Verwaarlozende opvoeding: gevolgen, oorzaken en preventie
juli 5, 2025
In de moderne maatschappij verandert het begrip opvoeding en ouderschap voortdurend. Het is belangrijk dat professionals zich hierin bewust blijven en mee blijven groeien. De opvoedingsondersteuning is in de loop van de tijd uitgebreid en geëvolueerd, zodat het aanbod steeds gerichter is op de behoeften van ouders en kinderen. In dit artikel worden de actuele ontwikkelingen in opvoeding en ouderschap besproken, met aandacht voor de eerste 1001 dagen van een kind, de rol van vaders, en de verschillende opvoedingsstijlen.
De eerste 1001 dagen: cruciale periode voor kindontwikkeling
De eerste 1001 dagen van een kind, van conceptie tot twee jaar, zijn cruciaal voor een gezonde, veilige en kansrijke ontwikkeling. Dit is onderzocht door onderzoekers en is opgenomen in het manifest The 1001 Critical Days, dat in Engeland brede politieke steun heeft gekregen. In navolging van dit manifest hebben verschillende organisaties in Nederland een Nederlandse versie van dit manifest ontwikkeld. Dit omvat ook een breed scala aan beroepsverenigingen, belangenorganisaties, wetenschappers en belangstellenden. Deze initiatieven tonen aan dat de eerste jaren van een kind opvoeding en gezondheid bepalend zijn voor de toekomst.
De rol van vaders in de ontwikkeling van hun kind wordt steeds meer benadruid. Sardes biedt met het project Mannen en opvoeding veel inspiratie en tools voor professionals om vaders uit te dagen actief na te denken over het ouderschap en zich met de opvoeding te bemoeien. Daarnaast investeert de rijksoverheid in de versterking van de band tussen vaders en kinderen. In het regeerakkoord is gekozen voor een verlenging van het kraamverlof voor partners van twee naar vijf dagen in 2019, met in 2020 een aanvullend verlof van vijf weken.
De rol van opvoedingsondersteuning
Het aanbod van opvoedingsondersteuning is voornamelijk in handen van de CJG's, wijkteams of jeugd- en gezinsteams. Dit betekent dat het aanbod per gemeente kan verschillen. Het aanbod is gericht op de vragen en behoeften van ouders in die betreffende gemeente. Recent zijn er ontwikkelingen geweest waarin van ouders wordt verwacht dat zij zelfredzaam zijn of zich zelfstandig kunnen redden. Dit doet een beroep op wat ouders kunnen. Er wordt meer gekeken naar het netwerk van de ouders en wie hen kan versterken bij het opvoeden.
De samenwerking tussen professionals en partijen als buurtbewoners en vrijwilligers is belangrijker geworden. Zij moeten samenwerken aan het bevorderen van een veilig en stimulerend opgroei- en opvoedklimaat in de wijk. Ook is er meer aandacht voor preventie. Ouderschap wordt steeds meer als een geheel benaderd. Een ouder die zich goed voelt in zijn ouderschap met alle bijkomende aspecten, beleeft het ouderschap positiever. Deze ouder heeft meer vertrouwen waardoor opvoeden makkelijker wordt. De professional kijkt steeds meer vanuit die brede blik naar de ouder. En ondersteunt de ouder daar waar nodig is met zorg op maat.
Opvoedingsstijlen en hun invloed op kindontwikkeling
Er zijn verschillende opvoedingsstijlen, die vaak worden ingedeeld in vier categorieën: de verwaarlozende opvoedingsstijl, de autoritaire opvoedingsstijl, de permissieve opvoedingsstijl en de autoritatieve opvoedingsstijl. Deze stijlen bepalen hoe ouders hun kinderen begeleiden en ondersteunen.
Verwaarlozende opvoedingsstijl
Bij de verwaarlozende opvoedingsstijl stellen ouders weinig regels. Ook bieden ze weinig geborgenheid, steun, veiligheid en betrokkenheid. Het kind wordt aan zijn lot overgelaten: hij mag het allemaal zelf uitzoeken. Een kind dat op deze manier wordt opgevoed, leert niets over wat verstandig is of eerlijk. Het kind voelt zich in de steek gelaten, eenzaam en niet geliefd.
Autoritaire opvoedingsstijl
Bij de autoritaire opvoedingsstijl gebeurt er het meeste van wat jij wilt, maar verlies je al snel het diepere contact met je kind. Eigenlijk dresseer je je kind meer dan dat je hem opvoedt. Een autoritaire opvoeding zorgt er weliswaar voor dat je kind snel naar je leert luisteren, maar dat komt vooral doordat hij een beetje bang voor je wordt. En erg zelfstandig zal hij er waarschijnlijk ook niet door worden. Een ander nadeel is dat je kind jou op den duur waarschijnlijk liever ontwijkt dan dat hij je opzoekt.
Permissieve opvoedingsstijl
Bij de permissieve opvoedingsstijl zijn de ouders meestal zacht en soepel. Ze geven veel vrijheid, maar stellen weinig grenzen. Dit kan leiden tot kinderen die moeite hebben met zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. De ouders zijn vaak niet in staat om de juiste grenzen te stellen, waardoor het kind ongecontroleerd kan gedragen.
Autoritatieve opvoedingsstijl
Bij de autoritatieve opvoedingsstijl zijn de ouders zowel streng als betrokken. Ze stellen duidelijke grenzen, maar geven ook veel steun en ondersteuning. Dit type opvoeding bevordert een gezonde ontwikkeling van het kind. De kinderen leren zowel verantwoordelijkheid als zelfstandigheid.
De invloed van positief opvoeden
Kinderen die positief worden opgevoed, hebben een grote kans om zich te ontwikkelen tot zelfstandige volwassenen met een gezond zelfbeeld. Belangrijke aspecten van kinderen positief opvoeden zijn onder andere: zorgen voor een veilige, stimulerende omgeving; leren door positieve ondersteuning; aansprekende discipline. Als de omgeving duidelijk en voorspelbaar is, ontwikkelen kinderen zich het beste. Realistische verwachtingen en goed voor jezelf zorgen als ouder zijn ook belangrijk.
Opvoedproblemen en huntefficiëntie
Bij het opvoeden van kinderen ontstaan er vaak problemen. Sommige opvoedproblemen worden beschouwd als ‘normaal’ voor de leeftijdsfase, andere worden gezien als ernstig voor de leeftijdsfase. Normale problemen in de leeftijd van ongeveer 2 tot 4 jaar zijn bijvoorbeeld agressie, driftbuien en angst voor vreemden of het donker. Ernstige problemen in deze leeftijdsfase zijn bijvoorbeeld een taal-, spraak- of motoriekstoornis, scheidingsangst en fobische of sociale angst.
In de leeftijd van ongeveer 5 tot 12 jaar zijn normale problemen bijvoorbeeld ruzies en concentratieproblemen. Ernstige problemen in deze leeftijdsfase zijn bijvoorbeeld bedplassen, leerstoornissen en sociale terugtrekking. Neem contact op met een professional als je hulp nodig hebt bij opvoedingsproblemen of als je vermoedt dat er sprake is van ernstige problemen.
Samenwerking en preventie
De samenwerking tussen professionals en partijen als buurtbewoners en vrijwilligers is belangrijker geworden. Zij moeten samenwerken aan het bevorderen van een veilig en stimulerend opgroei- en opvoedklimaat in de wijk. Ook is er meer aandacht voor preventie. Ouderschap wordt steeds meer als een geheel benaderd. Een ouder die zich goed voelt in zijn ouderschap met alle bijkomende aspecten, beleeft het ouderschap positiever. Deze ouder heeft meer vertrouwen waardoor opvoeden makkelijker wordt. De professional kijkt steeds meer vanuit die brede blik naar de ouder. En ondersteunt de ouder daar waar nodig is met zorg op maat.
Conclusie
De opvoeding en het ouderschap veranderen voortdurend, en het is belangrijk dat professionals hierin bewust blijven. De eerste 1001 dagen van een kind zijn cruciaal voor een gezonde ontwikkeling. De rol van vaders in de opvoeding van hun kind wordt steeds belangrijker benadruid. Het aanbod van opvoedingsondersteuning is gericht op de behoeften van ouders en kinderen. Er zijn verschillende opvoedingsstijlen, waarvan de autoritatieve stijl de meest gunstige is. Positief opvoeden is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Er zijn ook opvoedproblemen die opgelost moeten worden door samenwerking en preventie.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
