Coachend opvoeden: hoe je kinderen helpt om zelfvertrouwen en zelfstandigheid te ontwikkelen
juli 2, 2025
Omdenken in de opvoeding is een unieke benadering die gericht is op het omvormen van lastig gedrag en problemen in de opvoeding naar een positieve, creatieve uitdaging. Het begrip omdenken, ontwikkeld door Berthold Gunster, stelt ouders, opvoeders en anderen die met kinderen omgaan, in staat om de werkelijkheid zoals die is te accepteren en op basis daarvan nieuwe manieren te vinden om met problemen om te gaan. In dit artikel wordt uitgebreid aandacht besteed aan de principes van omdenken, de visie van Gunster, en hoe deze theorie toegepast kan worden in de praktijk van opvoeding.
Omdenken als visie op opvoeding
De kern van omdenken in de opvoeding is het omvormen van een probleem naar een mogelijkheid. In plaats van te kijken naar wat er niet is en wat het zou moeten zijn, richt omdenken zich op wat er is en wat er wel gekund kan worden. Dit betekent dat lastig gedrag van kinderen niet als een probleem wordt gezien, maar als een bron van energie en creativiteit. Gunster benadrukt dat het onmogelijk is om te leren voor later, en dat kinderen juist leren voor het moment dat ze nu meemaken. Hierdoor moet de opvoeding loskomen van het idee dat kinderen moeten leren om te voldoen aan verwachtingen, maar juist aandacht moeten krijgen voor hun eigen behoeften en verlangens.
Omdenken benadrukt dat kinderen autonome wezens zijn. Dit betekent dat er geen vaste oplossingen zijn voor elk probleem, maar dat elke situatie uniek is. De opvoeder dient creatief te denken en per kind, per situatie en per moment een strategie te bedenken. In plaats van te focussen op lastig gedrag, dient men aandacht te hebben voor de basale verlangens van het kind. Deze drie dingen zijn: zich erkend voelen, als een autonoom wezen behandeld worden en zich competent voelen. Wanneer deze verlangens worden beantwoord, verandert de rol van de ouder van opvoeder naar bondgenoot.
Het verschil tussen opvoeden en zorgen voor
Een belangrijk onderdeel van de visie van Gunster is het onderscheid tussen ‘opvoeden’ en ‘zorgen voor’. Dit laatste heeft betrekking op alles wat met directe zorg te maken heeft. Al het andere is opvoeden. Gunster noemt dit ook wel ‘leren voor later’. Maar je kind wil niet leren voor later. Kinderen willen leren voor nu. Laat het opvoeden dus los, zegt Gunster. Dat komt vanzelf wel goed. De theorie van omdenken ziet kinderen grootbrengen dan ook als een kwestie van creativiteit. Het is aan de volwassene om per kind, per situatie en per moment een ‘strategie’ te bedenken.
Omdenken als strategie
De strategie van omdenken begint altijd met een probleem. Zonder problemen geen omdenken. En een probleem bestaat uit twee dingen: feiten en verwachtingen. Zodra je een tegenstelling ervaart tussen die twee, tussen wat-zou-moeten-zijn en wat-is, ervaar je iets als een probleem. Door de feiten en verwachtingen grondig te onderzoeken, kun je de stap maken van ja-maar (het is niet wat het zou moeten zijn en dat is een probleem) naar ja-en (het is, wat het is). Vervolgens kijk je welke nieuwe mogelijkheden er ontstaan door de feiten volledig te accepteren, dus volledig âjaâ te zeggen tegen de realiteit.
De theorie van omdenken maakt van een probleem een feit: het gedrag van je kind is wat het is. De kern van ‘omdenken in de opvoeding’ is de uitdaging om lastig gedrag van je kind niet als probleem, maar als mogelijkheid te zien. Omdenken maakt van een probleem een feit: het gedrag van je kind is wat het is. De theorie over omdenken in de opvoeding komt van Berthold Gunster. Hij is de grondlegger van het begrip ‘omdenken’ en schreef er een aantal boeken over.
Omdenken in de praktijk
De praktijk van omdenken in de opvoeding begint met stoppen te kijken naar wat er niet is en er volgens jou wel zou moeten zijn. Stel jouw kind is koppig en jij ervaart dat als vervelend gedrag dat het zou moeten afleren. Dan loop je het risico dat het probleem alleen maar groter wordt, want een écht koppig kind zal zich hier natuurlijk niets van aan trekken. Omdenken daagt je uit om te kijken naar wat er wél is en wat er zou kúnnen zijn. Probeer eens of je het ‘gebrek’ kunt zien als een talent. Kortom: bekrachtig de kwaliteiten van je kind en leg de focus op wat er goed gaat. En bedenk: de koppigheid van jouw kind kan hem of haar later heel veel opleveren.
Omdenken in opvoeding is het zusje van de bestseller Omdenken (je weet wel, dat kleine rode boekje dat op honderduizenden wc's in heel Nederland ligt). Dit prikkelende boekje vol grappige en ontregelende illustraties laat zien hoe je de techniek van het omdenken kunt inzetten in de opvoeding. Een boek voor iedereen die privé of in het werk met kinderen te maken krijgt. Het boek bevat ook leesfragmenten, zoals het eerste hoofdstuk over lastig gedrag en de manieren waarop we daar meestal mee omgaan.
De rol van ouders en opvoeders
Ouders en opvoeders spelen een cruciale rol in het omdenken in de opvoeding. Het is belangrijk om te beseffen dat het lastige gedrag van kinderen niet per se een probleem is, maar een kans om creatief te denken. Het is belangrijk om te stoppen met opvoeden. Het is vastdenken: kijken naar wat er niet is en wel zou-moeten-zijn. Van een probleem een ramp maken. Denk het om. Maak van een probleem een mogelijkheid. Hoe? Simpel. Door te kijken naar wat er is en wat er zou-kunnen-zijn. Van een gebrek een talent maken.
Een belangrijk uitgangspunt van omdenken in de opvoeding is dat de ouder gezien wordt als veroorzaker, instandhouder of versterker van het lastige gedrag van het kind. Volgens Gunster komt dit door irreële verwachtingen die ouders van hun kind(eren) hebben en vanwege het feit dat de manier van denken van ouders het probleem (van een lastig kind) alleen maar groter maakt. Dit noemt Gunster ‘vastdenken’. Gunster ziet ‘lastig’ gedrag als ruwe energie, ongestold verlangen; een behoefte die zich op een stuntelige manier uitdrukt.
Ondersteuning en trainingen
Er zijn verschillende manieren om omdenken in de opvoeding te leren toepassen. Er zijn trainingen, shows en workshops beschikbaar die gericht zijn op het leren omdenken. Deze trainingen worden gegeven door trainers en acteurs die gespecialiseerd zijn in omdenken. Ze helpen mensen en organisaties om te leren omdenken. De trainingen zijn gericht op zowel particulieren als bedrijven. Er zijn ook webinars beschikbaar waarin omdenken wordt uitgelegd en toegepast.
Er zijn ook verschillende boeken beschikbaar over omdenken in de opvoeding. De populairste is het boekje Omdenken in opvoeding. Dit boekje is een uitgave van Lev. Het bevat illustraties en voorbeelden die laten zien hoe je de techniek van het omdenken kunt inzetten in de opvoeding. Er zijn ook andere boeken beschikbaar, zoals Omdenken in communicatie en Omdenken in het werk.
Omdenken in de opvoeding: een alternatief voor traditionele opvoedmethoden
Omdenken in de opvoeding biedt een alternatief voor traditionele opvoedmethoden. In plaats van te focussen op het oplossen van problemen, richt omdenken zich op het omvormen van problemen naar mogelijke oplossingen. Dit betekent dat de opvoeder niet probeert om het gedrag van het kind te veranderen, maar juist probeert om het gedrag te begrijpen en te accepteren. Door dit te doen, kan de opvoeder creatievere manieren vinden om met het gedrag om te gaan.
De visie van Gunster op omdenken in de opvoeding is gericht op het leren omvormen van problemen naar mogelijke oplossingen. Hierdoor wordt de opvoeding minder gericht op het oplossen van problemen, maar meer op het leren omvormen van problemen naar mogelijke oplossingen. Dit maakt de opvoeding minder stressgevoed en meer gericht op het leren omvormen van problemen naar mogelijke oplossingen.
Conclusie
Omdenken in de opvoeding is een unieke benadering die gericht is op het omvormen van lastig gedrag en problemen in de opvoeding naar een positieve, creatieve uitdaging. Het begrip omdenken, ontwikkeld door Berthold Gunster, stelt ouders, opvoeders en anderen die met kinderen omgaan, in staat om de werkelijkheid zoals die is te accepteren en op basis daarvan nieuwe manieren te vinden om met problemen om te gaan. Door de theorie van omdenken toe te passen in de praktijk, kunnen ouders en opvoeders creatievere manieren vinden om met problemen om te gaan en hieruit nieuwe mogelijkheden te creëren.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
