De Roedelmethode: Een natuurlijke aanpak voor het opvoeden van honden
juli 5, 2025
In de moderne onderwijspraktijk is het van groot belang dat leerlingen actief worden betrokken bij het leren. Dit geldt met name voor het vak lichamelijke opvoeding, waarin de combinatie van lichamelijke activiteit en mentale betrokkenheid cruciaal is voor het behalen van leerdoelen. Activerende werkvormen worden vaak aangewend om de betrokkenheid van leerlingen te verhogen en het leerrendement te versterken. Dit artikel onderzoekt op basis van de beschikbare bronnen de aard, voordelen en toepasbaarheid van activerende werkvormen in de lichamelijke opvoeding.
Wat zijn activerende werkvormen?
Activerende werkvormen zijn didactische methoden die ertoe dienen om leerlingen actief te betrekken bij het leren. Volgens Ebbens en Ettekoven (2015) zijn deze werkvormen effectief als ze bepaalde elementen bevatten, zoals het geven van betekenis, afhankelijkheid van elkaar, directe interactie en individuele aanspreekbaarheid op het resultaat. Deze werkvormen zijn niet alleen bedoeld om de les "gezellig" te maken, maar om een groter leerrendement te bereiken.
In het kader van lichamelijke opvoeding kan activerende didactiek worden gedefinieerd als onderwijs waarin leerlingen door zelf te ervaren en te onderzoeken zich de stof toe-eigenen. Door middel van regelende taken, zoals het opdragen van leerling-rollen, worden leerlingen actiever bij de les betrokken. Dit kan bijvoorbeeld het invullen van coachrollen, scheidsrechterrollen, observatierollen of rollen voor op- en afbouw van de zaal omvatten.
Effectiviteit van activerende werkvormen in de lichamelijke opvoeding
In een praktijkonderzoek over activerende didactiek bij het vak lichamelijke opvoeding is gekeken naar het effect van activerende werkvormen op de kennisvermeerdering van leerlingen. Hierbij werd gekeken naar leerling-rollen en regels in het kader van verschillende sporten. Het onderzoek toonde aan dat leerlingen die de taak van verschillende leerling-rollen op zich nemen, meer zelfverantwoordelijkheid, zelfstandigheid en kennis betreffende regels van verschillende sporten krijgen.
Een belangrijk punt is dat leerlingen niet meteen de volle verantwoordelijkheid en zelfstandigheid mogen krijgen. Volgens Kolman (2003) moet dit stapsgewijs aangeboden worden. Van het onthouden naar begrijpen, integreren en tot slot het toepassen van het geleerde. Dit is vooral van belang in de lichamelijke opvoeding, waarin leerlingen vaak een bepaalde mate van begeleiding en structuur nodig hebben om actief deel te nemen aan de les.
Voorbeelden van activerende werkvormen in de lichamelijke opvoeding
Er zijn verschillende werkvormen die in de lichamelijke opvoeding kunnen worden toegepast. Hieronder volgen enkele voorbeelden die in de bronnen worden genoemd:
1. Plickers
Plickers is een methode waarbij leerlingen een papier met een figuur krijgen, die ze kunnen draaien naar A, B, C of D. De docent stelt een meerkeuzevraag op de beamer, en de leerlingen houden het papier met de letter van hun keuze omhoog. De docent scant met een smartphone de antwoorden, en iedereen krijgt direct te zien of het antwoord juist is. Deze werkvorm is ideaal om voorkennis te activeren en te evalueren.
2. CSI (Crew Scene Investigation)
Bij CSI wordt een lichaam getekend op een vel papier, waarop leerlingen eerst de competenties en sociale vaardigheden die ze al hebben, schrijven binnen het lichaam. Daarna worden de vaardigheden die ze nog niet hebben, buiten het lichaam geschreven. De groepen wisselen daarna per groep en schrijven voorbeelden uit de praktijk erbij.
3. De Lijn
Deze werkvorm bestaat uit het ordenen van onderdelen van een theorie in een fysieke lijn. De docent geeft aan alle studenten een kaartje met een onderdeel of handeling van bepaalde theorie. De leerlingen vormen een fysieke lijn, waarbij de verschillende onderdelen van de theorie chronologisch worden geordend.
4. Samenwerking en rolspellen
In de lichamelijke opvoeding is samenwerking van groot belang. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld rollen spelen zoals coach, scheidsrechter of observator. Dit vergroot hun zelfstandigheid en versterkt hun begrip van de spelregels. Daarnaast kunnen leerlingen ook zelf spelregels bedenken of opdrachten geven aan elkaar, waardoor ze actiever worden betrokken bij de les.
Aanpak van leerling-betrokkenheid
Een van de kernproblemen in de lichamelijke opvoeding is het verhogen van de betrokkenheid van leerlingen. In de bronnen wordt gesteld dat leerling-betrokkenheid tijdens de les belangrijk is, en dat het zin heeft om leerlingen aan het werk te zetten. Dit kan bijvoorbeeld via het inzetten van leerling-rollen, waarbij leerlingen verantwoordelijkheden krijgen die ze actief moeten uitvoeren.
Een van de redenen waarom activerend didactisch lesgeven met leerling-rollen minder vaak wordt toegepast, is het feit dat leerlingen de zelfverantwoordelijkheid vaak niet aankunnen en het eng vinden om zich te doen gelden in het bijzijn van een grotere groep. Daarom is het belangrijk dat leerkrachten stapsgewijs aan de slag gaan en de leerlingen geleidelijk aan meer zelfstandigheid en verantwoordelijkheid geven.
Effecten van activerende werkvormen
De invloed van activerende werkvormen is onderzocht in meerdere onderzoeken. Hieruit blijkt dat leerlingen die actief worden betrokken in de les, beter leren en beter kunnen toepassen. Bovendien worden leerlingen actiever in de les, wat leidt tot een groter leerrendement.
In de lichamelijke opvoeding is dit van groot belang, aangezien leerlingen vaak een bepaalde mate van begeleiding en structuur nodig hebben om actief deel te nemen aan de les. Door het toepassen van leerling-rollen en het actief betrekken van leerlingen, wordt de gymles zinvoller ingericht.
Conclusie
Activerende werkvormen vormen een waardevolle aanvulling op de lichamelijke opvoeding. Ze verhogen de betrokkenheid van leerlingen, versterken hun zelfstandigheid en helpen hen kennis en vaardigheden te verwerven. De toepassing van activerende werkvormen, zoals Plickers, CSI, de Lijn en rolspellen, kan helpen om leerlingen actief te betrekken bij de les. Daarnaast is het belangrijk dat leerkrachten stapsgewijs aan de slag gaan met zelfstandigheid en verantwoordelijkheid, zodat leerlingen zich niet te veel onder de knie voelen.
De voordelen van activerende werkvormen zijn duidelijk zichtbaar in de bronnen, en het is duidelijk dat deze werkvormen een positief effect hebben op de kennisvermeerdering van leerlingen. Door activerende werkvormen te combineren met formatief evalueren, kan de leraar een compleet beeld krijgen van de stand van zaken van de hele groep, wat opnieuw de basis vormt voor differentiatie en effectief leren.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
