Meertalig opvoeden: voordelen, strategieën en veelvoorkomende mythes

Meertalig opvoeden is een veelvoorkomende praktijk in Nederland, waarin kinderen twee of meer talen leren. Het is geen ongewoon fenomeen, want wereldwijd zijn meer dan de helft van de bevolking meertalig. In Nederland wordt meertaligheid vaak geassocieerd met migratieachtergronden, maar het is ook een veelvoorkomende situatie binnen gezinnen waarin ouders verschillende talen spreken. De koppeling tussen taalontwikkeling, cognitieve vaardigheden en sociale ontwikkeling is in veel bronnen duidelijk te herkennen. In dit artikel worden de voordelen van meertalig opvoeden, de strategieën die ouders en opvoeders kunnen hanteren, en veelvoorkomende mythes besproken, gebaseerd op de gegevens uit de bronnen.

Voordelen van meertalig opvoeden

Meertalig opvoeden biedt verschillende voordelen voor de cognitieve, taal- en sociale ontwikkeling van kinderen. Volgens onderzoek is meertaligheid geen oorzaak van taalachterstand, maar juist een krachtige ondersteuning voor het leren van talen. De hersenen van meertalige kinderen zijn actiever op gebieden die verantwoordelijk zijn voor plannen, structureren en concentreren. Daarnaast blijken meertalige kinderen effectiever te communiceren dan hun eentalige leeftijdgenoten. Ze maken beter gebruik van non-verbale informatie, zoals gebaren en intonatie, en zijn zich meer bewust van de kennis en bedoelingen van hun gesprekspartner.

Een ander voordeel van meertalig opvoeden is het ontwikkelen van een bredere blik op de wereld. Meertalige kinderen hebben toegang tot cultureel kapitaal, zoals literatuur, theater en films in meerdere talen. Daarnaast kunnen ze zich beter verstaanbaar maken met familieleden die een andere taal spreken. Dit helpt bij het opbouwen van een sterke identiteit en sociale vaardigheden.

Strategieën bij meertalig opvoeden

Bij meertalig opvoeden is het belangrijk om een strategie aan te houden die past bij het gezin. Er zijn meerdere veelgebruikte strategieën, waaronder de één-persoon-één-taalstrategie en de één-situatie-één-taalstrategie. Bij de één-persoon-één-taalstrategie wordt er afgesproken welke taal elk gezinslid spreekt. Bijvoorbeeld: moeder spreekt Nederlands, vader spreekt het dialect, en het kind spreekt beide talen. Hierbij is het belangrijk dat ouders de taal beheersen waarin ze hun kinderen opvoeden. Een rijk taalaanbod in een taal is beter dan een arm taalaanbod in het Nederlands.

De één-situatie-één-taalstrategie houdt in dat er wordt afgesproken in welke situaties welke taal gesproken wordt. Bijvoorbeeld: de moedertaal wordt gesproken tijdens het eten, terwijl het Nederlands gesproken wordt tijdens het schoolbezoek. Dit helpt bij het aanleren van beide talen en zorgt voor een duidelijke indeling in het gebruik van talen.

Bij het kiezen van een strategie is het belangrijk dat ouders rekening houden met hun eigen taalvaardigheid en de situatie waarin zij hun kinderen opvoeden. Het is niet nodig dat ouders Nederlands spreken, mits zij hun eigen moedertaal goed beheersen. De kwaliteit van het taalaanbod is belangrijker dan het aantal talen dat het kind spreekt.

Veelvoorkomende mythes over meertaligheid

Er zijn verschillende mythes over meertaligheid die vaak voorkomen. Een veelvoorkomende mythe is dat meertalig opvoeden leidt tot taalachterstand. Dit is echter geen feit. Meertaligheid is geen oorzaak van een taalachterstand, maar juist een ondersteunende factor. De taalachterstand kan wel voorkomen als er sprake is van een onvoldoende taalaanbod of als er sprake is van een tekort aan ondersteuning in de opvoeding. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van de kwaliteit van het taalaanbod dat ze hun kinderen bieden.

Een andere veelvoorkomende mythe is dat het aanraden is om thuis alleen Nederlands te spreken. Dit is echter niet het geval. Het is belangrijk dat ouders hun eigen moedertaal blijven spreken, mits zij die goed beheersen. Het leren van een taal draagt bij aan belangrijke cognitieve vaardigheden. Het ijsbergmodel van Jim Cummins laat zien dat wie meertalig is, alle kennis over die talen opslaat in een gemeenschappelijk reservoir. Dit betekent dat een kind dat vloeiend de moedertaan leert, vervolgens in rap tempo het Nederlands als tweede taal oppikt.

Ondersteuning voor ouders en opvoeders

Ouders en opvoeders hebben vaak veel vragen over meertaligheid. Het is belangrijk dat ze goed ondersteund worden bij het opvoeden van meertalige kinderen. Er zijn verschillende handboeken en materialen beschikbaar die ouders kunnen helpen bij het beantwoorden van hun vragen. Bijvoorbeeld: het handboek "Meertalig opvoeden" van Marinella Orioni biedt praktische tips en wetenschappelijke kijk op de meertalige opvoeding. Daarnaast biedt de website "Kind en taal" tips voor het stimuleren van taalontwikkeling.

Professionals in de kinderopvang hebben behoefte aan meer kennis op het gebied van meertaligheid. Ze missen dit in hun opleiding en weten daardoor vaak niet goed hoe ze met meertaligheid kunnen omgaan, en kunnen ouders er ook niet goed in adviseren. Daarom is er een 'toolbox meertaligheid' ontwikkeld, een digitale omgeving met informatie, materialen en praktische tips op het gebied van meertalig opgroeien. Deze tool helpt professionals om beter om te gaan met meertaligheid en ouders te ondersteunen bij het opvoeden van meertalige kinderen.

Onderwijs en meertaligheid

Meertaligheid speelt een belangrijke rol in het onderwijs. Kinderen met een achterstand in de Nederlandse taal komen vanaf 2,5 jaar in aanmerking voor voorschoolse educatie. Hier leren kinderen al spelenderwijs de Nederlandse taal. Je kind ontmoet er bovendien andere kinderen. Dat helpt je kind om met anderen te leren omgaan. Kinderen die naar de basisschool gaan en een achterstand hebben met de Nederlandse taal, komen in groep 1 en 2 in aanmerking voor vroegschoolse educatie.

Het is belangrijk dat ouders en opvoeders hierop letten en hun kinderen hierin ondersteunen. Er zijn verschillende manieren om de taalontwikkeling van een kind te stimuleren, zoals het lezen van verhalen, het zingen van liedjes, en het bezoeken van de bibliotheek. Ook kan het nuttig zijn om het kind te laten deelnemen aan taallessen of andere educatieve activiteiten.

Conclusie

Meertalig opvoeden is een veelvoorkomende situatie in Nederland. Het biedt verschillende voordelen voor de cognitieve, taal- en sociale ontwikkeling van kinderen. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van de strategieën die zij kunnen hanteren en de mythes over meertaligheid kunnen herkennen. Daarnaast is het belangrijk dat ouders en opvoeders ondersteuning krijgen bij het opvoeden van meertalige kinderen. De kwaliteit van het taalaanbod is belangrijker dan het aantal talen dat het kind spreekt. Met de juiste strategieën en ondersteuning kan meertalig opvoeden een krachtige ondersteuning zijn voor de ontwikkeling van kinderen.

Bronnen

1. Meertalig opvoeden: een handboek voor ouders
2. Meertalig opvoeden: een troef of een vloek
3. Meertalig opvoeden thuis: je moedertaal spreken of juist liefst Nederlands?
4. Meertaligheid: een overzicht van voordelen en strategieën
5. Meertaligheid en cognitieve ontwikkeling
6. Meertalig opvoeden: informatie, strategieën en veelvoorkomende mythes
7. Meertalig opvoeden: een overzicht van strategieën en voordelen
8. Meertalig opvoeden en taalachterstand: veelvoorkomende mythes