Medemenselijk opvoeden: een opvoedingsstrategie voor een menselijker en rechtvaardiger samenleving

In de hedendaagse maatschappij staan kinderen en jongeren onder druk van verschillende factoren, waaronder sociale ongelijkheid, polarisatie en het gevoel van onzekerheid. In dit kader is de opvoedingsstrategie van medemenselijk opvoeden, voorgesteld door Micha de Winter, van groot belang. Dit concept, dat wordt uitgelegd in zijn boek Medemenselijk opvoeden, richt zich op het ontwikkelen van sociale daadkracht (agency), empathie en hoop bij jonge mensen, zodat zij zich kunnen verplaatsen in anderen en bijdragen aan een rechtvaardige, solidaire en menselijke samenleving.

De kern van medemenselijk opvoeden

Medemenselijk opvoeden is geen traditie-educatie, maar een samenlevingspedagogiek die gericht is op het cultiveren van een menselijke houding bij kinderen en jongeren. Het boek benadruit dat opvoeding niet alleen gericht moet zijn op individuele ontwikkeling, maar ook op het versterken van de maatschappelijke banden. De kern van de strategie is om kinderen en jongeren te leren omgaan met verschillen, hun eigen perspectieven te begrijpen en tegelijkertijd te leren dat anderen ook hun eigen meningen en behoeften hebben.

De Winter stelt dat het doel van opvoeding is om kinderen te leren dat ze, gecapaciteerd door kennis, empathie en vaardigheden, een verschil kunnen maken. Dit gebeurt niet door te preken, maar door situaties en kansen te creëren waarin jonge mensen zich actief kunnen inzetten voor het welzijn van anderen en hun eigen toekomst.

Sociale daadkracht en empathie als sleutel

Een van de belangrijkste onderdelen van Medemenselijk opvoeden is de ontwikkeling van sociale daadkracht (agency). Deze term verwijst naar het vermogen van jongeren om actief deel te nemen aan hun eigen ontwikkeling en aan de maatschappelijke structuur. De Winter benadrukt dat dit niet alleen het vermogen is om zelf te kiezen, maar ook het vermogen om te handelen, te denken en te werken in een collectieve context.

Daarnaast is empathie een centraal onderdeel van de strategie. Volgens De Winter moet kinderen worden geleerd zich te verplaatsen in anderen en hun beweegredenen te begrijpen. Dit helpt hen om polarisatie en ontmenselijking tegen te gaan. Het boek noemt het concept Ubuntu, een Afrikaanse filosofie die benadrukt dat mensen door hun verbondenheid met anderen tot bloei komen. Dit concept is een inspiratie voor opvoeding in een diverse en complexe samenleving.

Hoop en optimisme als basis

De Winter benadrukt dat hoop een cruciaal element is in de opvoeding. Het boek benadrukt dat jonge mensen optimistisch moeten zijn over hun toekomst en actief moeten meedenken aan oplossingen voor de problemen in de samenleving. Hij benadrukt dat dit niet alleen betrekking heeft op het leren van kennis, maar ook op het ontwikkelen van een positieve houding tegenover de wereld.

In het boek wordt ook gesproken over collectiviteit en de rol van het gezin, de school en de jeugdwerking. De Winter stelt dat de opvoeding niet alleen in het gezin begint, maar zich uitbreidt naar kinderopvang, scholen en jeugdwerk. Hij geeft voorbeelden van leerlingen die leren om conflicten te bemiddelen in een "Vreedzame School" of kinderen die zich actief inzetten voor het welzijn van anderen. Dit zijn voorbeelden van hoe medemenselijk opvoeden kan bijdragen aan een menselijker en rechtvaardiger samenleving.

De rol van opvoeding in een complexe wereld

De Winter benadrukt dat de moderne pedagogiek vaak te veel nadruk legt op gedragsverandering en medicalisering, wat kan leiden tot een steriele benadering van opvoeding. Hij stelt dat het belangrijker is om kinderen te leren omgaan met hun eigen persoonlijke en maatschappelijke uitdagingen, in plaats van alleen op hun gedrag te focussen.

Deze benadering is belangrijk, omdat er in de samenleving veel factoren zijn die het gedrag van kinderen beïnvloeden, waaronder armoede, sociale uitsluiting en ongelijkheid. De Winter benadrukt dat opvoeding en onderwijs hierin een rol moeten spelen door kinderen te leren dat ze samen een verschil kunnen maken.

Praktijkvoorbeelden en toepassing

In Medemenselijk opvoeden worden verschillende praktijkvoorbeelden gegeven, zoals het stimuleren van kinderen om in een groep te werken aan oplossingen voor problemen in hun eigen omgeving. Ook wordt aangehaald dat kinderen moeten leren omgaan met verschillen en dat ze moeten leren dat ze anderen kunnen helpen in nood. Dit gebeurt door situaties te creëren waarin jonge mensen zich actief kunnen inzetten voor het welzijn van anderen.

De Winter benadrukt dat dit niet alleen een kwestie is van kennis, maar ook van handelingsvermogen. Het is belangrijk dat kinderen leren dat ze een rol kunnen spelen in de maatschappij, niet alleen als individu, maar ook als onderdeel van een groep. Dit vereist een opvoedingsstrategie die gericht is op het ontwikkelen van empathie, hoop en actie.

Beleid en opvoeding

De Winter benadrukt dat de rol van opvoeding niet alleen in het gezin en de school ligt, maar ook in het beleid. Hij stelt dat beleidsmakers moeten zorgen voor een opvoedingsstrategie die gericht is op de ontwikkeling van sociale daadkracht, empathie en hoop bij jonge mensen. Dit vereist ondersteuning van de overheid, maar ook van ouders, leerkrachten en jeugdwerkers.

De Winter benadrukt dat het belangrijk is dat de samenleving zich bewust is van de krachten die het gedrag van kinderen beïnvloeden. Hij stelt dat het belangrijk is om te leren dat kinderen niet alleen op hun gedrag worden beoordeeld, maar ook op hun vermogen om actief deel te nemen aan hun omgeving.

Conclusie

Medemenselijk opvoeden is een opvoedingsstrategie die gericht is op het ontwikkelen van sociale daadkracht, empathie en hoop bij jonge mensen. De Winter benadrukt dat opvoeding niet alleen gericht moet zijn op individuele ontwikkeling, maar ook op het versterken van de maatschappelijke banden. Het boek geeft een waardevol perspectief op opvoeding en onderwijs, waarin het belang van een menselijke houding en een rechtvaardige samenleving centraal staat.

De Winter benadrukt dat het belangrijk is dat kinderen leren dat ze een verschil kunnen maken, en dat dit gebeurt door hen actief in te zetten in hun omgeving. Zijn pleidooi voor hoop, agency en collectiviteit biedt handvatten voor ouders, leerkrachten en beleidsmakers. Het boek is een belangrijk instrument voor wie wil weten hoe je kinderen en jongeren kunt voorbereiden op een complexe wereld, waarin empathie, hoop en actie cruciaal zijn.

Bronnen

1. Medemenselijk opvoeden - Wij-leren.nl
2. Medemenselijk opvoeden - SWP Book
3. Micha de Winter: ‘Ik wil een verhaal van hoop vertellen’ - Agenda van het Sociaal Werk
4. BBC - Mededeling over William Robinson
5. Smooth Radio - Liedjes van Smokey Robinson
6. Boek: Medemenselijk opvoeden - Bookmatch
7. SWP - Medemenselijk opvoeden - Boekenlijst
8. Managementboek - Medemenselijk opvoeden - Micha de Winter
9. Wikipedia - Smokey Robinson
10. Bruna - Medemenselijk opvoeden - Boek
11. Biography.com - Smokey Robinson