Lichamelijke opvoeding in de praktijk: lessen en lessenreeksen voor een gezonde ontwikkeling
juli 4, 2025
In de moderne opvoeding en ontwikkeling van kinderen speelt de filosofie van René Descartes een belangrijke rol. De cartesiaanse visie op lichaam en geest, en de nadruk op rationeel denken, hebben gevolgen voor hoe kinderen worden opgeleid en hoe hun ontwikkeling wordt beoordeeld. Uit de beschikbare bronnen blijkt dat de cartesiaanse opvoeding een unieke benadering biedt, die zowel kritiek als vooruitzichten biedt voor de toekomst. In dit artikel worden de kernprincipes van de cartesiaanse filosofie besproken, en wordt gekeken naar de gevolgen voor de opvoeding en het lichaam van kinderen.
De cartesiaanse visie op lichaam en geest
De filosoof René Descartes (1596–1650) stelde een fundamenteel onderscheid tussen lichaam en geest voor. Volgens hem is het lichaam een mechanistisch systeem dat onderworpen is aan de wetten van oorzaak en gevolg, terwijl de geest een vrij, bewust en rationeel wezen is dat in staat is om beslissingen te nemen en intenties te vormen. Deze visie, ook wel het cartesiaanse dualisme genoemd, heeft gevolgen voor de opvattingen over menselijke ontwikkeling en lichaamseisen.
Uit de bronnen blijkt dat het lichaam in veel opzichten wordt genegeerd in de moderne opvoeding. Zo wordt in de bron [1] opgemerkt dat het onderwijs zich vooral richt op cognitieve ontwikkeling en dat het lichaam in dit proces wordt vergeten. Dit is een direct gevolg van de cartesiaanse visie, waarin het lichaam wordt gezien als een mechanistisch systeem dat geen rol speelt in het rationele denken. In de praktijk betekent dit dat kinderen vaak niet worden opgeleid om hun lichaam te leren begrijpen, en dat emotieregulatie, een belangrijk onderdeel van menselijke ontwikkeling, nauwelijks wordt onderwezen.
De gevolgen voor de opvoeding
De cartesiaanse visie heeft ook gevolgen voor de opvoeding van kinderen. Volgens bron [1] is de moderne opvoeding gebaseerd op een beperkte visie op menselijk handelen, die het lichaam negeert en zich alleen richt op cognitieve ontwikkeling. Dit leidt er toe dat kinderen opgroeien zonder ervaring in de volle menselijke handelingspraktijk. Ze leren niet om hun lichaam te leren begrijpen, en ze ontwikkelen geen vaardigheden om met emoties om te gaan.
In de bron [1] wordt ook opgemerkt dat het lichaam in het huidige onderwijs wordt gereduceerd tot een geïsoleerd schoolvak, waarin misschien wel aan lichaamsbeheersing wordt gedaan, maar dat niets te maken heeft met cognitieve ontwikkeling. Dit is een direct gevolg van de cartesiaanse visie, waarin het lichaam wordt gezien als een mechanistisch systeem dat geen rol speelt in het rationele denken.
De rol van het lichaam in de ontwikkeling van kinderen
Hoewel de cartesiaanse visie het lichaam negeert, is er in de bron [6] opgemerkt dat het vermogen tot (zelf)beweging bij levende wezens voorafgaat aan de vorming en het bezit van centrale hersenstructuren en zenuwstelsels. Dit suggereert dat het lichaam een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van kinderen, en dat het niet kan worden gereduceerd tot een mechanistisch systeem.
In de bron [6] wordt ook opgemerkt dat beweging wordt gestuurd door de betekenisvolle ‘affordances’ van de omgeving. Dit betekent dat kinderen leren om met hun lichaam om te gaan en dat dit een essentieel onderdeel is van hun ontwikkeling. Door lichaamsbeweging te beoefenen, leren kinderen om met hun lichaam te leren omgaan en om hun lichaam te leren begrijpen.
De invloed van de cartesiaanse filosofie op de opvoeding
De cartesiaanse filosofie heeft ook gevolgen voor de opvoeding van kinderen. In de bron [1] wordt opgemerkt dat de moderne opvoeding gebaseerd is op een beperkte visie op menselijk handelen, die het lichaam negeert en zich alleen richt op cognitieve ontwikkeling. Dit leidt er toe dat kinderen opgroeien zonder ervaring in de volle menselijke handelingspraktijk.
In de bron [2] wordt opgemerkt dat Jacobus Koelman, een calvinistische theoloog, de cartesiaanse filosofie kritisch bekeek. Hij waarschuwde dat de Republiek wemelde van de atheïsten, libertijnen en andere godsdienstspotters, die de verderfelijke invloed hadden ondergaan van Descartes, Spinoza, Adriaan Koerbagh en Balthasar Bekker. Dit suggereert dat de cartesiaanse filosofie ook in de opvoeding een rol speelt, en dat het belangrijk is om kritisch om te gaan met deze visie.
De toekomst van de cartesiaanse opvoeding
De toekomst van de cartesiaanse opvoeding is onzeker. Uit de bron [1] blijkt dat de moderne opvoeding beperkt is en dat het lichaam wordt genegeerd. Dit suggereert dat er een herinterpretatie van de cartesiaanse filosofie nodig is, waarin het lichaam weer een rol speelt in de opvoeding van kinderen.
In de bron [6] wordt opgemerkt dat sport als een venster op het lichaam kan worden gezien, en dat het belangrijk is om lichaamsbeweging te beoefenen. Dit suggereert dat de toekomst van de cartesiaanse opvoeding erin bestaat om het lichaam weer op een betere manier in te sluiten in de opvoeding van kinderen.
Conclusie
De cartesiaanse visie op lichaam en geest heeft gevolgen voor de opvoeding en ontwikkeling van kinderen. Het lichaam wordt in veel opzichten genegeerd in de moderne opvoeding, en kinderen leren niet om hun lichaam te leren begrijpen. Dit is een direct gevolg van de cartesiaanse visie, waarin het lichaam wordt gezien als een mechanistisch systeem dat geen rol speelt in het rationele denken. De toekomst van de cartesiaanse opvoeding is onzeker, en er is een herinterpretatie van de cartesiaanse filosofie nodig, waarin het lichaam weer een rol speelt in de opvoeding van kinderen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
