Leerkracht als opvoeder: rol, verantwoordelijkheid en samenwerking met ouders

De rol van de leerkracht als opvoeder is een kernvraag in het onderwijs. In de bronnen wordt duidelijk gemaakt dat ouders en leerkrachten het erover eens zijn dat de leerkracht naast het geven van les ook een opvoedende taak heeft. Dit betekent dat de leerkracht niet alleen verantwoordelijk is voor het leren van kinderen, maar ook voor hun opvoeding, waarden, normen en sociaal-emotionele ontwikkeling. In dit artikel worden de verschillende aspecten van de opvoedende rol van de leerkracht besproken, inclusief de verwachtingen van ouders, de praktijk van opvoeding op school, en de rol van samenwerking met ouders.

De rol van de leerkracht als opvoeder

De leerkracht wordt gezien als een belangrijke opvoedingspartner in de jeugd. Uit bron [2] blijkt dat ouders en leerkrachten het erover eens zijn dat de leerkracht een opvoedende taak heeft. In het artikel “Samen werken aan opvoeding” wordt benadrukt dat scholen en gezinnen samen moeten werken aan opvoeding. Ouders en leerkrachten zijn het eens over gewenste opvoedingsdoelen en over de taakverdeling tussen school en gezin. Ook wordt duidelijk dat de dialoog over opvoedingsdoelen een vaste plaats verdient in het opvoedingsbeleidsplan van de school. Essentieel voor het dragen van een gedeelde opvoedingsverantwoordelijkheid is een systematische dialoog over waarden, normen en opvoedingspraktijken.

De leerkracht dient zowel als onderwijzer als opvoeder. Volgens bron [1] zijn er verschillende invullingen van de opvoedende rol van de leraar. Een eerste invulling is die van de leraar als verzorger. Dit is een beeld dat vaak in de media terugkeert, en dat ook veel mensen buiten het onderwijs beeldt. De tweede invulling is die van de leraar als beloner en straffer of klasmanager. Dit is een element dat veel leraren met hun opvoedende rol associëren, al zien zij hun opvoedende rol echt wel ruimer. De derde invulling is die van de leraar die een goede leraar-leerling-relatie nastreeft en onderhoudt. De vierde invulling is die van de leraar die bijdraagt tot de identiteitsontwikkeling en waardevorming van leerlingen en bij uitbreiding tot een oriëntatie op de wereld.

In bron [1] wordt benadrukt dat de rol van de leraar als opvoeder niet los staat van de personen die er zich over uitlaten. Opinieleiders, zoals politici en intellectuelen, spreken vaak over een specifieke invulling van de opvoedende rol, namelijk die van de verzorger. De leerkracht als opvoeder wordt dus vaak gezien als iemand die zorg draagt voor de leerlingen, niet alleen op het gebied van het leren, maar ook op het gebied van het opvoeden.

De invloed van de leerkracht op de opvoeding

De leerkracht speelt een belangrijke rol in de opvoeding van kinderen. In bron [2] wordt duidelijk gemaakt dat kinderen de opvoedende invloed van de leerkracht goed kunnen voelen. Kinderen voelen als je er niet bij betrokken bent. En als je alleen maar puur lesgeeft dan ben je er dus niet bij betrokken. De leerkracht dient dus zowel als onderwijzer als opvoeder. De manier waarop de leerkracht met de leerlingen omgaat, heeft een grote invloed op hun opvoeding. Dit omvat het gebruik van taal, lichaamstaal, verzorging en het omgaan met waarden en normen.

In bron [2] wordt ook benadrukt dat de leerkracht als voorbeeld dient. De opvoedende rol van de leerkracht heeft een grote vormende werking. Als een leraar zichzelf daar niet aan houdt, dan heeft dat niet zoveel waarde. De leerkracht dient dus zowel als onderwijzer als opvoeder, en moet zijn of haar voorbeeldrol op een positieve manier gebruiken. Als de leerkracht niet luistert naar een kind, dan zal dat kind ook minder geneigd zijn om naar de leerkracht te luisteren.

Samenwerking met ouders

Samenwerking met ouders is essentieel voor de opvoeding van kinderen. In bron [2] wordt benadrukt dat ouders en leerkrachten het erover eens zijn dat de leerkracht een opvoedende taak heeft. Daarnaast is het belangrijk dat de leerkracht met ouders over opvoedingsdoelen en -praktijken praat. In het artikel “Samen werken aan opvoeding” wordt duidelijk dat de dialoog over opvoedingsdoelen een vaste plaats verdient in het opvoedingsbeleidsplan van de school. Ook wordt er op gewezen dat ouders en leerkrachten geen voorkeur hebben voor één bepaalde manier van werken. Ze zijn juist van mening dat diverse methoden naast elkaar gebruikt dienen te worden.

In bron [5] wordt uitgelegd dat leerkrachten vaak heel goed zijn in empathie, reflectie en gelijkwaardigheid. De lerarenopleiding voor het basisonderwijs is doordrenkt van het leren inspelen op de behoeften van de leerling aan relatie, competentie en autonomie. Studenten leren luisteren, invoelen, doorvragen, ruimte bieden, reflecteren. Deze vaardigheden zijn ook van belang in het opbouwen van samenwerkingsrelaties met ouders. Een empathische, gelijkwaardige houding van leerkrachten naar ouders, ook als opvoedwaarden verschillen, verbindt niet alleen de opvoedwerelden van school en thuis. Het ondersteunt ouders ook in hun opvoedrol én biedt leerlingen belangrijke voorbeelden van goed samenleven.

Opvoeding in de praktijk

In de praktijk dient de leerkracht zich te richten op de opvoeding van kinderen. In bron [2] wordt uitgelegd dat de opvoedende leerkracht regelmatig beseffen moet dat kinderen in hoge mate gevormd worden door de op school heersende omgangsvormen. Dit betekent dat leerkrachten ernaar zouden moeten streven dat kinderen de school ervaren als een veilige en zorgzame school. Leerlingen moeten zich verbonden voelen met de school en met elkaar.

De leerkracht dient ook te werken aan het opbouwen van een positief klimaat voor de leerlingen in de groep en in de onderwijsinstelling. Dit omvat het stimuleren van de emancipatie van de leerlingen door hen te stimuleren tot mondigheid, zelfstandigheid, eigen initiatief, verantwoordelijkheid en participatie. De leerkracht moet ook de leerlingen ondersteunen bij hun individuele ontplooiing en maatschappelijke participatie door aandacht te hebben voor hun attitudevorming, hun sociaal-emotionele vorming en hun waardeontwikkeling.

Opleiding van leerkrachten

De opleiding van leerkrachten speelt een belangrijke rol in de opvoeding van kinderen. In bron [5] wordt uitgelegd dat leerkrachten vaak heel goed zijn in empathie, reflectie en gelijkwaardigheid. De lerarenopleiding voor het basisonderwijs is doordrenkt van het leren inspelen op de behoeften van de leerling aan relatie, competentie en autonomie. Studenten leren luisteren, invoelen, doorvragen, ruimte bieden, reflecteren. Deze vaardigheden zijn ook van belang in het opbouwen van samenwerkingsrelaties met ouders. Een empathische, gelijkwaardige houding van leerkrachten naar ouders, ook als opvoedwaarden verschillen, verbindt niet alleen de opvoedwerelden van school en thuis. Het ondersteunt ouders ook in hun opvoedrol én biedt leerlingen belangrijke voorbeelden van goed samenleven.

Conclusie

De rol van de leerkracht als opvoeder is essentieel voor de opvoeding van kinderen. Ouders en leerkrachten zijn het erover eens dat de leerkracht naast het geven van les ook een opvoedende taak heeft. De leerkracht dient zowel als onderwijzer als opvoeder, en speelt een belangrijke rol in de opvoeding van kinderen. Samenwerking met ouders is essentieel voor de opvoeding van kinderen, en de leerkracht dient zich te richten op de opvoeding van kinderen in de praktijk. De opleiding van leerkrachten speelt een belangrijke rol in de opvoeding van kinderen, en de leerkracht dient zich te richten op de opvoeding van kinderen in de praktijk.

Bronnen

1. KomenskyPost
2. Studie: Partners in opvoeding
3. Leerkracht als opvoeder
4. Leerkracht als opvoeder - René Diekstra
5. Samenwerken met ouders: de warme betrokkenheid van de leraar