Jagen, verzamelen, opvoeden: Wat we kunnen leren van oude culturen over het opvoeden van kinderen

In de moderne opvoedingspraktijk wordt vaak uitgegaan van standaardmethoden die zijn ontwikkeld in Westerse culturen. Echter, er zijn oude culturen die al eeuwenlang een andere manier van opvoeden hanteren, waarbij kinderen op een natuurlijke en samenwerkelende manier worden opgevoed. Het boek Jagen, verzamelen, opvoeden van Michaeleen Doucleff biedt een diepgaande blik op deze tradities, en legt uit hoe we hieruit kunnen leren om betere opvoedingsstrategieën te ontwikkelen. Dit artikel bespreekt de kernprincipes van deze opvoedingsstijl, de voordelen die hieruit voortkomen, en de verschillen met de huidige Westerse opvoedingsmethoden.

Opvoedpraktijken uit oude culturen

Michaeleen Doucleff, een wetenschapper en moeder, onderzocht in haar boek de opvoedingsmethoden van drie verschillende culturen: de Maya’s, de Inuit en de Hadzabe. Deze volkeren hebben eeuwenlang een manier van opvoeden ontwikkeld die gericht is op samenwerking, verantwoordelijkheid en het opbouwen van een gevoel van autonomie bij kinderen. In plaats van standaardmethoden zoals bevelen geven, straffen of beloningen uitdelen, richten deze culturen zich op het leren van kinderen door hen actief in te zetten in het dagelijks leven.

Bijvoorbeeld, bij de Maya’s wordt er al vanaf de peutertijd op aandacht gesteld dat kinderen helpen met taken. Dit gebeurt niet door ze te commanderen, maar door ze te laten meedoen aan het werk. Het concept van acamedido is hierbij belangrijk: kinderen zien welk werk er gedaan moet worden en pakken dat op. Hierdoor ontstaat er een gevoel van verantwoordelijkheid en verbondenheid met het gezin. Bij de Inuit wordt er op een rustige, kalme manier met kinderen omgegaan, zonder boosheid of schreeuwen. Ouders leren hun kinderen om hun emoties te beheersen, en geven hen de ruimte om zelf te leren hoe ze met situaties omgaan. De Hadzabe, een jager-verzamelaar-gemeenschap in Tanzania, geven hun kinderen veel autonomie, maar houden ze wel in de gaten. Ze geven geen onophoudelijke instructies, maar verwachten dat kinderen hun eigen taken opkopen.

Verschillen tussen Westerse en oude culturen

In de Westerse opvoeding worden veel dingen als standaard beschouwd, zoals het geven van opdrachten, het gebruik van beloningen en straffen, en het stimuleren van kinderen om te leren op basis van standaardontwikkelingsmijlpalen. Volgens Doucleff is dit echter niet de enige manier om kinderen op te voeden. Veel van de opvoedingspraktijken die in de Westerse wereld worden gevolgd, zijn gebaseerd op een beperkt perspectief en hebben vaak een flinterdunne onderbouwing.

Bijvoorbeeld, de spullenchaos waarin veel kinderen terechtkomen, is een probleem dat ontstaat door het feit dat kinderen te veel speelgoed krijgen dat ze vaak nauwelijks gebruiken. In tegenstelling tot de Maya’s, de Inuit en de Hadzabe, die al eeuwenlang met eenvoudige materialen spelen, zorgen moderne ouders ervoor dat hun kinderen met veel technologisch speelgoed worden geconfronteerd. Ook de leerchaos, waarin ouders zich zorgen maken over het feit dat hun kinderen achterop lopen in hun ontwikkeling, is een probleem dat voortkomt uit het feit dat kinderen op elk moment gestimuleerd moeten worden. Dit leidt tot stress en onzekerheid bij zowel ouders als kinderen.

Bij de Westerse opvoeding wordt ook vaak gewerkt met het idee van ‘zelfwaarde’ dat alleen door lof en prijzen kan worden opgebouwd. Dit leidt er echter toe dat kinderen zichzelf niet meer als waardevol voelen als ze geen lof krijgen. Bij de Maya’s wordt er bijvoorbeeld geen lof gegeven voor onbeduidende prestaties, maar wordt er juist gewerkt aan het leren van verantwoordelijkheid en samenwerking. Dit leidt tot kinderen die zich beter kunnen inleven en helpen bij het oplossen van problemen.

Voordelen van een opvoedingsstijl gebaseerd op jagen, verzamelen en opvoeden

Er zijn meerdere voordelen aan het opvoeden op basis van jagen, verzamelen en opvoeden. Ten eerste is er een sterke focus op het leren van kinderen om verantwoordelijk te zijn voor hun eigen taken. Bijvoorbeeld, bij de Hadzabe leren kinderen al vanaf een jonge leeftijd om verantwoordelijk te zijn voor hun eigen werk. Dit leidt tot kinderen die zich zorgen kunnen maken over het welzijn van hun familie en het gezin.

Ten tweede is er een sterke focus op het leren van emotieregulering. Bij de Inuit leren ouders hun kinderen om hun emoties te beheersen, in plaats van te schreeuwen of te dreigen. Dit leidt tot kinderen die beter kunnen omgaan met frustratie en stress, en die sneller kunnen leren om te kalmeren wanneer ze boos zijn.

Ten derde is er een sterke focus op samenwerking en het leren van het opbouwen van een gevoel van verbondenheid met anderen. Bij de Maya’s wordt er al vanaf de peutertijd op aandacht gesteld dat kinderen helpen met taken, wat leidt tot kinderen die zich beter kunnen inleven en helpen bij het oplossen van problemen.

Praktische tips voor ouders

De praktische tips die in het boek Jagen, verzamelen, opvoeden worden gegeven, zijn gericht op het leren van ouders om hun kinderen op een natuurlijke manier op te voeden. Bijvoorbeeld:

• Stel vragen in plaats van opdrachten te geven. In plaats van te zeggen “geen”, kun je vragen stellen zoals “Ben ik een ezel?” of “Zou dat pijn doen?” Hierdoor leren kinderen om te denken en problemen op te lossen.
• Laat kinderen deel nemen aan het dagelijks werk. Kinderen leren beter omgaan met verantwoordelijkheid als ze actief meedoen aan taken. Dit geldt voor zowel huishoudelijke taken als voor het helpen met het verzorgen van andere kinderen.
• Geef kinderen autonomie in een veilige omgeving. Kinderen leren beter omgaan met hun eigen keuzes als ze de kans krijgen om zelf te kiezen, mits de omgeving veilig is.
• Gebruik geen straffen, maar leer kinderen om hun eigen fouten te leren. In plaats van te straffen, leren kinderen om te begrijpen wat er fout is en hoe ze dat kunnen oplossen.
• Gebruik geen lof voor onbeduidende prestaties. Bij de Maya’s wordt er geen lof gegeven voor onbeduidende prestaties, maar wordt er juist gewerkt aan het leren van verantwoordelijkheid en samenwerking.

Onderscheidende kenmerken van de opvoedingsstijl

Er zijn drie belangrijke onderscheidende kenmerken van de opvoedingsstijl die in het boek Jagen, verzamelen, opvoeden wordt beschreven:

1. Autonomie en verantwoordelijkheid. Kinderen worden opgevoed om hun eigen taken te leren oplossen, in plaats van te worden bevolen. Dit leidt tot kinderen die zich beter kunnen inleven en helpen bij het oplossen van problemen.
2. Emotieregulering. Ouders leren hun kinderen om hun emoties te beheersen, in plaats van te schreeuwen of te dreigen. Dit leidt tot kinderen die beter kunnen omgaan met frustratie en stress.
3. Samenwerking en verbondenheid. Kinderen leren omgaan met anderen en helpen bij het oplossen van problemen. Dit leidt tot kinderen die zich beter kunnen inleven en helpen bij het oplossen van problemen.

Conclusie

De opvoedingspraktijken van oude culturen zoals de Maya’s, de Inuit en de Hadzabe bieden een waardevolle aanvulling op de huidige Westerse opvoedingsmethoden. Deze culturen hebben eeuwenlang een manier van opvoeden ontwikkeld die gericht is op samenwerking, verantwoordelijkheid en het opbouwen van een gevoel van autonomie bij kinderen. Door deze principes te leren toepassen, kunnen ouders en opvoeders betere strategieën ontwikkelen om kinderen te leren omgaan met hun eigen emoties, verantwoordelijkheid en samenwerking.

De voordelen van deze opvoedingsstijl zijn duidelijk zichtbaar in de praktijk. Kinderen die op deze manier worden opgevoed, leren sneller om te denken en problemen op te lossen. Ze leren om te leren van hun eigen fouten en kunnen zich beter inleven met anderen. Bovendien leren ze om hun eigen emoties te beheersen, wat leidt tot kinderen die minder snel in stress raken en beter kunnen omgaan met frustratie.

Hoewel de huidige opvoedingspraktijken in de Westerse wereld veel voordelen hebben, is het belangrijk om ook te kijken naar andere culturen en hun opvoedingsmethoden. Door de lessen van oude culturen te leren toepassen, kunnen ouders en opvoeders betere strategieën ontwikkelen om kinderen te leren omgaan met hun eigen emoties, verantwoordelijkheid en samenwerking.

Bronnen

1. Jagen, verzamelen, opvoeden - Wat we van oude culturen kunnen leren
2. Hunt, Gather, Parent
3. Jagen, verzamelen, opvoeden - Wat we van oude culturen kunnen leren
4. Jagen, verzamelen, opvoeden
5. Jagen, verzamelen, opvoeden
6. Hunt, Gather, Parent
7. Jagen, verzamelen, opvoeden
8. Jagen, verzamelen, opvoeden
9. Jagen, verzamelen, opvoeden