Jager-verzamelaar opvoeden: Wat we kunnen leren van oude culturen

Inleiding

Het boek Jagen, verzamelen, opvoeden van Michaeleen Doucleff biedt een unieke benadering van opvoeding, gebaseerd op de praktijken van jager-verzamelaar culturen. Deze benadering benadrukt de kracht van natuur, samenwerking, autonomie en rituelen in de opvoeding van kinderen. Het boek is gebaseerd op onderzoek en ervaringen van de auteur, die in contact komt met culturen zoals de Maya’s, de Hadzabe en de Inuit, en die haar ervaringen en lessen daarvan vertelt. In dit artikel worden de kernprincipes en aanbevelingen van Jagen, verzamelen, opvoeden uitgebreid besproken, met aandacht voor de wetenschappelijke onderbouwing, praktische toepassing en de invloed op het gezin.

Kernprincipes van jager-verzamelaar opvoeden

De kern van Jagen, verzamelen, opvoeden ligt in de combinatie van natuurlijke ritmes, autonomie en samenwerking. De auteur benadrukt dat kinderen, net als jagers en verzamelaars, hun omgeving leren begrijpen door te experimenteren, te leren en te werken in een gemeenschap. Dit leidt tot een sterk gevoel van verbondenheid en verantwoordelijkheid. De drie belangrijkste principes die in het boek worden genoemd, zijn:

1. Saamhorigheid

Saamhorigheid is een van de kernprincipes van de opvoeding in jager-verzamelaar culturen. Kinderen hebben een aangeboren drang om samen te zijn en samen te werken. In veel westers-georiënteerde culturen wordt deze drang echter vaak onderdrukt, waarbij het kind wordt aangemoedigd om zichzelf te leren beheren. In plaats daarvan benadrukt het boek dat kinderen leren door te delen, te helpen en samen te werken. Dit leidt tot een sterker gevoel van verbondenheid met het gezin en de omgeving.

2. Aanmoediging

Aanmoediging is een essentieel onderdeel van de opvoeding in jager-verzamelaar culturen. In plaats van kinderen te belonen met materialen of lof, wordt er gewerkt aan het ontwikkelen van intrinsieke motivatie. Kinderen leren door te experimenteren en te leren, en worden aangemoedigd om hun eigen oplossingen te vinden. Dit leidt tot een sterker gevoel van autonomie en zelfvertrouwen.

3. Autonomie

Autonomie is een van de belangrijkste principes in de opvoeding van jager-verzamelaar culturen. Kinderen worden aangemoedigd om hun eigen keuzes te maken en hun eigen pad te vinden. Ze leren door te experimenteren en te leren, en worden niet beperkt door strikte regels. Dit leidt tot een sterker gevoel van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid.

Praktische toepassing in het gezin

De principes van Jagen, verzamelen, opvoeden kunnen in het gezin worden toegepast. Hier zijn enkele praktische aanbevelingen:

1. Vaste gezinsrituelen instellen

Een van de belangrijkste aanbevelingen is het instellen van vaste gezinsrituelen, zoals een 'vertelmoment na het eten' of een 'ontdekkingsmoment in de natuur'. Dit helpt kinderen om ritmes en structuur te ontwikkelen, en stimuleert hun nieuwsgierigheid.

2. Outdoor spelletjes in de routine opnemen

Het in de dagelijkse routine opnemen van outdoor spelletjes, zoals zand, water of takken verzamelen, helpt kinderen om in contact te komen met de natuur en hun omgeving te leren begrijpen. Dit leidt tot een sterker gevoel van verbondenheid met de natuur en een beter begrip van de wereld om hen heen.

3. Een ‘natuurtakenlijst’ opstellen

Een ‘natuurtakenlijst’ kan helpen bij het leren van verantwoordelijkheid. Kinderen leren om taken op te nemen en te voltooien, zoals boodschappen halen of het opruimen van speelgoed. Dit stimuleert hun autonomie en helpt bij het opbouwen van een sterke verantwoordelijkheidsgevoeling.

4. Samenwerken in het gezin

Het bevorderen van samenwerking in het gezin is een van de belangrijkste principes van Jagen, verzamelen, opvoeden. Kinderen leren om samen te werken, te helpen en te delen. Dit leidt tot een sterker gevoel van verbondenheid en verantwoordelijkheid binnen het gezin.

Wetenschappelijke onderbouwing

Het boek Jagen, verzamelen, opvoeden heeft wetenschappelijke onderbouwing. Er wordt verwezen naar antropologisch onderzoek onder jager-verzamelaar stromingen, zoals Cairns & Harpending (1994), die laten zien hoe kinderen van die gemeenschappen op natuurlijke manier leren en bijdragen. Moderne kinderpsychologen zoals Gopnik (2020) benadrukken opnieuw het belang van zelfgestuurd leren, exploratie en rituelen voor gezonde ontwikkeling. Daardoor voelt Jagen, verzamelen, opvoeden niet alleen inspirerend, maar ook fundamenteler dan pure lifestyle-opvoedboeken.

Invloed op het gezin

De invloed van Jagen, verzamelen, opvoeden op het gezin is aanzienlijk. Door de principes van het boek toe te passen, kunnen ouders een betere balans vinden tussen structuur en autonomie, en kunnen kinderen leren om hun eigen oplossingen te vinden en hun eigen pad te vormen. Dit leidt tot een sterker gevoel van verbondenheid, zelfvertrouwen en verantwoordelijkheid binnen het gezin.

Conclusie

Jagen, verzamelen, opvoeden biedt een unieke benadering van opvoeding, gebaseerd op de praktijken van jager-verzamelaar culturen. De kernprincipes van saamhorigheid, aanmoediging en autonomie kunnen in het gezin worden toegepast, en helpen bij het opbouwen van een sterke verbondenheid, zelfvertrouwen en verantwoordelijkheid. Het boek heeft wetenschappelijke onderbouwing en is een waardevolle gids voor ouders die op zoek zijn naar een evenwichtige en bewuste opvoeding, die kinderen vrij laat groeien zonder de veiligheid van structuur te verliezen.

Bronnen

1. Jagen, verzamelen, opvoeden – Wat we van oude culturen kunnen leren
2. Jagen, verzamelen, opvoeden
3. Jagen, verzamelen, opvoeden – Michaeleen Doucleff
4. Jagen, verzamelen, opvoeden
5. Jagen, verzamelen, opvoeden – Recensie
6. Jagen, verzamelen, opvoeden – Boekrecensie
7. Opvoedtips uit Jagen, verzamelen, opvoeden van Michaeleen Doucleff
8. Jagen, verzamelen, opvoeden – Producten
9. Jagen, verzamelen, opvoeden – Boek