Lichamelijke opvoeding in het basisonderwijs: Belang, voordelen en aanpak
juli 5, 2025
Inleiding
In Nederland is de opvoeding van kinderen altijd sterk beïnvloed door de maatschappelijke en culturele omstandigheden. De bronnen laten zien dat de focus op liefde en emotionele betrokkenheid van ouders een belangrijk onderdeel is geweest van de opvoeding. De afgelopen vijf eeuwen zijn er verschillende veranderingen geweest in de manier waarop kinderen werden opgevoed, met name wat betreft de rol van ouders, de invloed van religie en de ontwikkeling van de jeugdbeweging. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de historische ontwikkelingen, de rol van liefde in de opvoeding en de huidige trends in de Nederlandse opvoeding.
De rol van liefde in de opvoeding
De bronnen tonen aan dat liefde een centraal onderdeel is geweest van de opvoeding in Nederland. In het boek "Vijf eeuwen gezinsleven: liefde, huwelijk en opvoeding in Nederland" wordt benadrukt dat de relatie tussen ouders en kinderen steeds belangrijker werd. In de 18e eeuw ontstond er een bewustzijn van de emotionele behoeften van kinderen, wat leidde tot een verandering in de opvoeding. De ouders gaven steeds meer aandacht aan het emotionele welzijn van hun kinderen.
In de 19e eeuw ontstonden er specifieke kinderliteratuur die gericht was op het bevorderen van de gevoelens van kinderen. Deze literatuur zorgde ervoor dat ouders steeds meer oog konden hebben voor de emotionele ontwikkeling van hun kinderen. De opvoeding werd steeds meer gericht op het bevorderen van liefde en zorgzaamheid.
De invloed van religie op de opvoeding
Religie heeft een grote invloed gehad op de opvoeding in Nederland. In de 20e eeuw was de Nederlandse samenleving sterk beïnvloed door de christelijke morele waarden. Het was onkuisheid en dus een zonde als je tegen deze regels inging. Katholieken waren het strengst in de leer, voor hun diende het huwelijk vooral de voortplanting. De christelijke moraal leidde concreet tot een snellere bevolkingsgroei dan in andere landen. Nederland kende een hoger geboorte- en dus groeicijfer.
In de jaren vijftig en zestig was er een verandering in de opvoeding. De opvoeding werd steeds meer gericht op het bevorderen van de individuele ontwikkeling van kinderen, in plaats van alleen op de morele waarden. Dit was een gevolg van de opkomst van de moderne maatschappij en de toenemende rol van de school.
De ontwikkeling van de jeugdbeweging
Rond 1900 ontstond in Nederland de ‘klassieke’ jeugdbeweging. Deze beweging wilde een nieuwe samenleving bouwen, gebaseerd op idealisme en saamhorigheid. De jongeren zelf waren de mentor van de beweging. In de eerste helft van de twintigste eeuw ontstond ook in Nederland een groot aantal jeugdbewegingen, maar in Nederland speelden ouderen met hun politieke ideologie of godsdienstige overtuiging toch vaak een rol.
De jeugdbewegingen hadden als kern de cultuurkritiek, zoals grootschalige urbanisatie en industrialisatie. De kritiek was vooral op de oudere generatie gericht, zij waren verantwoordelijk voor de onnatuurlijkheid en lelijkheid van de steden waarin materialisme en individualisme de boventoon hadden. De jeugd wilde een nieuwe samenleving bouwen, gebaseerd op idealisme en saamhorigheid, zij noemden zich vrij, vrij van bevoogding door ouderen.
De rol van de school in de opvoeding
De school speelt een belangrijke rol in de opvoeding van kinderen. In de jaren vijftig en zestig was er een verandering in de opvoeding. De opvoeding werd steeds meer gericht op het bevorderen van de individuele ontwikkeling van kinderen, in plaats van alleen op de morele waarden. Dit was een gevolg van de opkomst van de moderne maatschappij en de toenemende rol van de school.
De school zorgde ervoor dat kinderen steeds vroeger werden opgeleid in de basisvaardigheden, zoals lezen, schrijven en rekenen. Dit leidde tot een verhoging van de leesvaardigheid en het aantal kinderen dat naar de lagere school ging. De jeugdfase in het verlengde van de kindertijd werd een gedeelde ervaring van meer kinderen.
De invloed van de maatschappelijke ontwikkelingen
De maatschappelijke ontwikkelingen hebben een grote invloed gehad op de opvoeding in Nederland. In de tweede helft van de twintigste eeuw was de groei van de welvaart het sterkst, vooral in de jaren vijftig en zestig. Vrouwen en kinderen hoefden steeds minder bij te dragen aan het inkomen en er was dus sprake van veralgemening van het kostwinnerspatroon: de man zorgde voor het inkomen en de vrouw was huisvrouw.
Kinderarbeid verdween eigenlijk vanzelf en de arbeid van gehuwde vrouwen bleef in Nederland tot een minimum beperkt. De hygiëne en het gemiddelde voedselpakket in de verzorging verbeterde sterk, er was een betere garantie tegen ziekten en een vroege dood. Epidemieën van besmettelijke ziekten zoals tyfus en cholera behoorden tot het verleden, andere besmettelijke ziekten werden met een verhoogde inspanning bestreden. Ook kwamen er werkzame medicijnen ter beschikking. Preventief bevolkingsonderzoek via consultatiebureaus en schoolartsen speelden een belangrijke rol.
De huidige trends in de Nederlandse opvoeding
In de huidige tijd is de opvoeding van kinderen in Nederland sterk beïnvloed door de moderne maatschappij. De focus ligt steeds meer op de individuele ontwikkeling van kinderen, in plaats van alleen op de morele waarden. Dit is een gevolg van de opkomst van de moderne maatschappij en de toenemende rol van de school.
De opvoeding wordt steeds meer gericht op het bevorderen van de emotionele ontwikkeling van kinderen. Dit wordt ondersteund door de opkomst van pedagogische handboeken en tijdschriften, die gericht zijn op de opvoeding van kinderen. Ook de politiek is het gezin vriendelijk gezind, wat leidt tot een grotere betrokkenheid van ouders bij de opvoeding van hun kinderen.
Conclusie
De opvoeding van kinderen in Nederland heeft zich de afgelopen vijf eeuwen sterk ontwikkeld. De rol van liefde in de opvoeding is een centraal onderdeel geweest, met name in de 18e en 19e eeuw. De invloed van religie, de ontwikkeling van de jeugdbeweging, de rol van de school en de maatschappelijke ontwikkelingen hebben allemaal bijgedragen aan de huidige trends in de Nederlandse opvoeding. De focus ligt nu steeds meer op de individuele ontwikkeling van kinderen, in plaats van alleen op de morele waarden. Dit is een gevolg van de opkomst van de moderne maatschappij en de toenemende rol van de school.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
