Tien stappen om met je kind te groeien: GGD-richtlijnen en opvoedingsstrategieën

In de opvoedingsfase van jonge kinderen is het belangrijk om op een gestructureerde manier te werken aan de ontwikkeling van het kind en de ondersteuning van de ouders. De GGD biedt in meerdere regio’s een reeks van opvoedingsstrategieën aan, waaronder de ‘Groentehapjes in 10 stapjes’-methode, die gericht is op het aanleren van gezonde voeding en het ontwikkelen van een positieve houding ten opzichte van groenten. Bovendien worden er diverse opvoedingsprogramma’s aangeboden, zoals de ‘Stap voor Stap’-methode en ‘Peuter in Zicht!’, die gericht zijn op het vergroten van de opvoedingscompetentie van ouders. In dit artikel worden de belangrijkste opvoedingsstrategieën, de betrokkenheid van ouders en de rol van de GGD in de opvoedingsondersteuning besproken, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Opvoedingsstrategieën voor ouders

Er zijn verschillende opvoedingsstrategieën en programma’s die gericht zijn op het vergroten van de opvoedingscompetentie van ouders. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende en goed onderbouwde programma’s beschreven.

Stap voor Stap

De methode ‘Stap voor Stap’ is een gestructureerde aanpak die gericht is op het begeleiden van ouders met kinderen tussen de 0 en 4 jaar. Het programma is bedoeld voor beroepsgroepen die dagelijks met ouders te maken hebben, zoals jeugdverpleegkundigen, pedagogen en jeugdartsen. De kern van de methode is het oplossen van opvoedingsvragen via een probleemoplossend gesprek. De methode is goed uitgewerkt en repliceerbaar, maar er is nog geen effectonderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit.

Peuter in Zicht!

‘Peuter in Zicht!’ is een oudercursus gericht op ouders van peuters, bestaande uit vier tot zeven bijeenkomsten. De cursus is bedoeld voor gezinnen in gewone opvoedingssituaties of met (dreigende) opvoedproblemen. De cursus is goed uitgewerkte en goed repliceerbare methode, maar er is geen effectonderzoek uitgevoerd. Er is wel evaluatieonderzoek verricht waarin onderzocht is wat ouders leren van de cursus.

Stevig Ouderschap

‘Stevig Ouderschap’ is een programma dat bestaat uit zes preventieve huisbezoeken, die worden afgelegd door een jeugdverpleegkundige in gezinnen met een pasgeboren kind gedurende de eerste 18 maanden. Het programma is bedoeld voor gezinnen met een verhoogd risico op opvoedingsproblematiek. De effectiviteit van de interventie is onderzocht in een RCT, waarbij ouders in de interventiegroep significant minder gebruik maakten van diverse medische en psychische zorg in vergelijking met de controlegroep.

Kortdurende Video-Hometraining (K-VHT)

K-VHT is een gedragsinterventie voor ouders met kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar. Het programma wil een gezonde (sociaal-emotionele) ontwikkeling van kinderen bevorderen en gedrags- en ontwikkelingsproblemen voorkomen of verminderen door opvoedingsvaardigheden van ouders te versterken en de ouder-kindrelatie te verbeteren. Dit gebeurt in maximaal 8 huisbezoeken, waarbij een geschoolde jeugdverpleegkundige, maatschappelijk werker of pedagoog feedback geeft op video-opnamen van interacties tussen ouder en kind. De interventie heeft een positief effect op de ouderlijke stress, het gevoel van opvoedcompetenties en de sensitieve responsiviteit van moeders.

VoorZorg

‘VoorZorg’ is een preventieve interventie, gericht op hoogrisicomoeders, waarmee kindermishandeling of -verwaarlozing voorkomen moet worden. Tijdens het programma, dat begint circa 5 maanden voor de geboorte en doorloopt tot het kind 24 maanden is, worden middels huisbezoeken risicofactoren systematisch aangepakt. Het programma is gebaseerd op het effectief gebleken Amerikaanse Nurse Family Partnership (NFP). Er zijn eerste aanwijzingen voor het effect van VoorZorg in de Nederlandse situatie, en de World Health Organization (WHO) beveelt het programma aan als bewezen effectief.

Groentehapjes in 10 stapjes

De GGD IJsselland biedt de methode ‘Groentehapjes in 10 stapjes’ aan, die gericht is op het aanleren van gezonde voeding aan jonge kinderen. Het initiatief is bedoeld voor ouders van baby’s in de regio 043. Tijdens het 4-maanden consult krijgen ouders een pakket mee, met daarin een stappenkaart, een ijsblokjeshouder en magneetjes van verschillende groenten. De methode is bedoeld om kinderen te leren omgaan met groenten en hen te laten ontdekken wat er allemaal mogelijk is. De smaakontwikkeling van het kind is belangrijk, en het idee is dat een kind zo’n 10 tot 15 keer nodig heeft om aan een bepaalde smaak te wennen.

De rol van de GGD in opvoedingsondersteuning

De GGD speelt een cruciale rol in de opvoedingsondersteuning door diverse programma’s en workshops aan te bieden. Bijvoorbeeld:

Peuter workshops

De GGD IJsselland biedt verschillende peuter workshops aan, zoals ‘Samen opgroeien in Kampen’. Deze cursus is bedoeld voor ouders van peuters, waarin ze leren hoe ze hun kind kunnen begeleiden bij het leren en het ontwikkelen van hun eigen wil. De workshops helpen ouders om aan te sluiten bij de ontwikkeling van hun kind en om hun eigen opvoedingsstrategie te versterken.

CenteringOuderschap

Deze bijeenkomst is bedoeld voor ouders die informatie willen over opvoeden en hun ervaringen willen delen met anderen. Het programma helpt ouders om te begrijpen hoe ze een positieve invloed kunnen hebben op de groei en ontwikkeling van hun kind. De bijeenkomsten zijn beschikbaar in Zwolle en Deventer.

Inloopspreekuren

De GGD biedt inloopspreekuren aan voor ouders die vragen hebben over groei, ontwikkeling, opvoeding of vaccinaties. Hiermee kunnen ouders direct contact opnemen met professionals en vragen stellen over hun kind.

Effectiviteit en evaluatie van opvoedingsinterventies

De effectiviteit van opvoedingsinterventies varieert afhankelijk van de methode en de context waarin ze worden toegepast. Sommige programma’s hebben al effectief bewezen, zoals ‘VoorZorg’ en ‘Triple P niveau 3 en 4’. Andere programma’s, zoals ‘Stap voor Stap’, hebben nog geen effectonderzoek ondergaan, maar worden als goed uitgewerkt en repliceerbaar beschouwd.

De ‘Groentehapjes in 10 stapjes’-methode is een voorbeeld van een programma dat gericht is op het aanleren van gezonde voeding aan jonge kinderen. De methode helpt ouders om hun kind te leren omgaan met groenten en hen te laten ontdekken wat er allemaal mogelijk is. De smaakontwikkeling van het kind is belangrijk, en het idee is dat een kind zo’n 10 tot 15 keer nodig heeft om aan een bepaalde smaak te wennen.

Samenwerking tussen ouders, GGD en opvoedingsprogramma’s

De samenwerking tussen ouders, de GGD en opvoedingsprogramma’s is essentieel voor een positieve opvoedingsontwikkeling. Door middel van programma’s zoals ‘Peuter in Zicht!’ en ‘Stap voor Stap’ kunnen ouders hun opvoedingsvaardigheden verbeteren en hun kinderen beter begeleiden. De GGD biedt hierbij een breed aanbod aan, waaronder workshops, inloopspreekuren en evaluatieonderzoek.

Conclusie

De opvoeding van jonge kinderen is een complexe taak waarbij ouders vaak hulp en ondersteuning nodig hebben. De GGD biedt diverse programma’s aan, zoals ‘Peuter in Zicht!’, ‘Stap voor Stap’, ‘Groentehapjes in 10 stapjes’ en ‘VoorZorg’, die gericht zijn op het vergroten van de opvoedingscompetentie van ouders en het begeleiden van de ontwikkeling van kinderen. Deze programma’s helpen ouders om hun kinderen te leren omgaan met groenten, hun opvoedingsvaardigheden te verbeteren en hun kinderen beter te begeleiden. De effectiviteit van deze programma’s varieert, maar veel ervan zijn goed onderbouwd en kunnen worden toegepast in verschillende contexten.

Bronnen

1. Opvoeden & Zo. Opvoeden & Zo is een oudercursus gericht op het vergroten van de opvoedingscompetentie van ouders met een kind in de basisschoolleeftijd.
2. GGD IJsselland biedt verschillende peuter workshops aan.
3. Beslisschema bij opvoedingsondersteuning.
4. Groentehapjes in 10 stapjes.
5. Taal en spraak bij kinderen van 3,5 tot 4 jaar.