Streng opvoeden: Balans zoeken tussen discipline en empathie
juli 4, 2025
De term intentioneel opvoeden verwijst naar een vorm van opvoeding waarbij de opvoeder bewust en met een duidelijk doel handelt om de ontwikkeling van het kind te beïnvloeden. Dit verschijnsel is opgenomen in de pedagogische literatuur als een bewuste, gerichte manier van omgang met kinderen. Het verschil tussen functionele en intentionele opvoeding ligt in de mate van bewustzijn en het hebben van een doelgerichte aanpak. In dit artikel wordt nader ingegaan op de kernprincipes van intentioneel opvoeden, de rol van de opvoeder, en de betekenis van de omgeving bij dit proces.
Wat is Intentioneel Opvoeden?
Intentioneel opvoeden is een vorm van opvoeding waarbij de opvoeder bewust en met een duidelijk doel handelt. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit het stimuleren van bepaalde vaardigheden, het aanleren van regels, of het ontwikkelen van een positief zelfbeeld. In tegenstelling tot functionele opvoeding, waarbij de opvoeding meer onbewust en spontaan verloopt, is de intentionele opvoeding gericht op het bereiken van specifieke doelen. Dit wordt ook wel expliciete opvoeding genoemd.
De term "intentioneel" verwijst naar een doelbewuste aanpak. Dit houdt in dat het handelen van de opvoeder gericht is op het bereiken van een bepaald doel, zoals het ontwikkelen van autonomie, het aanleren van sociale vaardigheden, of het stimuleren van het denkvermogen van het kind. De opvoeder neemt hierbij een actieve rol in, zowel in de begeleiding als in het stimuleren van het kind.
De Rol van de Opvoeder
In de context van intentioneel opvoeden is de rol van de opvoeder centraal. De opvoeder dient een balans te vinden tussen begeleiding, beïnvloeding, en het stimuleren van de autonomie van het kind. De opvoeder dient een sfeer te creëren waarin het kind zich veilig voelt en waarin het opvoedingsproces zich spontaan en gericht ontwikkelt. De opvoeder dient zich te richten op het creëren van een pedagogische relatie, waarin zowel de opvoeder als het kind actief betrokken zijn bij het proces.
Een belangrijk aspect van de opvoeder is het creëren van een pedagogische atmosfeer, waarin vertrouwen, geduld, en beschikbaarheid centraal staan. De opvoeder moet in staat zijn om te luisteren, te communiceren, en te reageren op de behoeften van het kind. Daarnaast dient de opvoeder ook te werken aan het opbouwen van een pedagogisch klimaat, waarin het kind zich op zijn gemak voelt en waarin het zich kan ontwikkelen.
De Invloed van de Omgeving
De omgeving speelt een cruciale rol in het proces van intentioneel opvoeden. Dit omvat zowel de fysieke omgeving, zoals het gezin, de school, en de buurt, als de psychosociale omgeving, zoals het sociaal netwerk, de cultuur, en de economische situatie. De invloed van de omgeving op de opvoeding is niet te onderschatten. De opvoeder moet hier rekening mee houden en een passende aanpak kiezen die past bij de omstandigheden van het kind.
Een belangrijk punt is het opvoedingsmilieu, dat kan bestaan uit het gezin (primair) en de school (secundair). De invloed van deze milieus is van groot belang voor de ontwikkeling van het kind. De opvoeder moet hier rekening mee houden en een passende aanpak kiezen die past bij de omstandigheden van het kind.
De Betekenis van Opvoedingsopgaven
In elk stadium van de ontwikkeling van het kind zijn er specifieke opvoedingsopgaven die de opvoeder moet aanpakken. Deze opgaven zijn gebaseerd op de ontwikkelingsopgaven van het kind en kunnen variëren per leeftijd. Bijvoorbeeld:
- Babyfase: Lichaamsbeheersing, veilige hechting, dag-nachtritme ontwikkelen.
- Peuters: Exploratief spel, autonomieontwikkeling, uitdrukken door taal, grenzen accepteren.
- Schoolkind: Sociale vaardigheden, omgang met leeftijdgenoten, positief zelfbeeld, actieve leerhouding, schoolse vaardigheden, moreel besef, zelfredzaamheid.
- Puber: Emotionele zelfstandigheid, omgang met andere sekse, seksuele identiteit, eigen waardensysteem, school- en beroepskeuze, probleem oplossen.
De opvoeder dient deze opgaven te herkennen en te bepalen hoe deze het beste aangepakt kunnen worden. De opvoeder dient te werken aan het stimuleren van de ontwikkeling van het kind en het aanleren van de nodige vaardigheden.
De Invloed van Ouderschap en Opvoeding
De rol van ouders bij het opvoeden is van groot belang. De ouders zijn de eerste opvoeders en spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van het kind. Het is belangrijk dat ouders zich bewust zijn van hun rol en de juiste aanpak kiezen om het kind te begeleiden. De opvoedingsstijl van de ouders heeft invloed op de ontwikkeling van het kind. Er zijn verschillende opvoedingsstijlen, waaronder:
- Autoritair: De ouders bepalen wat goed en slecht is voor het kind zonder rekening te houden met het kind zelf.
- Democratisch: De ouders werken samen met het kind en geven ruimte voor autonomie.
- Toegewijd: De ouders zijn zorgzaam en gevoelig voor het kind.
- Verwaarlozend: De ouders geven weinig aandacht en steun aan het kind.
De keuze voor een bepaalde opvoedingsstijl hangt af van de omstandigheden en de persoonlijke keuzes van de ouders. De opvoeder dient hier rekening mee te houden en een passende aanpak te kiezen die past bij de situatie van het kind.
De Invloed van Meerdere Ouders
In sommige gevallen is er sprake van meerouderschap, waarbij meer dan twee personen de rol van ouder vervullen. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen in lesbische of homoparen die samen een kind opvoeden. In dergelijke gevallen is het belangrijk dat er duidelijke afspraken gemaakt worden over de rol van elke ouder en de verantwoordelijkheden. Dit om te voorkomen dat er problemen ontstaan met betrekking tot erfrecht, gezag, en de verantwoordelijkheden van de ouders.
In dergelijke gevallen is het belangrijk dat de ouders zich goed voorbereiden op het opvoeden van het kind en dat er een overeenkomst gemaakt wordt om de verantwoordelijkheden en verwachtingen duidelijk te stellen. Dit helpt om onzekerheid te voorkomen en het kind de beste omstandigheden te bieden.
Conclusie
Intentioneel opvoeden is een belangrijk proces dat gericht is op de ontwikkeling van het kind. De opvoeder speelt hierbij een cruciale rol en dient een balans te vinden tussen begeleiding, beïnvloeding, en het stimuleren van de autonomie van het kind. De invloed van de omgeving en de rol van ouders zijn van groot belang. Daarnaast is het belangrijk dat er duidelijke afspraken gemaakt worden in gevallen van meerouderschap. Door deze principes toe te passen, kan de opvoeding van het kind effectief en gericht verlopen.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
