Wijkacademie Opvoeden: Een programma voor betere ouderbetrokkenheid en sociale netwerken

Wijkacademie Opvoeden is een innovatief programma dat gericht is op het versterken van de opvoedkracht van ouders en het vergroten van de ouderbetrokkenheid in de wijk. Het programma is ontwikkeld door Stichting BMP en wordt sinds 2025 overgedragen aan Dream Support. Het is erkend als Goed onderbouwd door de onafhankelijke Erkenningscommissie Maatschappelijke ondersteuning, participatie en veiligheid. Binnen het programma werken ouders, jongeren en professionals samen om opvoedthema’s te bespreken en creatieve programma’s en producten te bedenken die deze thema’s in de wijk bespreekbaar maken.

Wat is een Wijkacademie Opvoeden?

Een Wijkacademie Opvoeden is geen traditionele academie, maar een programma dat bewoners stimuleert om met elkaar in gesprek te gaan, van elkaar te leren en allianties aan te gaan met scholen en instellingen in de buurt. Het programma is gericht op ouders met verschillende culturele achtergronden en leeftijden die in multiculturele wijken wonen. De kerngroep bestaat uit 12 tot 14 ouders die elke drie weken bijeenkomen om opvoedthema’s te bespreken en creatieve programma’s en producten te bedenken. De duur van het programma is vier jaar, en tijdens deze periode ontwikkelen ouders en professionals nieuwe inzichten en steunende netwerken.

Doel en Aanpak

Het doel van Wijkacademie Opvoeden is om ouders te helpen hun vermogen (competenties en zelfvertrouwen) te ontwikkelen om met anderen verbindingen aan te gaan die ondersteunend zijn bij de opvoeding. Daarnaast worden er structuren in de wijk geïnitieerd die ouders faciliteren in het aangaan van verbindingen met anderen. De aanpak van het programma is gefaseerd en bevat verschillende werkvormen, onderbouwd met een eigen programmatheorie. Per bijeenkomst kiezen de deelnemers een duidelijke startvraag en een passende werkvorm. De nadruk ligt op het vertellen over eigen ervaringen. Thema’s en producten worden gezamenlijk bepaald.

Thematica en Activiteiten

In de wijkacademie kunnen ouders met elkaar vragen, ervaringen en thema’s op het gebied van opvoeden delen. De thema’s die centraal staan, zijn onder meer: Ouders & school, Goede schoolprestaties behalen, Opvoeden in spannende tijden, Jongeren en ouders in gesprek, Vaders, en Wij voeden op. De kerngroep kiest zelf de thema’s waarmee zij aan de slag gaan. Deze thema’s worden besproken met het Netwerk van academici en kunnen onderwerp worden van de jaarlijkse landelijke conferentie. De activiteiten die worden georganiseerd, variëren van opvoedtheater, tentoonstellingen, leesclubs, conferenties en huiswerkklassen.

Samenwerking en Netwerken

De wijkacademie werkt met kerngroepen van tien tot twaalf bewoners/ouders die met elkaar in gesprek gaan over opvoeding. Hierdoor wordt de pedagogische civil society verder ontwikkeld. De kerngroep houdt zich vooral inhoudelijk met de programmaontwikkeling bezig. Er kan gewerkt worden met de deelprogramma’s van Opvoeden is een gesprek, maar andere programma’s en activiteiten zijn ook mogelijk. De uitgangspunten bij het ontwikkelen van de Wijkacademies zijn: uitgaan van de eigen kracht van mensen, niet van probleemdenken, levensverhalen als basis voor het gesprek, uitwisseling tussen bewoners van verschillende achtergronden, initiatiefrijk en outreachend, netwerkbenadering, en programmatisch en methodisch werken.

Ondersteuning en Begeleiding

De gesprekken tijdens de bijeenkomsten van de kerngroep die elke twee à drie weken plaatsvinden, worden begeleid door twee professionals, die een luisterende in plaats van adviserende rol aanneemt. Juist de eigen ervaring van de opvoeders staat centraal. De groep denkt ook zelf mee over vragen om te bespreken en passende werkvormen. Voorbeelden van thema’s zijn: rol van vaders, armoede en opvoeden en weerbaar opvoeden. Vervolgens bedenkt de groep met elkaar een (creatief) plan om iets rondom het thema uit te voeren in de wijk. Zo werden er al opvoedtheater, tentoonstellingen, leesclubs, conferenties en huiswerkklassen georganiseerd door moeders, opgericht.

Onderzoek en Beoordeling

Er is onderzoek gedaan naar de programma-theorie van Wijkacademie Opvoeden. Literatuuronderzoek is gedaan en zijn professionals en ouders geïnterviewd. In Rotterdam zijn ouders geïnterviewd en zijn bijeenkomsten geobserveerd. Literatuuronderzoek/internetsearch en interviews zijn uitgevoerd, vergelijking van drie verschillende instrumenten om de kracht van ouders te versterken via het stimuleren van het onderlinge gesprek en onderlinge steunstructuren. Onderzoek onder 12 professionals die Wijkacademies begeleiden/begeleid hebben, is uitgevoerd. Actieonderzoek naar de pilots Weerbaar Opvoeden van het ministerie SZW is uitgevoerd. De beoordeling van Wijkacademie Opvoeden is goed, open en toegankelijk. De interventie past goed binnen de context van community organizing. De erkenningscommissie vindt vooral de uitwisseling en de wederzijdse steun tussen ouders met aandacht voor diversiteit bij opvoeding erg relevant.

Resultaten

Na drie tot vier jaar zijn kerngroepleden duidelijk mondiger en zelfverzekerder, is het in de wijk makkelijker om over opvoeden te praten, hebben ouders en professionals nieuwe inzichten opgedaan en hebben ouders steunende netwerken ontwikkeld. De wijkacademie heeft geen eigen locatie, maar maakt gebruik van locaties die al in de wijk bestaan. Hierin worden dus ook samenwerkingen aangegaan, met bijvoorbeeld buurthuizen, een verzorgingstehuis of scholen. Bij de start van een Wijkacademie worden tevens folders verspreid om organisaties en instellingen in de wijk te informeren over Wijkacademies Opvoeden, zodat zij kunnen fungeren als samenwerkingspartner om de creatieve wijkplannen uit te voeren en het programma na verloop van tijd over te dragen naar lokale organisaties.

Conclusie

Wijkacademie Opvoeden is een innovatief programma dat gericht is op het versterken van de opvoedkracht van ouders en het vergroten van de ouderbetrokkenheid in de wijk. Het programma is gericht op ouders met verschillende culturele achtergronden en leeftijden die in multiculturele wijken wonen. De kerngroep bestaat uit 12 tot 14 ouders die elke drie weken bijeenkomen om opvoedthema’s te bespreken en creatieve programma’s en producten te bedenken. Het programma is erkend als Goed onderbouwd door de onafhankelijke Erkenningscommissie Maatschappelijke ondersteuning, participatie en veiligheid. De doelgroep is ouders van verschillende culturele achtergronden en leeftijden die in multiculturele wijk wonen en die van – en met elkaar willen leren wat opvoeden in deze tijd inhoudt. Het programma is een open en goed toegankelijke en goed uitvoerbare interventie. Op hoofdlijnen zit er een duidelijke structuur en opbouw in. De interventie past goed binnen de context van community organizing. De erkenningscommissie vindt vooral de uitwisseling en de wederzijdse steun tussen ouders met aandacht voor diversiteit bij opvoeding erg relevant.

Bronnen

1. Wie zijn wij?
2. De Wijkacademie Opvoeden
3. Wijkacademie Opvoeden - Kanaleneiland
4. Wijkacademies Opvoeden en meer
5. Thema’s
6. Wijkacademie Opvoeden
7. Praktijkvoorbeeld: Wijkacademies Opvoeden
8. Programmas voor wijkacademies
9. Wijkacademie Opvoeden
10. Agenda: Wijkacademie Opvoeden
11. The world as the famous brothers reunite for their first gig since 2009