Opvoeding en begeleiding: Een overzicht van hulp en ondersteuning voor ouders

Inleiding

Opvoeding: Wat is het en wat zijn de kernprincipes?

De opvoeding van een kind omvat het begeleiden van de ontwikkeling tot een zelfstandig persoon die kan meedoen aan de samenleving. Dit gebeurt door een veilige, stimulerende omgeving te bieden, structuur en regels aan te brengen, en kennis, waarden en normen over te dragen. De kernprincipes van opvoeding zijn:

Een veilige en stimulerende omgeving

Een veilige omgeving laat kinderen ongestoord ontdekken. Ouders hoeven minder te verbieden. In een stimulerende omgeving met boeiende activiteiten vervelen kinderen zich minder snel en is er minder kans op negatief aandacht vragen en vervelend gedrag.

Positieve ondersteuning

Complimenten en aanmoediging zijn motiverend om nieuwe dingen te leren. Ouders stimuleren zo de zelfstandigheid van hun kind en bieden ondersteuning bij moeilijkheden.

Aansprekende discipline

Kinderen ontwikkelen zich het best in een duidelijke en voorspelbare omgeving. Waarbij ouders duidelijke regels stellen, op een heldere manier instructies geven. En snel reageren wanneer het kind ongewenst gedrag vertoont.

Realistische verwachtingen

Ieder kind is uniek en ontwikkelt zich in een eigen tempo. Wanneer ouders te veel van het kind verwachten, of willen dat het meteen alles goed doet, kunnen er problemen ontstaan. Ieder kind maakt fouten en meestal niet met opzet.

Goed voor jezelf zorgen

Het is belangrijk dat het goed gaat met je kind. Maar het is ook belangrijk dat het goed gaat met jou als ouder. Neem tijd voor jezelf, zorg voor rust en ontspanning. Dan ben je weer opgeladen om je kind op te voeden.

Hulp bij opvoeding: Wat zijn de opties?

Voor ouders die hulp nodig hebben bij de opvoeding van hun kind zijn er verschillende opties. Deze kunnen variëren van informele ondersteuning tot professionele begeleiding. De beschikbare opties zijn:

Steun uit je omgeving

Het kan fijn zijn om iemand om hulp te vragen bij het opvoeden. Familie, vrienden, buren en andere ouders kunnen steun, advies en inspiratie geven. Het is belangrijk om te weten dat je niet alleen staat en dat er mensen zijn die je kunnen helpen.

Hulp van een vrijwilliger

Er zijn ook vrijwilligers die kunnen helpen bij de opvoeding. Bijvoorbeeld Home-Start, dat ondersteuning biedt voor gezinnen met opgroeiende kinderen, vanaf de zwangerschap tot en met 17 jaar. De ouder wordt vraaggericht ondersteund bij de opvoeding, het zelfvertrouwen in het ouderschap wordt versterkt en er wordt als ouders dat willen hulp geboden bij het uitbreiden van het sociale netwerk.

Professionele hulp bij opvoeding

Voor (verwijzing naar) professionele hulp kunt u terecht bij: - Een jeugd- of een wijkteam van uw gemeente. Veel gemeenten hebben een Centrum voor Jeugd en Gezin. - Welzijnsinstellingen en maatschappelijk werk in uw gemeente. - Een deskundige op het gebied van opgroeien en opvoeden (pedagoog). Pedagogen werken onder meer bij jeugdzorginstellingen, op scholen en in de gehandicaptenzorg. Vraag bij het jeugd- of wijkteam van uw gemeente waar u terecht kunt.

Begeleiding bij opvoedproblemen

Voor advies kunt u terecht bij: - Een gezinsbegeleider of gezinscoach die bij u thuis komt en u helpt bij problemen in het dagelijks leven, zoals opvoeding, huisvesting, financiën en persoonlijke relaties. - Een orthopedagoog die persoonlijk advies kan geven op maat van uw kind. - Een opvoedingsondersteuning die helpt bij het opvoeden van kinderen met een beperking.

Soorten begeleiding bij opvoeding

Er zijn verschillende vormen van begeleiding bij opvoeding. Deze kunnen variëren van korte consulten tot intensieve ondersteuning. De beschikbare opties zijn:

Individuele begeleiding

Er zijn verschillende vormen van individuele begeleiding. Bijvoorbeeld: - Videoconsultatie: Geschikt voor kindjes van 0 tot 5 jaar. Een videogesprek van 50 minuten wanneer het jou past. Antwoord op al jouw vragen door een ervaren & praktijkgerichte orthopedagoog. - Midi Traject: Geschikt voor kindjes van 0 tot 12 jaar. Het traject bestaat uit een opstartgesprek, een vervolggesprek en een afsluitgesprek. Persoonlijk advies van een ervaren en praktijkgerichte orthopedagoog. - Maxi Traject: Geschikt voor kindjes van 0 tot 12 jaar. Het traject bestaat uit een opstartgesprek, 3 vervolggesprekken en een afsluitgesprek. Persoonlijk advies van een ervaren en praktijkgerichte orthopedagoog.

Gezinsbegeleiding

Een gezinsbegeleider of gezinscoach komt bij u thuis en helpt u in het dagelijks leven met uw gezin. Bijvoorbeeld bij problemen in de opvoeding, huisvesting, financiën en/of persoonlijke relaties. De gezinsbegeleider helpt bij het opvoeden van kinderen, het beheersen van problemen, en het stimuleren van de ontwikkeling van het kind.

Opvoedondersteuning

Opvoedondersteuning is bedoeld voor ouders die hulp nodig hebben bij het opvoeden van hun kind. Deze kan variëren van advies tot intensieve begeleiding. De opvoedondersteuning valt meestal onder jeugdhulp. U kunt hiervoor terecht bij uw gemeente. Heeft u andere opvoedondersteuning nodig dan uw gemeente standaard aanbiedt? Dan kunt u een persoonsgebonden budget (pgb) voor jeugdhulp aanvragen.

Belangrijke principes bij opvoeden

Bij opvoeden geldt een aantal belangrijke principes die de ontwikkeling van een kind positief beïnvloeden. Deze principes zijn:

Balans tussen liefde, regels en begeleiding

Elke ouder zoekt naar de juiste balans tussen liefde, structuur en zelfstandigheid. Dit gaat met vallen en opstaan. Gelukkig hoeft u het niet alleen te doen. Er zijn laagdrempelige manieren om ondersteuning te krijgen.

Grenzen stellen

Kinderen hebben duidelijke regels nodig om te weten wat mag en wat niet. Bijvoorbeeld: “We spreken op een rustige toon” of “Na het spelen ruimen we op.” Het is belangrijk dat regels consequent worden toegepast, maar ook bespreekbaar zijn, vooral bij oudere kinderen.

Structuur en voorspelbaarheid

Ouders helpen hun kind door structuur en voorspelbaarheid te bieden. Dit kan door vaste routines in te stellen, zoals bedtijd en huiswerktijd. Controle betekent niet alles bepalen, maar kinderen begeleiden bij het maken van keuzes. Geef bijvoorbeeld opties binnen grenzen: “Wil je nu je kamer opruimen of na het eten?” Zo leert een kind verantwoordelijkheid nemen.

Sociaal gedrag stimuleren

Het is belangrijk dat je de zelfstandigheid van je kind stimuleert. Je kunt sociaal gedrag aanmoedigen door je kind te helpen met leeftijdsgenoten om te gaan. Het is belangrijk dat je regels en grenzen aan je kind uitlegt. Ook mediaopvoeding – denk aan beeldschermtijd – komt aan de orde.

Opvoedingsdoelen

Iedere ouder kijkt anders tegen de opvoeding en ontwikkeling van kinderen aan en stelt andere doelen in de opvoeding. De tien belangrijkste doelen in de opvoeding volgens ouders zijn: - verantwoordelijkheidsgevoel hebben - opkomen voor jezelf - rekening houden met anderen - respect hebben voor ouderen - goede manieren hebben - zelfstandig oordelen - eigen doelen nastreven - verdraagzaam zijn - goede schoolresultaten hebben - ijverig en ambitieus zijn

Opvoeding van een kind met een beperking

Voor advies bij de opvoeding van kinderen met een beperking kunt u terecht bij: - Het zorg- en adviesteam van de school van uw kind. - Steun voor ouders van een zorgkind (Nederlands Jeugd Instituut). - Advies bij kind met leerproblemen, ADHD of autisme (Advieslijn Balans).

Intensieve gezinsbegeleiding is mogelijk als uw kind een beperking of psychische klachten heeft. Een gezinsbegeleider helpt bij het huishouden, de zorg voor het gezin en de opvoeding. U leert nieuwe vaardigheden voor het opvoeden en communiceren met uw kinderen. Aandacht voor broers en zussen is belangrijk. De gezinsbegeleider kijkt bijvoorbeeld hoeveel mantelzorgtaken broers en zussen (ongemerkt) op zich nemen. En is alert op psychosociale problemen bij de broers en zussen.

Conclusie

De opvoeding van kinderen is een complexe taak die zowel emotioneel als praktisch uitdagend kan zijn. Ouders hebben vaak behoefte aan hulp, advies of begeleiding bij het opvoeden van hun kind. De beschikbare informatie laat zien dat er verschillende vormen van ondersteuning zijn, zowel vanuit professionele instanties als via lokale organisaties. De opvoeding is niet alleen gericht op het leren van vaardigheden, maar ook op het opbouwen van een veilige en stimulerende omgeving voor het kind. De kernprincipes van opvoeding zijn een veilige en stimulerende omgeving, positieve ondersteuning, aansprekende discipline, realistische verwachtingen en goed voor jezelf zorgen. Er zijn verschillende vormen van begeleiding bij opvoeding, waaronder individuele begeleiding, gezinsbegeleiding en opvoedondersteuning. De belangrijkste principes bij opvoeding zijn balans tussen liefde, regels en begeleiding, grenzen stellen, structuur en voorspelbaarheid, en sociaal gedrag stimuleren. De opvoedingsdoelen variëren per ouder, maar omvatten onder andere verantwoordelijkheidsgevoel, opkomen voor jezelf, rekening houden met anderen, respect hebben voor ouderen, goede manieren hebben, zelfstandig oordelen, eigen doelen nastreven, verdraagzaam zijn, goede schoolresultaten hebben, ijverig en ambitieus zijn. Voor kinderen met een beperking is er extra ondersteuning beschikbaar, waaronder intensieve gezinsbegeleiding en advies bij kind met leerproblemen, ADHD of autisme.