Opvoeden zonder straffen en belonen: een betere aanpak voor kinderen
juli 4, 2025
Opvoeden is een complex proces dat zich voortdurend ontwikkelt. De manier waarop ouders hun kinderen opvoeden, is afhankelijk van veel factoren, waaronder de leeftijd van het kind, de persoonlijke omstandigheden van de ouder en de sociale context. In dit artikel geven we een overzicht van de belangrijkste methoden en tips voor positief opvoeden, gebaseerd op de beschikbare bronnen.
Opvoeden als complex proces
De opvoeding is een complex en in wezen onvoorspelbaar proces. Elke dag zijn er momenten waarin het fout kan lopen, maar ook momenten waarin nieuwe kansen ontstaan in de relatie tussen ouders en kinderen. Het zoeken naar afstemming betekent dat opvoeden ook samengaat met onzekerheid, twijfel en bevraging. Het (met ouders) kunnen innemen van een metapositie wordt als helpend, als een beschermende factor gezien, zeker als ouders te maken krijgen met ongunstige omstandigheden of vast lopen in de relatie of dagelijkse omgang met hun kind. Het gaat erom te reflecteren op wat zich concreet afspeelt en van een afstand te kijken naar en het verbinden van de verschillende perspectieven (die van de ouder zelf met die van het kind en wat nog van invloed is). Opvoeden is complex en in wezen onvoorspelbaar. Eigen aan de opvoeding is de onvoorspelbaarheid ervan. Opvoeden is per definitie risico lopen, ondanks goede intenties van de ouder. Kinderen doen soms andere zaken dan wat de ouder verwacht.
Belangrijke principes bij opvoeden
Bij opvoeden geldt een aantal belangrijke principes die de ontwikkeling van een kind positief beïnvloeden. Een veilige en stimulerende omgeving laat kinderen ongestoord ontdekken. Ouders hoeven minder te verbieden. In een stimulerende omgeving met boeiende activiteiten vervelen kinderen zich minder snel en is er minder kans op negatief aandacht vragen en vervelend gedrag. Positieve ondersteuning is essentieel. Complimenten en aanmoediging zijn motiverend om nieuwe dingen te leren. Ouders stimuleren zo de zelfstandigheid van hun kind en bieden ondersteuning bij moeilijkheden. Aansprekende discipline is belangrijk. Kinderen ontwikkelen zich het best in een duidelijke en voorspelbare omgeving. Waarbij ouders duidelijke regels stellen, op een heldere manier instructies geven. En snel reageren wanneer het kind ongewenst gedrag vertoont. Realistische verwachtingen zijn ook cruciaal. Ieder kind is uniek en ontwikkelt zich in een eigen tempo. Wanneer ouders te veel van het kind verwachten. Of willen dat het meteen alles goed doet, kunnen er problemen ontstaan. Ieder kind maakt fouten en meestal niet met opzet. Goed voor jezelf zorgen is belangrijk. Ouders moeten ook voor zichzelf zorgen, want opvoeden is niet altijd makkelijk en het kan best zwaar zijn om altijd klaar te staan voor je kind. Als je ook naar je eigen behoeftes luistert, kun je makkelijker positief zijn en aandacht geven aan je kind.
Tips voor positief opvoeden
Er zijn verschillende tips en methoden voor positief opvoeden. Bijvoorbeeld: het geven van ruimte voor ontwikkeling. Geef je kind de kans om zichzelf te ontwikkelen op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Respecteer daarbij de eigenheid van je kind, want ieder kind is anders. Stimuleer daarnaan zelfstandigheid en bied positieve ondersteuning waar nodig. Let op wat je kind al allemaal kan en leert. Geef complimenten en bevestiging, maar laat je kind ook fouten maken en hiervan leren. Kijk dus op een positieve manier naar je kind en zorg tegelijkertijd dat je niet te hoge verwachtingen hebt. Kortom: sluit aan bij de unieke ontwikkeling van jouw kind. Het bieden van structuur, duidelijke grenzen en uitleg blijft in deze periode belangrijk. Maak thuis duidelijke regels, zodat je kind weet waar het aan toe is. Praten en luisteren naar je kind is op deze leeftijd belangrijk. Als je kind een puber is, zal hij minder snel naar jou toekomen, daarom is het nu extra belangrijk. Zo leer je je kind goed kennen en weet je wat er in hem omgaat.
Opvoedtips per leeftijd
Een kind ontwikkelt zich razendsnel. In elke fase leert je kind weer andere dingen en in elke fase staan verschillende thema’s centraal. Dit noemen we de ontwikkelingsopgaven van je kind. Het zijn als het ware psychologische opdrachten, die elk kind doorloopt om zich goed te kunnen ontwikkelen. Als ouder moet je je steeds weer aanpassen aan deze ontwikkelingsopgaven. Je kind kan en begrijpt steeds meer. Mede hierdoor is opvoeden zo’n uitdaging, het verandert steeds. Heb je iets ontdekt wat werkt? Een tijdje later werkt het niet meer, omdat je kind ouder is geworden en in een andere fase is beland. Vandaar dat we tips voor positief opvoeden geven per leeftijd. De tips hieronder zijn voor de genoemde leeftijden, maar elk kind ontwikkelt zich anders. Kijk dus niet alleen naar de tips van de leeftijd van je kind, want misschien heeft jouw kind meer baat bij de tips van een leeftijdscategorie hoger of lager.
Opvoedingsstijlen
Er zijn verschillende opvoedingsstijlen, waaronder de positieve opvoeding. Een positieve opvoeding is een methode waarbij je vooral aandacht geeft aan de kwaliteiten van je kind. Je legt de focus meer op beloning, en minder op straf. Een beloning hoeft geen duur cadeau te zijn. Een complimentje of schouderklopje vind je kind ook fijn om te krijgen. Als je al moet straffen, dan gaat dit meestal op een gepaste en duidelijke manier. Dus zonder een flinke tik uit te delen of erg boos te worden. In je communicatie blijf je duidelijk en rustig. Je zegt bijvoorbeeld wat je graag wil, in plaats van wat je niet wil. En als je kind vervelend blijft doen, zet je hem in de hoek. Tip: probeer je kind twee opties te geven. Bijvoorbeeld: eerst jas aan en dan schoenen, of andersom. Een positieve opvoeding heeft veel overeenkomsten met een gezaghebbende opvoedingsstijl. Er zijn regels en grenzen die duidelijk gecommuniceerd worden, maar de toon blijft positief. Je legt de nadruk op wat je kind goed doet, maar grijpt ook in als je kind ongewenst gedrag laat zien.
Begeleiding en ondersteuning
Er zijn verschillende bronnen die ondersteuning bieden bij opvoeden. Bijvoorbeeld: Opvoedadvies.nl biedt naast begeleiding aan huis ook begeleiding via zoom, teams of telefoon aan. Samen kijken we op welke punten het niet zo lekker loopt in de opvoeding en hoe hier verandering in gebracht kan worden. Soms zal de problematiek van dien aard zijn dat er besloten wordt een doorverwijzing te adviseren. In dit geval zal je een instantie aangeraden worden en zul je adviezen ontvangen hoe je in de tussentijd het beste kunt omgaan met de problematiek. Begeleiding aan opvoedprofessionals: Opvoedadvies.nl biedt naast begeleiding van ouders ook ondersteuning aan personeel van kinderdagverblijven, naschoolse opvang en peuterspeelzalen, gastouders en professionele opvoedingsondersteuners. Dit kan in de vorm van workshops/ bijscholing en persoonlijke begeleiding voor de medewerkers of een opvoedkundig spreekuur voor de ouders die gebruik maken van uw opvang. Dit alles bij u op locatie.
Conclusie
Opvoeden is een complex proces dat zich voortdurend ontwikkelt. De manier waarop ouders hun kinderen opvoeden, is afhankelijk van veel factoren, waaronder de leeftijd van het kind, de persoonlijke omstandigheden van de ouder en de sociale context. Er zijn verschillende methoden en tips voor positief opvoeden, zoals het geven van ruimte voor ontwikkeling, het stellen van duidelijke grenzen en het geven van positieve ondersteuning. Het is belangrijk om te weten dat elk kind anders is en dat het opvoeden een kwestie is van uitproberen wat werkt. Bovendien zijn er verschillende bronnen die ondersteuning bieden bij opvoeden, zoals Opvoedadvies.nl. Het is belangrijk om te weten dat opvoeden geen eenvoudig proces is, maar dat het met de juiste benadering en ondersteuning goed geregeld kan worden.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
