Afstandsonderwijs voor opvoeders: een overzicht van mogelijke opleidingen en methoden
juli 4, 2025
Bij de opvoeding van kinderen ontstaan vaak problemen die het gedrag, de ontwikkeling of het functioneren van het kind beïnvloeden. Deze problemen kunnen variëren van lichte gedragsproblemen tot complexe situaties waarin hulp nodig is. Het is belangrijk dat ouders, opvoeders en ondersteunende instanties weten hoe ze hier mee omgaan en welke hulp er beschikbaar is. In dit artikel worden de oorzaken van opvoedingsproblemen, de kenmerken ervan, de rol van ouders en de mogelijke oplossingen besproken, gebaseerd op de informatie uit de bronnen.
Kenmerken van opvoedingsproblemen
Opvoedingsproblemen ontstaan vaak geleidelijk, maar kunnen ook plotseling optreden. Ze kunnen worden gekenmerkt door gedrag dat het functioneren van het kind beïnvloed, zoals niet luisteren, te laat thuis komen, of zelfs liegen. Deze problemen zijn niet per se ernstig, maar wanneer het gedrag leidt tot problemen in het functioneren van het kind, wordt gesproken van opvoedingsproblemen. In dergelijke gevallen lukt het ouders niet meer om het gedrag van hun kind om te buigen.
Deze problemen kunnen leiden tot gevoelens van machteloosheid, onzekerheid, bezorgdheid en zelfs kwaadheid bij ouders. Het kind kan zich onder druk voelen, wat de kans op aanpassing van het gedrag verkleint. Het is daarom belangrijk om op tijd hulp te zoeken als de problemen aanhouden of de situatie vererger.
Oorzaken van opvoedingsproblemen
Er zijn verschillende oorzaken van opvoedingsproblemen. Volgens de bronnen zijn er onder andere de volgende factoren:
- Ouders staan vaker alleen voor dan vroeger.
- Gezinnen zijn tegenwoordig kleiner, waardoor ouders minder kunnen oefenen in het opvoeden.
- De ouder voelt zich tekortgeschoten.
- Het kind heeft last van aandachtstekorten, zoals bij ADHD.
- Er is sprake van botsende karakters tussen ouders en kind.
- Bepaalde vaste gewoontes in het gezin gaan knellen bij het kind.
- Kinderen voelen zich in een rol geduwd, bijvoorbeeld omdat hen gezegd wordt dat ze behulpzaam zijn, slim of juist onhandig of niet willen deugen.
- De opvoeder reageert vooral op negatief gedrag van kinderen en minder op positief gedrag.
- Er is sprake van een echtscheiding.
- Het kind maakt deel uit van nieuw samengestelde gezinnen.
- Er zijn moeilijkheden op school.
Deze factoren kunnen bijdrragen aan opvoedingsproblemen en het is belangrijk dat ouders hier rekening mee houden. Het is ook belangrijk om te weten dat elk kind anders is en dat opvoeding geen standaardoplossing heeft.
De rol van ouders bij opvoedingsproblemen
Opvoedingsproblemen zijn in de eerste plaats een probleem van de ouders. Vaak willen ouders iets bereiken, maar ze slagen er niet in. Ze willen dat hun kind zich anders ontwikkelt of beter luistert, maar soms zijn de verwachtingen van ouders begrijpelijk, maar het kan ook zijn dat ouders te veel van hun kinderen verwachten. Het is hoe dan ook frustrerend om steeds tevergeefs pogingen te doen het gedrag van je kind te veranderen. Ouders voelen zich dan machteloos, onzeker, bezorgd en zelfs kwaad.
Een belangrijk aspect bij opvoeden is het geven van een veilige en stimulerende omgeving. Een veilige omgeving laat kinderen ongestoord ontdekken. Ouders hoeven minder te verbieden. In een stimulerende omgeving met boeiende activiteiten vervelen kinderen zich minder snel en is er minder kans op negatief aandacht vragen en vervelend gedrag. Daarnaast is het belangrijk om positieve ondersteuning te geven. Complimenten en aanmoediging zijn motiverend om nieuwe dingen te leren. Ouders stimuleren zo de zelfstandigheid van hun kind en bieden ondersteuning bij moeilijkheden.
Goed genoeg opvoederschap
Er is sprake van 'goed genoeg opvoederschap' wanneer ouders de minimale randvoorwaarden bieden om hun kind te laten optimaal ontwikkelen. Dit begrip komt uit het werk van Donald W. Winnicott, die stelt dat een stabiele, zorgzame en liefdevolle ‘bemoedering’ van het kind nodig is voor een goede ontwikkeling. Goed genoeg opvoederschap houdt in dat ouders hun kind begeleiden in hun ontwikkeling, maar niet per se perfect hoeven te zijn.
De Vries et al. (2005) onderscheiden vier kwalificaties van ouderschap bij ouders met een verstandelijke beperking: goed ouderschap, goed genoeg ouderschap, problematisch ouderschap en tekortschietend ouderschap. Volgens hen is ouderschap goed genoeg als het kinderen voldoende ondersteunt in hun ontwikkeling. Het is belangrijk dat ouders kijken of de gehele opvoedingsituatie 'goed genoeg' is.
Opvoedingsproblemen en de rol van ondersteuning
Als ouders vastlopen in de opvoeding, kunnen ze terecht bij professionele hulpverleners. Er zijn verschillende instanties en organisaties die hulp bieden bij opvoedingsproblemen. Bijvoorbeeld het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), sociaal wijkteam/jeugdteam, of lokale organisaties zoals het Opvoedbureau, het Steunpunt Opvoeding en de Opvoedwinkel.
Voor kinderen tussen 0 en 7 jaar is er integrale vroeghulp beschikbaar, bedoeld voor kinderen die zich anders ontwikkelen dan leeftijdsgenoten. Opvoedondersteuning valt meestal onder jeugdhulp. Ouders kunnen hiervoor terecht bij hun gemeente. Als de hulp van de gemeente niet voldoet, kunnen ouders een persoonsgebonden budget (pgb) aanvragen.
Opvoeding en ontwikkeling
De opvoeding speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van een kind. De tien belangrijkste doelen in de opvoeding volgens ouders zijn onder andere: verantwoordelijkheidsgevoel hebben, opkomen voor jezelf, rekening houden met anderen, respect hebben voor ouderen, goede manieren hebben, zelfstandig oordelen, eigen doelen nastreven, verdraagzaam zijn, goede schoolresultaten hebben en ijverig en ambitieus zijn.
Bij opvoeden geldt een aantal belangrijke principes die de ontwikkeling van een kind positief beïnvloeden. Een veilige en stimulerende omgeving, positieve ondersteuning, aansprekende discipline, realistische verwachtingen en goed voor jezelf zorgen zijn belangrijke elementen. Ouders moeten een balans vinden tussen structuur en vrijheid, zodat het kind zich veilig en beveiligd voelt.
Problemen in het gezin
Gezinnen met meervoudige en complexe problemen zijn kwetsbaarder voor opvoedingsproblemen. In dergelijke gezinnen ontbreekt het vaak aan de minimale randvoorwaarden die nodig zijn voor een optimale ontwikkeling van het kind. De gezinnen ervaren problemen in zes van de zeven genoemde domeinen, waardoor vaak een opvoedsituatie ontstaat die uitdagingen met zich meebrengt. Hierdoor hebben de gezinnen een hoger risico op huiselijk geweld en/of kindermishandeling.
Hulp bij opvoedingsproblemen
Iedere ouder-kindrelatie kent wel perioden met opvoedingsproblemen. Het is belangrijk om hierop te reageren en hulp te zoeken als de problemen aanhouden. De MIND Hulplijn biedt hulp en advies, toegespitst op de persoonlijke situatie van ouders. Ook kunnen ouders terecht bij professionele hulpverleners, zoals een jeugd- of wijkteam van hun gemeente, welzijnsinstellingen en maatschappelijk werk in hun gemeente, of bij een deskundige op het gebied van opgroeien en opvoeden.
Conclusie
Opvoedingsproblemen zijn een veelvoorkomend verschijnsel dat zowel bij ouders als kinderen ongemak kan veroorzaken. Het is belangrijk dat ouders weten hoe ze hiermee omgaan en welke hulp er beschikbaar is. Er zijn verschillende oorzaken van opvoedingsproblemen, waaronder de positie van ouders, het gedrag van het kind en het functioneren van het gezin. Goed genoeg opvoederschap is een belangrijk concept dat helpt bij het bepalen of een opvoedingsituatie 'goed genoeg' is. Er zijn verschillende hulpverleners en organisaties die ouders kunnen ondersteunen bij opvoedingsproblemen, waaronder het Centrum voor Jeugd en Gezin, sociaal wijkteam/jeugdteam en lokale organisaties. Het is belangrijk om op tijd hulp te zoeken als de problemen aanhouden, zodat het kind optimaal kan ontwikkelen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
