Traumasensitief opvoeden: Wat is het en hoe werkt het?

Traumasensitief opvoeden is een vorm van opvoeding die rekening houdt met de gevolgen van trauma’s bij kinderen. Het gaat hierbij om het begrijpen van de invloed van ingrijpende ervaringen op het gedrag, de emoties en de ontwikkeling van kinderen. In dit artikel wordt uitgelegd wat traumasensitief opvoeden inhoudt, hoe het werkt, en welke principes hierbij een rol spelen. Daarnaast worden de belangrijkste pijlers van traumasensitief opvoeden besproken en wordt er aandacht besteed aan de impact van trauma’s op de hersenontwikkeling en de manier waarop ouders en opvoeders hiermee om kunnen gaan.

Wat is traumasensitief opvoeden?

Traumasensitief opvoeden is opvoeding vanuit kennis over trauma’s. Het betekent dat je rekening houdt met de ervaringen van kinderen die te maken hebben gehad met trauma’s, zoals schade, verwaarlozing of complexe trauma’s. Het begrip ‘traumabrug’ wordt vaak gebruikt om aan te geven dat ouders en opvoeders een bril opzetten waarin ze de wereld van het kind beoordelen. Hierdoor zien ze meer dan alleen het gedrag van het kind; ze proberen te begrijpen wat er onderliggend aan de hand is.

In de bronnen wordt uitgelegd dat traumasensitief opvoeden niet alleen gericht is op het beheersen van gedrag, maar ook op het opbouwen van een veilige, vertrouwensrelatie. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders begrijpen dat kinderen met trauma’s vaak niet reageren op traditionele manieren van opvoeden, zoals belonen of straffen. In plaats daarvan is het belangrijk om ruimte te bieden voor emoties, regelmaat en voorspelbaarheid.

Verschillende soorten trauma’s

In de bronnen wordt uitgelegd dat er verschillende soorten trauma zijn. Een enkelvoudig trauma (type I) ontstaat bijvoorbeeld bij een enkele ingrijpende gebeurtenis, zoals een ongeval. Chronisch trauma (type II) is wanneer er meerdere ingrijpende gebeurtenissen zijn geweest of een gebeurtenis die zich herhaalt. Een complex trauma (type III) is een vorm van chronisch trauma waarbij de ervaringen beginnen op jonge leeftijd en worden veroorzaakt door volwassenen die het kind zouden moeten beschermen.

Verwaarlozing, het ontbreken van de juiste zorg en het niet gezien worden, blijken net zo’n negatieve invloed te hebben op de ontwikkeling van een kind als fysieke schade. Dit wordt in de bronnen benadruid, wat duidelijk maakt dat ook emotionele en sociale aspecten van trauma’s belangrijk zijn bij het opvoeden van kinderen.

De impact van trauma’s op de hersenontwikkeling

Een van de belangrijkste aspecten van traumasensitief opvoeden is het begrijpen van de invloed van trauma’s op de hersenontwikkeling. De bronnen laten zien dat trauma’s kunnen leiden tot veranderingen in het brein, waardoor kinderen moeite hebben met het beheersen van emoties en impulsen. Op hersenscans is te zien dat kinderen met complex trauma vaak een kleiner hersenvolume hebben, wat kan leiden tot problemen met zelfbeheersing en sociale vaardigheden.

Daarnaast zijn kinderen met complex trauma vaak hyperalert, omdat ze voortdurend op zoek zijn naar gevaar. Dit maakt het moeilijk voor hen om relaties aan te gaan en te vertrouwen op anderen. Het is daarom belangrijk dat ouders en opvoeders een veilige, voorspelbare omgeving bieden waarin kinderen zich veilig en gecrediteerd voelen.

De vijf pijlers van traumasensitief opvoeden

In de bronnen wordt uitgelegd dat er vijf belangrijke pijlers zijn bij traumasensitief opvoeden. Deze pijlers vormen de basis van de aanpak en helpen bij het begrijpen van het gedrag van getraumatiseerde kinderen.

1. Veiligheid en voorspelbaarheid
   Een gevoel van veiligheid is essentieel bij het opvoeden van kinderen met trauma. Dit kan worden bereikt door een voorspelbare en eenvoudige structuur te creëren, een overzichtelijke omgeving te bieden en geduldig en liefdevol te zijn. Ouders moeten zelf ook gereguleerd zijn, zodat ze hun kind kunnen helpen bij het reguleren van emoties.

2. Emoties reguleren en kinderen betrekken
   Het opbouwen van positieve relaties is belangrijk voor getraumatiseerde kinderen. Dit kan door samen dingen te doen en het kind te betrekken bij beslissingen. Dit helpt bij het opbouwen van vertrouwen en het leren omgaan met emoties.

3. Werk aan het beheersen van emoties
   Kinderen met trauma hebben vaak moeite met het beheersen van hun emoties. Het is daarom belangrijk om hen te leren omgaan met hun gevoelens en hen te helpen bij het vinden van manieren om hun emoties te reguleren.

4. Stabiliteit en consistentie
   Een stabiele en consistente omgeving is cruciaal voor het herstel van kinderen met trauma. Dit betekent dat regels en verwachtingen duidelijk en voorspelbaar moeten zijn.

5. Zelfvertrouwen en controle
   Het versterken van het zelfvertrouwen en het gevoel van controle is belangrijk voor kinderen met trauma. Ze moeten leren dat ze hun eigen keuzes kunnen nemen en dat hun gedrag invloed heeft op hun toekomst.

Traumasensitief opvoeden en de rol van ouders

In de bronnen wordt benadruid dat ouders en opvoeders een cruciale rol spelen bij het opvoeden van kinderen met trauma. Ze moeten begrijpen dat het gedrag van het kind vaak het gevolg is van vroegere ervaringen en niet te maken heeft met een gebrek aan discipline. Het is belangrijk om geduldig te zijn, voorspelbaar te zijn en het kind zoveel mogelijk ruimte te geven om emoties en gedrag te verwerken.

In de bronnen wordt ook uitgelegd dat het niet genoeg is om alleen op te vangen wat het kind doet. Het is belangrijk om ook te kijken naar de onderliggende redenen en om het kind te helpen bij het leren omgaan met deze ervaringen. Dit vereist een traumasensitieve aanpak, waarbij ouders en opvoeders zich bewust zijn van de impact van trauma’s op het gedrag en de ontwikkeling van het kind.

De impact van trauma op het gedrag van kinderen

In de bronnen wordt benadruid dat kinderen met trauma vaak anders reageren op discipline en beloning. Straffen werkt bij deze kinderen vaak niet, omdat ze al veel negatieve ervaringen hebben opgedaan. Belonen werkt ook niet altijd, omdat het uitblijven van een beloning als straf kan worden ervaren. Het is daarom belangrijk om het kind te leren om de gevolgen van zijn eigen gedrag te begrijpen, in plaats van te straffen.

Een andere belangrijke opmerking is dat het gedrag van het kind niet altijd een persoonlijke aanval is, maar het gevolg is van vroegere ervaringen. Het is daarom belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van hun eigen reactie en hoe deze het gedrag van het kind beïnvloed.

Opleiding en trainingen in traumasensitief opvoeden

In de bronnen wordt uitgelegd dat er verschillende opleidingen en trainingen zijn voor traumasensitief opvoeden. Deze trainingen helpen ouders en opvoeders bij het begrijpen van het gedrag van kinderen met trauma en geven handvatten om hen optimaal te ondersteunen. Bijvoorbeeld, de training ‘Traumasensitief opvoeden en begeleiden’ helpt bij het versterken van de veerkracht van de kinderen en hun opvoeders.

Deze trainingen zijn bedoeld voor verschillende groepen, waaronder ouders, pleegouders, gezinshuisouders en pedagogische medewerkers. Ze geven praktische tips, achtergrondinformatie en verwijzingen naar aanvullende bronnen. De trainingen helpen bij het opbouwen van een traumasensitieve omgeving, waarin kinderen zich veilig en gecrediteerd voelen.

Samenvatting

Traumasensitief opvoeden is een vorm van opvoeding die rekening houdt met de gevolgen van trauma’s bij kinderen. Het gaat hierbij om het begrijpen van de invloed van ingrijpende ervaringen op het gedrag, de emoties en de ontwikkeling van kinderen. De kern van traumasensitief opvoeden ligt in het opbouwen van een veilige, vertrouwensrelatie, het leren omgaan met emoties en het versterken van zelfvertrouwen en controle. De belangrijkste pijlers zijn veiligheid en voorspelbaarheid, emoties reguleren, stabiliteit en consistentie, en zelfvertrouwen en controle.

Conclusie

Traumasensitief opvoeden is een belangrijk en noodzakelijk onderdeel van het opvoeden van kinderen met trauma. Het vereist kennis, geduld en een traumasensitieve aanpak. Door te werken aan veiligheid, stabiliteit en het opbouwen van vertrouwen, kunnen ouders en opvoeders helpen bij het herstel van kinderen met trauma. De trainingen en opleidingen die beschikbaar zijn, bieden handvatten en ondersteuning om dit proces te ondersteunen. Het is belangrijk dat ouders en opvoeders zich bewust zijn van de impact van trauma’s op het gedrag en de ontwikkeling van kinderen, en hier op een passende manier mee omgaan.

Bronnen

1. https://alshechtennietvanzelfgaat.nl/wat-is-traumasensitief-opvoeden/
2. https://laatdekinderentotmijkomen.com/2018/09/14/traumasensitief-opvoeden/
3. https://www.pleegzorg.be/artikels/opvoeden-met-een-traumabril
4. https://www.bsl.nl/shop/traumasensitief-opvoeden-en-begeleiden-een-training-voor-opvoeders-9789036830447
5. https://www.bedrock.nl/traumasensitief-opvoeden-trauma/
6. https://www.augeomagazine.nl/nl/magazine/11525/813554/zodoejedat-iedereenkantraumasensitiefwerken.html
7. https://pleegzorggedoe.nl/traumasensitief-opvoeden-hoe-dan/
8. https://leonycoppens.nl/tweedaagse-train-de-trainer-traumasensitief-opvoeden-en-begeleiden/
9. https://www.bsl.nl/shop/traumasensitief-opvoeden-en-begeleiden-een-training-voor-opvoeders-9789036830423