Opvoeden zonder straffen en belonen: een betere manier om kinderen te stimuleren

In de moderne opvoedingspraktijk wordt steeds vaker gesproken over het opvoeden zonder straffen en belonen. Dit concept is gebaseerd op het idee dat kinderen beter kunnen leren en zich beter kunnen ontwikkelen als ze niet worden beïnvloed door externe beloningen of straffen, maar eerder door intrinsieke motivatie. In dit artikel worden de nadelen van straffen en belonen besproken, en worden alternatieven aangeboden die gericht zijn op het stimuleren van het zelfstandig gedrag van kinderen.

De oorsprong van straffen en belonen

Het systeem van straffen en belonen is gebaseerd op de principes van het conditioneren. De psycholoog B.F. Skinner ontdekte het ‘operante conditioneren’. Hij experimenteerde met dieren hoe hij gedrag kon beïnvloeden. Zo liet hij ze een knop indrukken om bij iets lekkers te komen. Hij ontdekte dat hij dieren in ruil voor dit lekkers bepaald gedrag kon laten vertonen. Andersom ontdekte hij dat nare omstandigheden het gedrag lieten afnemen. Bij de ontdekking van deze manier van gedragsbeïnvloeding is dus geëxperimenteerd op dieren, maar het wordt vandaag de dag toepast bij mensen en bij kinderen in het bijzonder. Wij belonen kinderen immers als ze iets goed doen en straffen ze als ze iets fout doen. Het doel hierbij is ongewenst gedrag te laten afnemen en positief gedrag te laten toenemen. Bij deze manier van opvoeden wordt echter aan een aantal belangrijke punten voorbij gegaan.

De nadelen van straffen en belonen

Er zijn verschillende nadelen van straffen en belonen. Eén van de belangrijkste nadelen is dat het kind afhankelijk raakt van externe waardering. Door een kind te belonen met een snoepje, hoop je dat het kind zich een volgende keer weer 'goed' gedraagt. Het resultaat is echter dat kinderen bepaald gedrag vertonen om snoepjes te verdienen, niet vanuit een innerlijke motivatie. Als je kind niet meer op de beloning zit, kan het gewenste gedrag weer verdwijnen. Daarnaast wordt de intrinsieke motivatie van het kind vermindert. Juist omdat we beloningen inzetten, gaan kinderen dingen doen om die beloning te krijgen. Niet omdat ze het zelf belangrijk vinden. Intrinsieke motivatie is dat je dingen doet die je leuk vindt of belangrijk vindt om te doen. Een kind kan zelfs concluderen dat het blijkbaar niet leuk of belangrijk is, want anders zou je er geen beloning aan koppelen.

De impact van straffen en belonen op de relatie tussen ouder en kind

Het geven van straffen kan leiden tot angst en wantrouwen bij kinderen. Bovendien werkt het liegen in de hand. Liever doet je kind dan iets stiekem, om jouw boosheid en straf te ontlopen. Daarnaast is het ook belangrijk om te beseffen dat het gebruik van straffen en belonen de relatie tussen ouder en kind kan beïnvloeden. Kinderen die op deze manier behandeld worden zijn sneller geneigd anderen ook zo te behandelen. Het is daarom belangrijk om te investeren in een goede vertrouwensband, waardoor zij jouw mening als waardevol beschouwen.

Alternatieven voor straffen en belonen

Er zijn verschillende alternatieven voor straffen en belonen. Eén van de belangrijkste alternatieven is het opvoeden zonder straffen en belonen. Dit concept is gebaseerd op het idee dat kinderen beter kunnen leren en zich beter kunnen ontwikkelen als ze niet worden beïnvloed door externe beloningen of straffen, maar eerder door intrinsieke motivatie. In plaats van te focussen op straffen, moedig gewenst gedrag aan, geef positieve aandacht. Vertel je kinderen wat ze goed doen en waarom dat belangrijk is. Daarnaast is het belangrijk om te luisteren naar je kind en de behoefte onder het gedrag kan zien. Door te focussen op het fijne gevoel van ‘meewerken’, krijg je je kind veel sneller aan boord én krijgen zij een echt fijn gevoel, in plaats van alleen de korte endorfines van het snoepje of filmpje.

Samenwerking en vertrouwen

Het opvoeden zonder straffen en belonen is een uitdaging, maar het kan leiden tot een betere relatie tussen ouder en kind. Het is belangrijk om te luisteren naar je kind en de behoefte onder het gedrag kan zien. Door te focussen op het fijne gevoel van ‘meewerken’, krijg je je kind veel sneller aan boord én krijgen zij een echt fijn gevoel, in plaats van alleen de korte endorfines van het snoepje of filmpje. Daarnaast is het belangrijk om samen te werken en vertrouwen te bouwen tussen ouder en kind.

Conclusie

Het opvoeden zonder straffen en belonen is een alternatief dat gericht is op het stimuleren van het zelfstandig gedrag van kinderen. Het is gebaseerd op het idee dat kinderen beter kunnen leren en zich beter kunnen ontwikkelen als ze niet worden beïnvloed door externe beloningen of straffen, maar eerder door intrinsieke motivatie. Het is belangrijk om te luisteren naar je kind en de behoefte onder het gedrag kan zien. Door te focussen op het fijne gevoel van ‘meewerken’, krijg je je kind veel sneller aan boord én krijgen zij een echt fijn gevoel, in plaats van alleen de korte endorfines van het snoepje of filmpje. Het is belangrijk om samen te werken en vertrouwen te bouwen tussen ouder en kind.

Bronnen

1. Straffen en belonen: heeft het zin? 9 tips om het anders aan te pakken
2. Nooit meer straffen of belonen?
3. Motivatie: waarom straffen en belonen niet handig zijn
4. Opvoeden zonder straffen en belonen fijner voor jou en je kind
5. Opgroeien in vertrouwen
6. Opvoedtips: 10 x opvoeden zonder straffen en belonen
7. Opvoeden zonder straffen en belonen