Ouderschap en de rol van Trompendaal bij de ondersteuning van gezinnen

De relatie tussen ouder en kind is van cruciaal belang voor de gezondheid en ontwikkeling van het kind. In gevallen waarin dit contact belemmerd is, kunnen er verschillende interventies worden ingezet om dit te herstellen of te versterken. In het kader van de ondersteuning van gezinnen, is het Leger des Heils, met name het Orthopedagogisch Centrum Trompendaal, een centrale plek geweest waarin zowel kinderen als ouderen ondersteuning krijgen. De rol van Trompendaal bij het begeleiden van ouderschap en het herstellen van de relatie tussen ouder en kind is van groot belang. In dit artikel wordt ingegaan op de verschillende methoden en programma’s die inzetbaar zijn om het ouderlijk contact te versterken, en hoe Trompendaal hierin een rol speelt.

Begeleide omgang en het herstellen van het contact

Een van de belangrijkste interventies die inzetbaar is, is begeleide omgang. Deze vorm van ondersteuning richt zich op kinderen van 0 tot 18 jaar, waarbij het contact met de uitwonende ouder niet plaatsvindt, langdurig is gestaakt, of problematisch is. Het doel van begeleide omgang is om een positief en ontspannen contact te herstellen tussen ouder en kind. Dit gebeurt meestal in een veilige omgeving, zoals het omgangshuis van O.C. Trompendaal. De begeleiding begint met een afstemmingsgesprek tussen de aanmelder en beide ouders, waarin de doelen van de omgang worden besproken en vastgelegd in een hulpverleningsplan. De duur van het traject is meestal maximaal 1 jaar, afhankelijk van de situatie. Gedurende dit traject wordt de voortgang geëvalueerd na 3 en 6 maanden, met deelname van beide ouders en de verwijzer.

In bepaalde gevallen is begeleide omgang niet geschikt. Dit is bijvoorbeeld het geval als één of beide ouders niet akkoord zijn met de begeleide omgang, of als er sprake is van negatief communiceren over de andere ouder in aanwezigheid van het kind. Ook als het kind geen toestemming heeft van de ouders om positief contact met de andere ouder te hebben, of als de veiligheid van het kind niet gewaarborgd is, is begeleide omgang niet geschikt.

Begeleiding voor ouders en het herstellen van de ouder-kindrelatie

Naast begeleide omgang speelt ook ouderschapsbemiddeling een belangrijke rol in het herstellen van de relatie tussen ouders en kind. Deze vorm van begeleiding richt zich op het maken van afspraken over de praktische invulling van het gezamenlijk ouderschap. De interventie helpt ouders om gezamenlijk vorm te geven aan de zorg voor hun kinderen. Een belangrijke voorwaarde is dat beide ouders bereid zijn om samen te werken en mee te doen aan de interventie.

Ouderschapsbemiddeling wordt ingezet om ouders te ondersteunen bij het maken van afspraken over het gezamenlijk ouderschap. Het doel van de bemiddeling is om tot een goed lopende zorgregeling, ouderschapsplan of verbeterde communicatie tussen ouders te komen. We werken vanuit de overtuiging dat elk kind recht heeft op omgang met beide ouders, en dat ouders de plicht hebben om zorg voor dit recht te dragen.

Er zijn echter ook situaties waarin de deelname aan ouderschapsbemiddeling belemmerd kan worden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij lopende rechtszaken of raadsonderzoeken, onvermogen tot communicatie of gedragsverandering als gevolg van (forse) psychiatrische problematiek bij één van de ouders, grote onveiligheid in de thuissituatie, of geweld jegens de ex-partner. Ook als er geen motivatie is bij één of beide ouders, of als de beheersing van de Nederlandse taal onvoldoende is, kan de bemiddeling belemmerd worden.

Begeleiding van kinderen in het proces van scheiding

Een van de programma’s dat gericht is op het begeleiden van kinderen in het proces van scheiding, is KIES (KinderIn-EchtscheidingsSituaties). Dit is een spel- en praatgroep voor kinderen van 7 tot 12 jaar. Het doel van KIES is om kinderen een stem te geven in echtscheidingssituaties en hen te helpen keuzes te maken die goed voor henzelf zijn. In een veilige omgeving, samen met leeftijdsgenoten, krijgen kinderen de ruimte om te vertellen wat ze doormaken, vragen te stellen en hun zorgen te delen. Het programma richt zich op het versterken van het vermogen van kinderen om zelf keuzes te maken over hun gedachten, gevoelens en wensen.

KIES richt zich op kinderen van 7 tot 12 jaar die ouders hebben die gescheiden zijn, en die behoefte hebben aan extra ondersteuning. Het programma biedt begeleiding in groepsverband voor kinderen in verschillende situaties: of de scheiding nu recent is of al een tijd geleden, en of de scheiding soepel verloopt of juist ingewikkeld is. Er hoeft niet noodzakelijk een probleem te zijn voor deelname; elk kind kan baat hebben bij de KIES-groep.

Begeleiding van gezinnen met complexe problematieken

Voor gezinnen die te maken hebben met complexe problematieken, zoals psychiatrische aandoeningen, ASS of LVB, is er sprake van intensieve ambulante begeleiding. 10 voor Toekomst is een specialistische ambulante interventie gericht op gezinnen met meervoudige en complexe problematiek (GMCP), die intensieve ondersteuning nodig hebben op verschillende leefgebieden. De problematiek kan ertoe leiden dat ouders moeite hebben met het vervullen van hun opvoedrol en het bieden van een veilige thuissituatie.

Het doel van deze interventie is om de zelfredzaamheid van het gezin te vergroten, de veiligheid van alle gezinsleden te waarborgen, en het welzijn van het gezin te verbeteren. Een belangrijk doel is om het gezin in staat te stellen om zo zelfstandig mogelijk te blijven wonen en leven. Daarnaast richt het programma zich op het doorbreken van eventuele intergenerationele problematiek. Onderzoek toont aan dat 10 voor Toekomst ook kan bijdragen aan het verminderen van opvoedstress bij ouders.

Het belang van het creëren van een veilig opvoedingsklimaat

Een ander belangrijk programma dat gericht is op het herstellen van de ouder-kindrelatie, is het Ouders voor Altijd (OVA)-programma. Dit programma richt zich op het creëren van een veilig opvoedklimaat voor kinderen, waarin zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Dit wordt bereikt door het de-escaleren van chronische conflicten tussen ouders, zodat de aandacht niet meer gericht is op het conflict, maar op de opvoeding van het kind en de ouder-kindrelatie.

OVA richt zich op gezinnen met kinderen tot 18 jaar die te maken hebben met ernstige echtscheidingsproblematiek. Wanneer conflicten tussen ouders de boventoon voeren en zij onvoldoende in staat zijn positief ouderschap vorm te geven, wordt de ontwikkeling van hun kinderen belemmerd. Het programma richt zich op het verminderen van de conflicten en het herstellen van de ouder-kindrelatie.

Begeleiding van gezinnen in crisissituaties

Voor gezinnen die kampen met complexe opvoedingssituaties, is er sprake van snelle hulp in crisissituaties. Snel Inzetbare Hulp is bedoeld voor gezinnen waar sprake is van een ernstige crisissituatie, waarin een uithuisplaatsing of een gedwongen maatregel dreigt. Omdat de situatie acuut is, kan niet worden gewacht op reguliere ambulante hulp. De ondersteuning start daarom binnen twee werkdagen na aanmelding.

Het betreft een kortdurend en intensief traject van maximaal vier weken, met frequent contactmomenten gedurende de week. De hulp richt zich op het herstellen van veiligheid en rust binnen het gezin. Daarnaast werken we aan het vergroten van het probleemoplossend vermogen van gezinsleden en het opnieuw opbouwen van basisstructuren en routines in het dagelijks leven van jeugdigen en hun ouder(s)/verzorger(s).

De rol van Trompendaal in de ondersteuning van gezinnen

Het Orthopedagogisch Centrum Trompendaal van het Leger des Heils is sinds het begin van de jaren 70 niet meer weg te denken uit onze buurt. Het was de thuishaven van vooral kinderen die extra hulp nodig hadden. Maar sinds kort draait het aan de Van Hengellaan niet meer om kinderen, maar vooral om jong volwassenen. Door de wijzigingen in de gezondheidzorg, de overheveling van zorgtaken van Rijk naar gemeenten, is er veel veranderd. Van de drie leefgroepen op het terrein is er nog één over, die van moeders met kinderen. En er stond het één en het ander leeg.

Voor ouders die last hebben van complexe problematieken, is het belangrijk dat ze ondersteuning krijgen in hun opvoedingsproces. Trompendaal speelt hierin een centrale rol, aangezien het een centrum is waarin zowel kinderen als ouders ondersteuning krijgen. Het is een plek waarin gezinnen met complexe problematieken worden begeleid en waarin ouders worden ondersteund bij het opbouwen van een veilig opvoedingsklimaat.

Conclusie

De relatie tussen ouder en kind is van groot belang voor de gezondheid en ontwikkeling van het kind. In gevallen waarin dit contact belemmerd is, kunnen er verschillende interventies worden ingezet om dit te herstellen of te versterken. Begeleide omgang, ouderschapsbemiddeling, KIES, 10 voor Toekomst, OVA, en snelle hulp in crisissituaties zijn allemaal programma’s die gericht zijn op het herstellen van de ouder-kindrelatie. Trompendaal speelt hierin een belangrijke rol, aangezien het een centrum is waarin gezinnen met complexe problematieken worden begeleid en waarin ouders worden ondersteund bij het opbouwen van een veilig opvoedingsklimaat.

Bronnen

1. Leger des Heils
2. Lokale regelgeving
3. Onrust in buurt door veranderend trompendaal