Jagen, Verzamelen, Opvoeden: Een Nieuwe Kijk op Ouderschap en Kinderopvoeding

In de moderne maatschappij zijn veel ouders op zoek naar manieren om hun kinderen te begeleiden in een tijid van veel invloeden en verwachtingen. De boeken Jagen, Verzamelen, Opvoeden van Michaeleen Doucleff bieden een unieke benadering van opvoeding, gebaseerd op de ervaringen van oude culturen zoals de Maya’s, de Inuit en de Hadzabe. Deze methoden, die al eeuwenlang bestaan, geven inzicht in hoe kinderen op een natuurlijke en samenwerkelijke manier kunnen groeien. In dit artikel worden de kernprincipes van deze opvoedingsmethode uitgelegd, inclusief praktische tips en vergelijkingen met de traditionele opvoedingsstijl in het Westen.

Oorsprong en kernprincipes van de methode

Het boek Jagen, Verzamelen, Opvoeden is geschreven door Michaeleen Doucleff, een Amerikaanse journalist en moeder. Ze vertelt hoe zij, nadat ze het boek had gelezen, haar eigen opvoedingsstijl aandachtig bekeek en herzag. De methode is gebaseerd op de tradities van drie culturen: de Maya’s, de Inuit en de Hadzabe. Deze groepen hebben een eeuwenoude kennis van opvoeding en sociale samenwerking, die ze in hun dagelijks leven toepassen.

De kern van de methode is de SAAM-methode: Saamhorigheid, Aanmoediging, Autonomie, Minimaal ingrijpen. Deze principes worden aangehouden als de sleutel tot een gezonde en harmonieuze opvoeding. De methode stelt ouders in staat om hun kinderen te laten werken aan hun eigen groei, zonder te veel te commanderen of te veel te controleren. In plaats van de kinderen te bevelen, worden zij aangemoedigd om hun eigen keuzes te maken, hun eigen verantwoordelijkheden op te pakken en zich te vermaken op een natuurlijke manier.

Samenwerking en saamhorigheid

Een van de belangrijkste aspecten van de methode is saamhorigheid. Kinderen hebben een natuurlijke drang om samen te werken en te helpen. In veel Westerse gezinnen is de nadruk echter op individueel gedrag en zelfstandigheid gelegd. Hierdoor worden kinderen vaak geïsoleerd en worden ze niet op een natuurlijke manier aangemoedigd om te helpen in het huishouden of om met anderen samen te werken.

In de culturen van de Maya’s, de Inuit en de Hadzabe is samenwerking een kernwaarde. Kinderen leren al van jongs af aan om bij te dragen aan het gezin en het dagelijks leven. Bijvoorbeeld bij de Maya’s is het begrip Acomedido belangrijk: kinderen zien wat er moet gebeuren en pakken het op. Ze helpen hun ouders bij taken zoals het opmaken van het bed, het helpen bij het koken of het verzorgen van dieren. Dit gevoel van verantwoordelijkheid en samenwerking leidt tot een betere sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind.

In het Westen is het vaak zo dat ouders hun kinderen niet of nauwelijks laten meedoen aan huishoudelijke taken. Dit leidt er toe dat kinderen minder ervaring opdoen met verantwoordelijkheid nemen en dat hun sociaal gedrag beïnvloed wordt. Door kinderen te laten meedoen aan taken, worden ze op een natuurlijke manier aangemoedigd om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen en te leren hoe je met anderen samenwerkt.

Aanmoediging in plaats van beloning

Een ander belangrijk principe is aanmoediging. In veel Westerse gezinnen wordt vaak gelukkigheid en prestaties beloond met beloningen. Dit leidt er echter toe dat kinderen leren om hun gedrag te beïnvloeden door te vragen om beloningen in plaats van uit eigen beweging te helpen.

Bij de Maya’s wordt het kind niet beloond, maar wordt er aandacht besteed aan hun inzet en bijdrage. Ze worden aangemoedigd door niet-verbale signalen, zoals een goedkeurende knik of een zachte aanraking. Dit soort aanmoediging leidt tot een intrinsieke motivatie, waarbij kinderen vanuit hun eigen wil en inzicht handelen.

In het Westen is het vaak zo dat ouders hun kinderen belonen voor onbeduidende prestaties. Dit kan leiden tot een afhankelijkheid van externe beloningen en een afname van intrinsieke motivatie. Door kinderen te aanmoedigen op een natuurlijke manier, zonder beloningen, kunnen zij leren om vanuit hun eigen motivatie te handelen.

Autonomie en verantwoordelijkheid

Autonomie is een van de kernprincipes van de methode. Kinderen worden aangemoedigd om hun eigen keuzes te maken en hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Bij de Hadzabe wordt het kind vrijgelaten om te leren en te groeien, zonder veel bevelen of instructies. Ze leren door te observeren en te meedoen, zonder dat ze gecontroleerd worden.

In het Westen is het vaak zo dat ouders hun kinderen te veel bevelen geven en te veel controleren. Dit leidt er toe dat kinderen zich niet kunnen ontwikkelen tot zelfstandige, verantwoordelijke personen. Door kinderen te laten kiezen en hun eigen verantwoordelijkheden op te pakken, kunnen ze leren om zelfstandig te denken en te handelen.

Minimaal ingrijpen

Het laatste principe is minimaal ingrijpen. Dit betekent dat ouders hun kinderen niet direct moeten corrigeren of bevelen geven. In plaats daarvan wordt er op gelet of er een probleem is, en wordt er op een rustige manier met het kind gesproken.

Bij de Inuit wordt bijvoorbeeld geen boosheid of frustratie getoond bij ongewenst gedrag. Ouders grijpen niet snel in of stellen geen eisen hoe het kind zich moet gedragen. Ze praten rustig en kalm met hun kinderen, en leren hen hun emoties te beheersen.

In het Westen is het vaak zo dat ouders hun kinderen meteen corrigeren of bevelen geven. Dit leidt er echter toe dat kinderen niet leren om hun eigen gedrag te beoordelen en te leren om zelfstandig te denken.

Praktische tips voor ouders

De methode biedt verschillende praktische tips voor ouders die hun kinderen willen begeleiden. Hier zijn een paar voorbeelden:

• Doe taken samen: In plaats van dat jij op woensdag en iemand anders op donderdag doet, leg je de nadruk op samenwerking. Dit leidt tot een betere samenwerking en een beter gevoel van verantwoordelijkheid.
• Gebruik niet-verbale aanmoediging: In plaats van direct te zeggen wat het kind moet doen, kun je het indirect doen, bijvoorbeeld: de etensbak van de hond is leeg.
• Laat kinderen meedoen aan huishoudelijke taken: Kinderen willen graag helpen en leren door te doen. Ze leren door te observeren en te meedoen.
• Geef kinderen ruimte: Laat kinderen hun eigen keuzes maken en hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Dit leidt tot een betere zelfstandigheid en autonomie.

Conclusie

De methode Jagen, Verzamelen, Opvoeden biedt een unieke benadering van opvoeding, gebaseerd op de ervaringen van oude culturen. De kernprincipes van de methode, zoals saamhorigheid, aanmoediging, autonomie en minimaal ingrijpen, geven ouders inzicht in hoe ze hun kinderen kunnen begeleiden op een natuurlijke manier. Door deze principes toe te passen, kunnen ouders hun kinderen helpen om een betere sociaal-emotionele ontwikkeling te krijgen en een betere zelfstandigheid en autonomie te leren.

Bronnen

1. Jagen, Verzamelen, Opvoeden - Wat we van oude culturen kunnen leren
2. Jagen, Verzamelen, Opvoeden – Wat we van oude culturen kunnen leren
3. Jagen, Verzamelen, Opvoeden – Wat we van oude culturen kunnen leren
4. Google Maps
5. Google Earth: Success stories
6. Opvoeden als een jager-verzamelaar in moderne tijden
7. Ik dacht dat ik een goede ouder was tot ik dit boek las