De toekomst van meervoudig ouderschap: Juridische uitdagingen en mogelijke oplossingen

In de moderne samenleving verandert de samenstelling van gezinnen steeds vaker. Het begrip meervoudig ouderschap, waarbij een kind meer dan twee ouders heeft, komt steeds vaker voor. In Nederland is de wet echter nog steeds gericht op maximaal twee juridische ouders. Dit leidt tot verschillende juridische en praktische problemen, vooral in gezinnen waarin drie of zelfs vier volwassenen betrokken zijn bij de opvoeding van een kind. In dit artikel worden de huidige standaardregels, de uitdagingen van meervoudig ouderschap en mogelijke oplossingen besproken, gebaseerd op de beschikbare bronnen.

Huidige wetgeving en meervoudig ouderschap

Volgens de huidige wetgeving in Nederland kan een kind maximaal twee juridische ouders hebben. De geboortemoeder is automatisch juridisch ouder. De tweede ouder kan worden bepaald via huwelijk, erkenning of adoptie. Daarnaast kan er sprake zijn van ouderlijk gezag, wat de rechten en plichten van ouders omschrijft. Dit gezag kan bijvoorbeeld bij één ouder liggen of gedeeld worden door twee personen. In geval van meervoudig ouderschap is dit echter niet mogelijk, omdat de wet geen rekening houdt met gezinnen waarin meer dan twee ouders betrokken zijn.

Meervoudig ouderschap betekent dat meer dan twee volwassenen samen de verantwoordelijkheid dragen voor de opvoeding van een kind. Dit kan ontstaan door verschillende scenario’s, zoals twee lesbische stellen die samen een kind krijgen, een homostel met een alleenstaande moeder, of een heteroseksueel koppel dat samen met een andere volwassene een kind opvoedt. Het onderscheid met bijvoorbeeld donorouderschap is dat bij meervoudig ouderschap alle betrokkenen de intentie hebben om een actieve rol in het ouderschap te spelen. De term ‘meervoudig ouderschap’ wordt ook wel ‘intentioneel meerouderschap’ of ‘co-ouderschap’ genoemd.

In de praktijk kan meervoudig ouderschap ontstaan door verschillende situaties. Bijvoorbeeld: een heterovrouw met een homovriend wil een kind opvoeden, of een lesbische partner die samen met een homostel een kind krijgt. In deze gevallen is het aan de betrokkenen om een plan op te stellen waarin ze onderlinge afspraken over de verwekking van het kind en de opvoeding en verzorging vastleggen. Het is alleen juridisch niet afdwingbaar. De één schrijft gedetailleerd op in welke mate iedereen bij de opvoeding betrokken is en giet dat in een contract, de ander maakt mondeling globale afspraken en ziet wel hoe het loopt.

Juridische uitdagingen

Een meerouderschapsplan is essentieel omdat het helpt om conflicten te voorkomen, duidelijke afspraken vastlegt, en bijdraagt aan het welzijn van het kind. Door de rollen en verantwoordelijkheden van alle ouders vast te leggen, ontstaat er stabiliteit voor zowel de ouders als het kind. In dit plan worden onder andere de verdeling van financiële lasten, de geslachtsnaam van het kind, hoe het kind wordt geïnformeerd over zijn of haar ontstaansgeschiedenis, en hoe conflicten worden opgelost en afspraken herzien kunnen worden, vastgelegd.

De Staatscommissie Herijking Ouderschap heeft aangegeven dat er een regeling moet komen voor ‘juridisch meerouderschap’. Daarbij moet een duidelijk aanwijsbare band bestaan tussen alle ouders en het kind. Ook wordt er aangegeven dat de belangen van de kinderen straks in de wet moeten worden vastgelegd. Dit betekent dat er een regeling moet komen voor ‘juridisch meerouderschap’. Daarbij moet een duidelijk aanwijsbare band bestaan tussen alle ouders en het kind.

Mogelijke oplossingen

De Staatscommissie Herijking Ouderschap heeft in haar rapport ‘Kind en ouder in de 21e eeuw’ de mogelijkheid voorgesteld dat, onder bepaalde voorwaarden, er maximaal vier ouders juridisch ouders van een kind kunnen worden. Ook heeft de Staatscommissie Herijking Ouderschap de mogelijkheid voorgesteld dat er maximaal vier ouders het ouderlijk gezag over een kind hebben. Daarbij heeft de Staatscommissie Herijking Ouderschap een regeling voor draagmoederschap voorgesteld, waarin de wensouders direct bij de geboorte van het kind juridische ouders van het kind kunnen worden.

Het kabinet stelt in haar wetsvoorstel ‘deelgezag’ voor. Dit houdt volgens het kabinet in dat mensen die nauw betrokken zijn bij de verzorging of opvoeding van een kind, maar geen ouderlijk gezag kunnen krijgen (bijvoorbeeld omdat er al twee ouders het ouderlijk gezag hebben), een ‘deelgezag’ kunnen krijgen. Bij dit ‘deelgezag’ kunnen er naast twee gezaghebbende ouders maximaal twee andere ouders ‘deelgezag’ krijgen. Dit ‘deelgezag’ houdt in dat de ouders met deelgezag bevoegd zijn bepaalde beslissingen te nemen over dagelijkse verzorging van het kind. Deze dagelijkse verzorging houdt volgens het kabinet bijvoorbeeld schoolkwesties en standaard doktersbezoeken in.

Beleid en toekomst

De VVD vindt het belangrijk dat wetten aansluiten bij de huidige praktijk en dat knelpunten waar kinderen en ouders nu tegenaan lopen worden opgelost. Daarom willen we dat kinderen de wettelijke rechten en bescherming krijgen die ze nodig hebben, en dat ook alle ouders hun rol officieel kunnen vervullen. Het kabinet gaat helaas in haar wetsvoorstel niet mee met dit idee van de Staatscommissie Herijking ouderschap op het gebied van juridisch meerouderschap en meeroudergezag.

De bankrekening van je kind checken, ouderverlof opnemen na de geboorte, samen met je kind naar het buitenland reizen: voor veel ouders van kinderen in meeroudergezinnen is het nog steeds niet mogelijk. En met de val van het kabinet is het onzeker of daar binnenkort wat aan veranderen. Een kind kan namelijk maar twee ouders hebben, zo staat het in de wet. Tegelijkertijd groeien steeds meer kinderen op met drie of vier vaders en moeders, bijvoorbeeld wanneer twee lhbti-stellen ervoor kiezen samen kinderen te krijgen. In die gezinnen hebben niet alle ouders het wettelijk gezag over de kinderen en dat kan tot praktische problemen leiden.

Conclusie

Meervoudig ouderschap is een complexe vorm van gezinsopbouw die steeds vaker voorkomt in de moderne samenleving. De huidige wetgeving biedt hier geen rekening mee, wat leidt tot verschillende juridische en praktische problemen. Er is behoefte aan een aanpassing van de wetgeving om de belangen van de kinderen en de rechten van alle betrokkenen te waarborgen. Een meerouderschapsplan kan hierbij helpen om conflicten te voorkomen en duidelijke afspraken vast te leggen. De toekomst van meervoudig ouderschap hangt af van de bereidheid van de overheid om de regelgeving aan te passen aan de moderne gezinsvormen.

Bronnen

1. Meervoudig ouderschap: juridische uitdagingen en praktische oplossingen
2. Waarom is meervoudig ouderschap nog steeds niet goed geregeld
3. Meervoudig ouderschap: hoeveel ouders kan een kind hebben
4. Wetsvoorstel kabinet meervoudig ouderschap en draagmoederschap
5. Opvoeden als ouder met een meervoudige identiteit: uitdagingen en ondersteuningsbehoeften
6. Kan een kind straks 4 ouders hebben?
7. Gesprekken over meervoudig ouderschap
8. Meer ouderschap: hoe zit het en kan het?
9. Hoog tijd om meervoudig ouderschap in de wet te regelen
10. Deel meeroudergezinnen wil regeling voor meervoudig ouderschap
11. Tegenstrijdigheid voor meeroudergezinnen: wettelijke erkenning blijft voorlopig uit