Eindtermen lichamelijke opvoeding in het secundair onderwijs

De eindtermen voor lichamelijke opvoeding in het secundair onderwijs vormen een belangrijk onderdeel van het curriculum. Deze eindtermen geven aan wat leerlingen aan het einde van een bepaalde schoolperiode moeten kunnen en weten. Ze zijn onderdeel van een bredere reeks eindtermen die voor verschillende vakken en niveaus zijn vastgesteld. In dit artikel worden de eindtermen voor lichamelijke opvoeding in het secundair onderwijs besproken, met aandacht voor de kernprincipes, de structuur, de toepassing in het onderwijs, en de betekenis voor leerlingen, ouders en leraren.

Kernprincipes van de nieuwe eindtermen

De nieuwe eindtermen voor het secundair onderwijs zijn gebaseerd op zestien sleutelcompetenties, die de leerlingen moeten beheersen tijdens hun schoolcarrière. Deze competenties omvatten onder andere lichamelijke, geestelijke en emotionele gezondheid, competenties in het Nederlands, andere talen, digitale competentie, sociaal-relationele competenties, en competenties inzake duurzaamheid. Deze principes zijn bedoeld om een brede, geïntegreerde opbouw van kennis en vaardigheden te waarborgen. Ze vormen de basis voor het leren en het ontwikkelen van vaardigheden die nodig zijn voor het verdere leven.

In de nieuwe eindtermen zijn ook nieuwe inhouden opgenomen, zoals financiële competenties en STEM-integratie. Scholen worden aangemoedigd om waar mogelijk met leerlingen ruim boven dit minimum te gaan. Dit duidt erop dat de eindtermen niet alleen gericht zijn op het halen van minimumdoelen, maar ook op het ontwikkelen van brede competenties die van toepassing zijn op het werk en in het maatschappelijke leven.

Structuur en toepassing van de eindtermen

De eindtermen voor lichamelijke opvoeding in het secundair onderwijs zijn opgebouwd in verschillende niveaus. Voor de eerste graad secundair onderwijs werken leraren sinds 2019 met de nieuwe eindtermen. Vanaf schooljaar 2023-2024 worden ze ingevoerd in de tweede en derde graad secundair. De eindtermen zijn verdeeld in verschillende categorieën, waaronder beheersingsdoelen, ervaringsdoelen en hybride doelen. Beheersingsdoelen beschrijven de te realiseren leeropbrengsten, terwijl ervaringsdoelen de inspanning van de leerling beschrijven met het oog op ervaringen of expressieve reacties. Hybride doelen combineren beide.

De eindtermen voor lichamelijke opvoeding zijn gericht op het leren van regelende rollen, zoals scheidsrechter, organisator en spelleider. Dit is van belang voor de ontwikkeling van sociaal gedrag, samenwerking en leidinggevend vermogen. In de keuzevakken Lichamelijke opvoeding 2 (LO2) in de bovenbouw van het vmbo en Bewegen, sport en maatschappij (BSM) in de bovenbouw van het havo en vwo ligt het accent op het leren van deze rollen. De doorlopende leerlijnen van het primair onderwijs naar de bovenbouw van het vmbo, havo en vwo zijn uitgewerkt in het Leerplan in beeld.

Betekenis voor leerlingen, ouders en leraren

De eindtermen voor lichamelijke opvoeding in het secundair onderwijs hebben een belangrijke betekenis voor leerlingen, ouders en leraren. Voor leerlingen is het van belang om te weten wat van hen verwacht wordt aan kennis, inzicht en vaardigheden. Ze helpen bij het bepalen van de juiste richting en het ontwikkelen van een actieve leefstijl. Voor ouders is het belangrijk om te weten wat hun kind in de les krijgt en hoe het zich ontwikkelt. Ze kunnen hierdoor beter inschatte wat hun kind kan en hoe ze daarbij kunnen helpen. Voor leraren is het van belang om de eindtermen te kunnen toepassen in het onderwijs. Ze helpen bij het opstellen van een goed onderwijsonbouw en het bepalen van de juiste leeropbrengsten.

De eindtermen zijn ook van invloed op het examen en het schoolexamen. Bij de huidige examenprogramma’s havo/vwo en vmbo is de opzet dat iedere eindterm getoetst wordt, in het centraal examen of in het schoolexamen. In de nieuwe examenprogramma’s is dit echter niet altijd het geval. De eindtermen worden ingedeeld als beheersingsdoelen, ervaringsdoelen en hybride doelen. Beheersingsdoelen worden getoetst in het centraal examen of schoolexamen, terwijl ervaringsdoelen alleen deel uitmaken van het onderwijsaanbod en niet van de examinering. Hybride doelen combineren beide, maar hierover is nog niet volledig duidelijkheid.

Toekomst van de eindtermen

De eindtermen voor lichamelijke opvoeding in het secundair onderwijs zijn onderwerp van vernieuwing en aanpassing. In het curriculum wordt opgeschreven wat leerlingen in het primair onderwijs (po) en voortgezet onderwijs (vo) op landelijk niveau moeten kennen en kunnen. Het curriculum wordt vernieuwd om te voldoen aan de veranderingen in de samenleving, de arbeidsmarkt en het vervolgonderwijs. De kerndoelen voor het po en de onderbouw van het vo worden aangepast. Ook de eindtermen voor de bovenbouw van het vo worden aangepast. Hierdoor wordt de aansluiting van po naar vo verbeterd.

De eindtermen voor het secundair onderwijs zijn onderwerp van discussie en debat. In Vlaanderen zijn er al jaren eindtermen opgesteld, maar de nieuwe eindtermen zijn nog niet volledig in voege. In 2019 zijn de vernieuwde eindtermen voor de eerste graad van het secundair onderwijs in voege gegaan. Deze werden gelijktijdig met de modernisering van het secundair onderwijs en dus ook progressief ingevoerd. Door de andere aard van de tweede en derde graad van het secundair onderwijs na de modernisering van het secundair onderwijs, werden de eindtermen voor de tweede en derde graad van het secundair onderwijs in een ander decreet bepaald. Dit decreet werd op 12 februari 2021 goedgekeurd en moest in voege gaan in september 2022 om de progressiviteit van de uitrol van de modernisering van het secundair onderwijs te kunnen volgen. Dit decreet werd echter vernietigd door het grondwettelijk hof op vraag van enkele methodescholen en een grote groep scholen van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Dit decreet was in strijd met de grondwettelijk gegarandeerde vrijheid van onderwijs, oordeelde het hof. Nieuwe eindtermen voor de tweede en derde graad van het secundair onderwijs moeten nog gemaakt worden.

Conclusie

De eindtermen voor lichamelijke opvoeding in het secundair onderwijs zijn een belangrijk onderdeel van het curriculum. Ze geven aan wat leerlingen aan het einde van een bepaalde schoolperiode moeten kunnen en weten. Ze zijn gebaseerd op zestien sleutelcompetenties, die de leerlingen moeten beheersen tijdens hun schoolcarrière. De eindtermen zijn opgebouwd in verschillende niveaus en zijn gericht op het leren van regelende rollen, zoals scheidsrechter, organisator en spelleider. De eindtermen zijn ook van invloed op het examen en het schoolexamen. De toekomst van de eindtermen is onderwerp van vernieuwing en aanpassing, om te voldoen aan de veranderingen in de samenleving, de arbeidsmarkt en het vervolgonderwijs. De eindtermen zijn van belang voor leerlingen, ouders en leraren, en helpen bij het bepalen van de juiste richting en het ontwikkelen van een actieve leefstijl.

Bronnen

1. Lichamelijke opvoeding in het voortgezet onderwijs
2. Basisprincipes van de nieuwe eindtermen
3. Kerndoelen en eindtermen voor bewegingsonderwijs
4. Eindtermen in het Nederlandse onderwijs
5. Eindtermen en kerndoelen
6. Betekenis van eindtermen
7. Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs
8. Wet op het primair onderwijs
9. Toekomstgericht curriculum
10. Nieuwe eindtermen Nederlands
11. Provinciaal onderwijs in Vlaanderen
12. Kerndoelen voor bewegingsonderwijs