de kinderen, maar ook op de verandering van de maatschappelijke structuur. De beweging had dus een belangrijke rol gespeeld in de opvoedingsstijlen van de jaren zestig en had een langdurige invloed op de opvoeding van de kinderen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
