Van omgangsregeling naar co-ouderschap: Wat ouders moeten weten
juli 2, 2025
In de 21e eeuw verandert de samenleving snel, en ook de manier waarop ouderschap en gezag worden bepaald, verandert hierdoor. De Staatscommissie Herijking Ouderschap, die in 2016 haar rapport "Kind en Ouders in de 21e eeuw" heeft gepresenteerd, heeft in dit rapport een aantal belangrijke aanbevelingen gedaan. Deze zijn gericht op het veiligstellen van het belang van het kind, het versterken van de afstammingsidentiteit en het bevorderen van een passende regeling rondom het juridisch ouderschap, meerpersoonsgezag, draagmoederschap en meerouderschap. Dit artikel bespreekt de kern van het rapport, met name de hoofdstukken 1 en 6, en legt uit wat deze betekenen voor de praktijk van ouderschap, opvoeding en gezinsvorming.
Kernprincipes van goed ouderschap
Het rapport van de Staatscommissie Herijking Ouderschap benadrukt dat het belang van het kind centraal moet staan bij iedere beslissing over ouderschap, gezag en de relatie tussen kind en ouders. Dit principe is opgenomen in zeven kernwaarden van goed ouderschap. Deze kernwaarden vormen de basis voor het bepalen van de juiste regelingen op het gebied van juridisch ouderschap, meerouderschap en meerpersoonsgezag. De kernwaarden zijn:
- Een onvoorwaardelijk persoonlijk commitment van de ouders.
- Continuïteit in de opvoedingsrelatie.
- Verzorging en zorg voor het lichamelijk welzijn van het kind.
- Opvoeding tot zelfstandigheid in sociale en maatschappelijke participatie.
- Het organiseren en monitoren van de opvoeding in het gezin, de school en het publieke domein.
- De vorming van de afstammingsidentiteit.
- Het waarborgen van de rechten van het kind, waaronder het recht op informatie over hun ontstaansgeschiedenis.
Deze kernwaarden zijn van cruciaal belang voor de praktijk van ouderschap, omdat ze een duidelijke richtlijn geven voor de verantwoordelijkheden van ouders, maar ook voor de rol van de overheid bij het regelen van de betrokkenheid van ouders en anderen.
Het recht op informatie over de ontstaansgeschiedenis
Een van de belangrijkste aanbevelingen van de Staatscommissie is het versterken van het recht van het kind om informatie te krijgen over hun ontstaansgeschiedenis. Dit omvat onder meer informatie over de biologische ouders, eventuele donorhulp, de draagmoeder en de medische situatie rond de geboorte. Het is belangrijk dat ouders deze informatie beschikbaar stellen, zodat het kind zich kan oriënteren op wie het is en waar het vandaan komt. Dit is een belangrijke verantwoordelijkheid van de ouders, maar ook een wettelijke plicht die in de toekomst duidelijk geregeld moet worden.
In het rapport wordt ook benadruid dat het belang van het kind moet worden afgewogen tegen het belang van anderen, zoals de draagmoeder of de andere ouders. Dit betekent dat de positie van de draagmoeder in het kader van het draagmoederschap goed moet worden beschermd, zodat zij niet onterecht in een kwetsbare positie komt. Daarnaast moet ook worden gekeken naar de mogelijkheid van financiële vergoedingen voor de draagmoeder, zolang deze niet het enige doel is van het proces.
Juridisch meerouderschap en meerpersoonsgezag
De Staatscommissie adviseert om juridisch meerouderschap en meerpersoonsgezag mogelijk te maken onder bepaalde voorwaarden. Dit is belangrijk, omdat steeds meer kinderen opgroeien in gezinnen waarin meer dan twee personen juridisch betrokken zijn bij het opvoeden van het kind. De komende jaren zullen er meer situaties zijn waarin kinderen worden verzorgd door drie of zelfs vier ouders, bijvoorbeeld bij adoptie, pleegzorg of bij het gebruik van een draagmoeder.
Het aanbieden van juridisch meerouderschap zorgt ervoor dat deze personen gelijkwaardig kunnen worden behandeld ten opzichte van het kind en elkaar. Het is echter belangrijk dat de regels rond meerouderschap duidelijk zijn, zodat er geen verwarring ontstaat bij de betrokkenen. Ook moet worden gekeken naar de praktische gevolgen van de invoering van meerouderschap, zoals de complexiteit voor de uitvoeringsorganisaties en de financiële kosten voor de ouders.
Draagmoederschap en de beveiliging van de draagmoeder
De Staatscommissie heeft ook aandacht besteed aan het fenomeen draagmoederschap, waarbij een vrouw tijdelijk een kind draagt voor een andere persoon of een paar. Dit proces is in sommige landen niet goed geregeld, waardoor de positie van de draagmoeder kwetsbaar kan zijn. Daarom adviseert de Staatscommissie om onder strikte voorwaarden een wettelijke regeling in te richten, zodat de draagmoeder goed beschermd wordt.
De voorwaarden om draagmoederschap mogelijk te maken zijn onder meer:
- De mogelijkheid voor het kind om de ontstaansgeschiedenis te achterhalen.
- In beginsel genetisch verwantschap van ten minste één wensouder aan het kind.
- Vrije instemming van de draagmoeder.
- Geldelijk gewin mag niet de drijfveer zijn voor de draagmoeder.
- Verplichte voorlichting voor wensouders en draagmoeder.
- De afspraken tussen de draagmoeder en de wensouders moeten vóór de conceptie ter goedkeuring aan de rechter worden voorgelegd.
- De draagmoeder en ten minste een van de wensouders dient in Nederland te wonen.
Deze voorwaarden zijn bedoeld om de betrokkenen te beschermen en tegelijkertijd de wensen van het kind en de wensouders te respecteren.
De rol van de overheid bij het regelen van ouderschap
De overheid heeft een belangrijke rol bij het regelen van ouderschap, gezag en het beschermen van de rechten van het kind. De Staatscommissie benadruidt dat de belangen van het kind centraal moeten staan bij elke beslissing. Dit betekent dat de overheid actief moet zijn in het opstellen van regelgeving die de belangen van het kind beschermt, maar ook de rechten van de ouders en andere betrokkenen in de gaten houdt.
Daarnaast moet de overheid zorgen voor een duidelijke voorlichting over het ontstaan van juridisch ouderschap en het tot stand komen van gezag. De komende jaren is het belangrijk dat ouders goed geïnformeerd zijn over hun verantwoordelijkheden en de regels rondom hun kind.
Conclusie
De Staatscommissie Herijking Ouderschap heeft in haar rapport "Kind en Ouders in de 21e eeuw" belangrijke aanbevelingen gedaan die gericht zijn op het veiligstellen van het belang van het kind, het versterken van de afstammingsidentiteit en het bevorderen van een passende regeling rondom het juridisch ouderschap, meerpersoonsgezag, draagmoederschap en meerouderschap. De kernwaarden van goed ouderschap, het recht op informatie over de ontstaansgeschiedenis en de beveiliging van de draagmoeder zijn van cruciaal belang voor de praktijk van ouderschap, opvoeding en gezinsvorming.
De overheid heeft een belangrijke rol bij het regelen van ouderschap en het beschermen van de rechten van het kind. De komende jaren zal het belangrijk zijn dat deze regelgeving duidelijk is en de belangen van het kind in de gaten houden. Bovendien moet de overheid zorgen voor een duidelijke voorlichting over het ontstaan van juridisch ouderschap en het tot stand komen van gezag, zodat ouders goed geïnformeerd zijn over hun verantwoordelijkheden.
Vorige week een nieuwe gevel bij de BSO gekregen. Nieuwe kozijnen, nieuw glas en deur.
