Arme gezinnen en hun invloed op de opvoeding van kinderen
juli 5, 2025
Inleiding
In de opvoeding van kinderen is het vinden van het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid van groot belang. Dit evenwicht bepaalt hoe kinderen zich voelen in hun omgeving, hoe ze met anderen omgaan en hoe ze zich ontwikkelen. De bronnen tonen aan dat zowel ouders als opvoeders hierin een cruciale rol spelen. De term ‘afstand en nabijheid’ wordt vaak gebruikt om de mate van betrokkenheid en emotionele afstand tussen een opvoeder en een kind aan te duiden. Het gaat hierbij niet alleen om fysieke afstand, maar ook om emotionele en professionele grenzen. In dit artikel worden de kernaspecten van afstand en nabijheid in de opvoeding besproken, inclusief praktische aanbevelingen en de rol van professionals in het behouden van dit evenwicht.
Afstand en nabijheid: een complexe balans
De bronnen laten zien dat afstand en nabijheid een complexe balans vormen in de opvoeding van kinderen. Dit begrip wordt vaak gebruikt in het werk van opvoeders, leraars en andere professionals die met kinderen omgaan. Het gaat hierbij om het vermogen om zowel emotionele nabijheid als professionele afstand te houden. In de praktijk betekent dit dat een opvoeder niet te dicht bij een kind moet komen, maar ook niet volledig van het kind afstand moet houden. De juiste afstand houdt in dat het kind zich veilig en ondersteund voelt, maar ook de ruimte krijgt om zichzelf te ontwikkelen.
In de bronnen wordt aangegeven dat dit evenwicht niet eenvoudig is. Veel ouders en opvoeders trappen in de valstreek van beschermer of vriend. Ze proberen te veel nabijheid te bieden, waardoor het kind zich niet meer kan ontwikkelen. Of ze houden te veel afstand, waardoor het kind zich alleen voelt en geen ondersteuning krijgt. De sleutel ligt bij het vinden van het juiste evenwicht, waarbij zowel de veiligheid van het kind als de autonomie erop na worden gehouden.
Afstand en nabijheid in de praktijk
In de praktijk van opvoeding en onderwijs is het vinden van het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid van groot belang. In meerdere bronnen wordt dit thema besproken, met name in verband met de samenwerking tussen opvoeders, ouders en andere betrokkenen. Bijvoorbeeld in bron [2] wordt aangegeven dat het onderzoek ‘Afstand en nabijheid: een kwestie van balans’ zich richt op de relatie tussen een hulpverlener en een gezin. Hierbij wordt gekeken naar de meervoudige alliantie, oftewel de band tussen de hulpverlener en meerdere gezinsleden. Dit onderzoek toont aan dat het evenwicht tussen afstand en nabijheid cruciaal is voor de werking van een gezin en de betrokkenheid van professionals.
In bron [4] wordt uitgelegd dat leerkrachten vaak te dichtbij of te ver van hun leerlingen staan, afhankelijk van hun eigen persoonlijke stijl. Het is daarom belangrijk dat leerkrachten zich bewust worden van hun eigen gedrag en dit aanpassen waar nodig. Dit proces van zelfreflectie en groei is essentieel om het juiste evenwicht te vinden tussen afstand en nabijheid.
De rol van professionele betrokkenheid
In bron [2] wordt ook aangegeven dat professionele betrokkenheid een belangrijk aspect is bij het vinden van het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid. Hierbij gaat het om het vermogen om zowel emotionele nabijheid als professionele afstand te houden. Dit is van groot belang voor de betrokkenheid van hulpverleners en opvoeders. In het onderzoek wordt aangetoond dat hulpverleners vaak flexibel omgaan met afstand en nabijheid, en dat ze het delen van vrolijke momenten met gezinsleden kunnen laten zien. Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan het evenwicht tussen macht als zeggenschap en macht als invloed.
In bron [3] wordt uitgelegd dat de pastorale zorg ook te maken heeft met het vinden van het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid. Hierbij is het belangrijk dat de pastor zich bewust is van de professionele verhouding met de gesprekspartner. Ook in de Nederlandse beroepsstandaard voor de geestelijk verzorger wordt aangegeven dat een juiste balans moet worden gevonden tussen afstand en nabijheid. Dit geldt ook voor andere professionals in de jeugd- en opvoedhulp.
Afstand en nabijheid in de opvoedingsrelatie
In bron [1] wordt aangegeven dat het vinden van het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid cruciaal is voor de opvoedingsrelatie. Hierbij wordt het concept van ‘presentie’ genoemd, waarbij de opvoeder steeds aanwezig is, maar ook de juiste afstand houdt. Dit is belangrijk om de veiligheid van het kind te waarborgen, zonder dat de privacy van het kind ondergeschikt is aan de zorg van de ouder. Ook wordt er aandacht besteed aan het feit dat ouders vaak in de valstreek terechtkomen van beschermer of vriend. Het is belangrijk dat ouders zich bewust zijn van hun rol en de juiste afstand houden.
In bron [7] wordt uitgelegd dat kinderen van nature nabijheid en bescherming zoeken bij anderen. Dit is een aangeboren overlevingsstrategie. Een kind zoekt de nabijheid van zijn ouder(s) om plezier te delen, bescherming te vinden, op te laden, te leren en gevoelens in goede banen te leiden. Als een kind structureel ervaart dat nabijheid zoeken de gewenste respons oplevert, ervaart hij veiligheid in de relatie. Dit veilige gevoel heeft een kind nodig om relaties aan te gaan en te vertrouwen in zichzelf en de buitenwereld.
Afstand en nabijheid in de praktijk van opvoeding
In bron [4] wordt uitgelegd dat het vinden van het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid een proces is met vallen en opstaan. Het vereist dat leerkrachten zich bewust zijn van hun eigen stijl en deze aanpassen waar nodig. Hierbij speelt ook de persoonlijke ontwikkeling van de leerkracht een rol. In bron [5] wordt aangegeven dat afstand en nabijheid ook een rol spelen in leidinggevende functies. Te veel afstand kan leiden tot ontevredenheid en te weinig afstand kan leiden tot informele relaties. Het is belangrijk dat leidinggevenden zich bewust zijn van hun eigen gedrag en dit aanpassen waar nodig.
In bron [6] wordt uitgelegd dat het vinden van het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid ook van belang is in de praktijk van hulpverleners. Hierbij is het belangrijk dat de hulpverlener professioneel betrokken blijft en toch de juiste afstand houdt. Als de hulpverlener te dicht bij de cliënt komt, kan dit leiden tot problemen voor zowel de hulpverlener als de cliënt. Het is belangrijk dat de hulpverlener zich bewust is van de grenzen en deze respecteert.
Afstand en nabijheid in de jeugd- en opvoedhulp
In bron [2] wordt aangegeven dat het onderzoek naar afstand en nabijheid ook in de jeugd- en opvoedhulp van belang is. Hierbij wordt gekeken naar de samenwerking tussen hulpverleners en gezinnen. Het is belangrijk dat de hulpverlener zich bewust is van de professionele verhouding met de gesprekspartner en de juiste afstand houdt. Ook in de praktijk van de jeugd- en opvoedhulp is het vinden van het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid van groot belang.
In bron [7] wordt uitgelegd dat hechting een belangrijk onderdeel is in de opvoeding van kinderen. Ongeveer 62% van alle Nederlandse thuiswonende kinderen bouwt een veilige hechtingsrelatie op met hun ouders. Voor 38% geldt dit niet. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders hier rekening mee houden en een veilige hechtingsrelatie kunnen opbouwen. Een kind zoekt de nabijheid van zijn ouder(s) om plezier te delen, bescherming te vinden, op te laden, te leren en gevoelens in goede banen te leiden.
Conclusie
Het vinden van het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid is van groot belang in de opvoeding van kinderen. Zowel ouders als opvoeders moeten zich bewust zijn van hun rol en de juiste afstand houden. Dit evenwicht bepaalt hoe kinderen zich voelen in hun omgeving, hoe ze met anderen omgaan en hoe ze zich ontwikkelen. In de praktijk is het belangrijk dat professionals zich bewust zijn van hun gedrag en dit aanpassen waar nodig. Het is ook belangrijk dat ouders en opvoeders hier rekening mee houden en een veilige hechtingsrelatie kunnen opbouwen. Door dit evenwicht te vinden, kunnen kinderen zich veilig en ondersteund voelen, maar ook de ruimte krijgen om zichzelf te ontwikkelen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
