Het opvoeden van een kat: een overzicht van essentiële praktijken en aanpakken
juli 4, 2025
De ontwikkeling van jonge kinderen wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder de opvoeding die ze krijgen. De opvoeding speelt een cruciale rol in het vormgeven van gedrag, het opbouwen van zelfvertrouwen en het leren omgaan met de wereld. Het model van Meij (2011), gebaseerd op het levensloopmodel van Riksen-Walraven (1989), benadrukt de invloed van de omgeving op de ontwikkeling van een kind. In dit artikel worden de kernprincipes van opvoeding en de invloed van de omgeving op de ontwikkeling van jonge kinderen besproken, gebaseerd op de gegevens uit de bronnen.
De kernprincipes van opvoeding
De opvoeding van jonge kinderen is gebaseerd op een aantal kernprincipes die helpen bij het vormgeven van een positieve ontwikkeling. Volgens de methode van positief opvoeden zijn deze principes voor ieder kind belangrijk. Allereerst is het belangrijk om een veilige, stimulerende omgeving te bieden. Dit houdt in dat het kind zowel fysiek als mentaal uitdaagt, maar wel in een veilige omgeving. Een veilige omgeving zorgt ervoor dat het kind zich veilig voelt en zich kan ontwikkelen zonder gevaar.
Daarnaast is het belangrijk om het kind te laten leren door aanmoedigingen. Dit betekent dat ouders en opvoeders het gedrag van het kind moeten stimuleren dat ze graag willen zien. Bijvoorbeeld door te laten zien hoe iets moet en het kind daarna zelf te laten proberen. Fouten maken is een natuurlijk deel van het leren, en het is belangrijk om dit te accepteren en te ondersteunen.
Een aansprekende discipline is ook essentieel. Dit houdt in dat er afspraken en grenzen worden gegeven, en dat deze worden nageleefd. Bijvoorbeeld door te zeggen dat eten en drinken alleen aan tafel mogen. Het is belangrijk om deze afspraken telkens te herhalen en consistent te zijn.
Realistische verwachtingen zijn ook van groot belang. Elke kind ontwikkelt zich op zijn eigen tempo, en het is belangrijk om hier rekening mee te houden. Te veel of te weinig verwachtingen kunnen leiden tot stress en frustratie.
Tot slot is het belangrijk om goed op jezelf te letten. Ouders en opvoeders moeten zich bewust zijn van hun eigen gedrag en emoties, aangezien deze ook invloed kunnen hebben op het gedrag van het kind. Een positieve houding en zelfvertrouwen bij de opvoeder kunnen helpen bij het opbouwen van een gezonde ontwikkeling van het kind.
De invloed van de omgeving op de ontwikkeling van jonge kinderen
De omgeving speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van jonge kinderen. Het ontwikkelingsmodel van Meij (2011) benadrukt dat de invloed van de omgeving aan het begin van de ontwikkeling het grootst is, omdat daar de basis gelegd wordt voor de verdere ontwikkeling. Op basis van de ervaringen die een kind vanaf zijn geboorte opdoet met zijn omgeving, ontwikkelt het bepaald gedrag en bepaalde cognities en verwachtingen over zichzelf en anderen.
In gunstige omstandigheden kan het kind ontwikkelingsopgaven volbrengen die de basis vormen voor de volgende ontwikkeling. Aangepast gedrag op jonge leeftijd vergemakkelijkt verdere ontwikkeling. Daarentegen is het bij ongunstige omstandigheden moeilijker om ontwikkelingsopgaven goed te volbrengen en dat kan volgende ontwikkeling belemmeren. Onaangepast gedrag op jonge leeftijd kan uitmonden in een problematische ontwikkeling. Bij heel jonge kinderen is vooral de kwaliteit van de interactie tussen kind en de primaire opvoeders bepalend voor het vertrouwen van het kind in zichzelf en in anderen.
Een veilige hechting vergemakkelijkt het volbrengen van de volgende ontwikkelingsopgave: socialisatie ofwel zich kunnen schikken naar en het zich eigen maken van regels en routines. Bij iets oudere kinderen gaat het ook om ondersteuning door leeftijdsgenoten, weer later door de partner of het sociale netwerk. Naarmate het kind ouder wordt, is het steeds moeilijker het verwachtingspatroon over zichzelf en anderen (ook wel het 'interne werkmodel’ genoemd) dat tot dan toe is opgebouwd nog te veranderen. Daarom is het belangrijk om juist jonge kinderen goed te ondersteunen in hun ontwikkeling, niet alleen in het gezin maar ook op de opvang.
De invloed van positief opvoeden
Positief opvoeden heeft een grote invloed op de ontwikkeling van kinderen. Een kind dat opgroeit in een liefdevolle, stimulerende en stabiele omgeving heeft een grotere kans om zich goed te ontwikkelen. Over het algemeen leidt positief opvoeden tot zelfstandige, zelfverzekerde kinderen, die goed functioneren in onze maatschappij. Je kind leert door positief opvoeden beter omgaan met conflicten en kan daardoor beter problemen oplossen.
Het effect van positief opvoeden op kinderen is dus enorm positief. Dat positief opvoeden belangrijk is in de eerste levensjaren is dus bekend. Maar ook als je kind ouder is, levert positief opvoeden veel op. Het effect van positief opvoeden op pubers en adolescenten is positief, want ze vertonen minder probleemgedrag en hebben meer zelfvertrouwen (Smokowski en collega’s, 2015).
De rol van de opvoeder
De interactievaardigheden van opvoeders spelen een grote rol in de ontwikkeling van een kind. Welk gedrag het ondersteunen van de ontwikkeling van opvoeders vraagt, verschilt per fase. Belangrijk is het idee van wisselwerking tussen kind en opvoeder. Een baby met bijvoorbeeld een moeilijk temperament roept bij een opvoeder ander gedrag op dan een kind dat erg gemakkelijk en meegaand is in de omgang. Maar een kind dat ´van natuur´ geen moeilijk temperament heeft kan onder bepaalde omstandigheden ook gedragsproblemen ontwikkelen als reactie op inadequaat gedrag van de opvoeder (bijvoorbeeld inconsistente opvoeding of verwaarlozing). Het model onderscheidt risico- en beschermende factoren op drie niveaus: intrapersoonlijke factoren (persoonskenmerken van opvoeder en kind), factoren in de directe sociale omgeving (zoals gezinssituatie, leefklimaat op opvang of school, opvoedingsvaardigheden van ouders en beroepsopvoeders), en factoren in de buurt, cultuur en samenleving.
De impact van sociale omgeving en leefsituatie
De invloed van de sociale omgeving en de leefsituatie op de ontwikkeling van kinderen is groot. De plek waar je kind opgroeit én de leefsituatie zijn beiden belangrijk. Het kan verschil uitmaken als je kind opgroeit in de stad, of juist op het platteland. En of je kind in een veilige, stabiele omgeving opgroeit, of juist niet. De invloed van de sociale omgeving is vooral groot op latere leeftijd, waarbij het kind zich wil aanpassen aan de groep en groepsdruk ervaart. Daarnaast spelen familieleden, kennissen en leraren een belangrijke rol. Wat je kind leert op school (en later op het werk), is belangrijk voor zijn ontwikkeling.
Wat ook steeds belangrijker wordt op latere leeftijd, is sociale media en reclames. Veel kinderen spiegelen zich hier onbewust aan. Ze denken bijvoorbeeld dat wat ze online zien, ook de realiteit is. Dit kan leiden tot onrealistische verwachtingen en gedrag.
De rol van positieve gedragsondersteuning
Positieve gedragsondersteuning is een preventieve proactieve aanpak waarmee professionals en teams een veilige en positieve omgeving creëren. Dat doen ze door structureel regels en gedragsverwachtingen op een positieve manier aan te leren. De gedragsondersteuning is gericht op gewenst gedrag in de groep en positieve relaties, waarbij oog is voor de behoefte of vraag achter het gedrag van kinderen en waarbij gezocht wordt naar een aanpak waarmee kinderen leren hun gedrag aan te passen. Ouders worden geïnformeerd en waar mogelijk met hen wordt samengewerkt. Het uiteindelijk doel is om kinderen in hun (gedrags)ontwikkeling verder te helpen en hen te leren positief te functioneren in een groep.
Samenwerking met ouders
De samenwerking met ouders is essentieel voor de ontwikkeling van jonge kinderen. Kinderen zijn gebaat bij continuïteit in de aanpak die zij ervaren in verschillende contexten. Een consistente aanpak in verschillende contexten is belangrijk voor een goede gedragsontwikkeling. Zeker bij jonge kinderen in de kinderopvang is het informeren over de aanpak en samenwerking met ouders essentieel om aan die continuïteit te bouwen. Daarbij zijn positieve communicatie en een uitnodigende houding naar ouders kernelementen.
Conclusie
De ontwikkeling van jonge kinderen wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder de opvoeding die ze krijgen. De opvoeding speelt een cruciale rol in het vormgeven van gedrag, het opbouwen van zelfvertrouwen en het leren omgaan met de wereld. Het model van Meij (2011) benadrukt de invloed van de omgeving op de ontwikkeling van een kind. In dit artikel zijn de kernprincipes van opvoeding en de invloed van de omgeving op de ontwikkeling van jonge kinderen besproken, gebaseerd op de gegevens uit de bronnen. De invloed van positief opvoeden, de rol van de opvoeder, de impact van sociale omgeving en leefsituatie, de rol van positieve gedragsondersteuning en de samenwerking met ouders zijn allemaal essentieel voor de ontwikkeling van jonge kinderen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
