Professionele ondersteuning bij co-ouderschap: een richtinggevend overzicht

Co-ouderschap is een vorm van ouderschap waarbij beide ouders na een scheiding of relatiebeëindiging actief betrokken blijven bij de opvoeding en verzorging van hun kinderen. Dit vereist een sterke samenwerking, duidelijke afspraken en een focus op het welzijn van het kind. Voor professionals die betrokken zijn bij het ondersteuningsproces van gescheiden ouders, is het van belang om te weten hoe je effectief kunt werken met co-ouderschap. In dit artikel wordt ingegaan op de kernprincipes van co-ouderschap, de rol van professionals en de aanbevolen praktijken om een gezonde en stabiele opvoedingsomgeving te waarborgen.

Wat is co-ouderschap?

Co-ouderschap is een vorm van ouderschap waarbij beide ouders na een scheiding of relatiebeëindiging gelijke verantwoordelijkheden delen op het gebied van de opvoeding en verzorging van hun kinderen. Hierbij ligt het zwaartepunt op het samenkomen van de ouders om gezamenlijke beslissingen te nemen over het welzijn van het kind. In tegenstelling tot parallel ouderschap, waarbij de ouders hun kinderen op hun eigen manier opvoeden zonder veel contact met elkaar, is co-ouderschap gekenmerkt door regelmatige communicatie, gezamenlijke besluitvorming en een gezamenlijke inzet voor het kind.

De kern van co-ouderschap is dat de ouders het ouderlijk gezag samen delen. Dit betekent dat ze samen beslissingen nemen over onderwijs, gezondheid, financiële zaken en andere aspecten van het kind. Daarnaast is het belangrijk dat de ouders elkaar ondersteunen en de band met het kind bevorderen. Het is een vorm van ouderschap die vooral geschikt is voor ouders die bereid zijn om samen te werken, ook al zijn ze niet meer getrouwd.

Kenmerken van co-ouderschap

Er zijn meerdere kenmerken die co-ouderschap onderscheiden van andere vormen van ouderschap. Deze kenmerken zijn onder meer:

• Regelmatige communicatie: Ouders communiceren actief met elkaar, zowel persoonlijk als via telefoon of e-mail.
• Gesprekken over het kind: Beide ouders nemen gezamenlijk belangrijke beslissingen over het kind en bespreiden deze met elkaar.
• Samenwerking bij problemen: Ouders werken samen om problemen met de kinderen op te lossen en activiteiten te plannen.
• Belang van het kind: De ouders richten hun aandacht op het belang van het kind en nemen dit als uitgangspunt bij hun beslissingen.
• Gezamenlijke bezoeken aan school: Beide ouders nemen deel aan gesprekken op school en houden contact met leraren.
• Overgangen van het ene naar het andere huis: De ouders zorgen ervoor dat de overgangen van het ene naar het andere huis voor de kinderen zo soepel mogelijk verlopen.
• Afspraken over veranderingen: De ouders bespreiden veranderingen in schema’s en vakanties in overleg en met een open houding naar de verzoeken van de andere ouder toe.

Naast deze kenmerken is het belangrijk om ook te kijken naar de vorm van samenwerking. Bij co-ouderschap kan het gaan om een 50/50 verdeling van de zorg, maar ook een ongelijke verdeling zoals 70/30 is mogelijk. Het belangrijkste is dat de ouders samenwerken en hun belangen op het kind gericht houden.

Rol van professionals bij co-ouderschap

De rol van professionals bij co-ouderschap is van groot belang. Deze professionals kunnen onder andere bestaan uit mediatoren, kindercoaches, emotietherapeuten, gezinsvertegenwoordigers en rechtsadviezen. Hun taken zijn onder andere:

• Begeleiding bij het opstellen van een ouderschapsplan: Dit plan bevat afspraken over de verdeling van de zorg, het contact met het kind en andere relevante onderwerpen.
• Ondersteuning bij het oplossen van conflicten: Als de ouders niet met elkaar kunnen overleggen, kan een mediator helpen bij het vinden van een oplossing.
• Begeleiding bij het opstellen van afspraken: Professionals helpen bij het opstellen van afspraken over het kind, zoals het bezoeken van school, het regelen van vakanties en het bepalen van de verantwoordelijkheden van de ouders.
• Ondersteuning bij het aanpassen van het ouderlijk gezag: Als er veranderingen zijn in de situatie van de ouders, kan een professional helpen bij het aanpassen van het ouderlijk gezag.

Een belangrijk punt bij de rol van professionals is dat zij een neutrale houding moeten aanhangen. Ze moeten de ouders helpen om vanuit hun eigen perspectief te kijken, maar tegelijkertijd ook het belang van het kind centraal stellen. Dit kan bijvoorbeeld via motiverende gespreksvoering, waarbij de professional vragen stelt die de ouders helpen om hun eigen motivatie te ontdekken.

Belang van het kind in co-ouderschap

Het kind staat centraal bij co-ouderschap. De ouders moeten ervoor zorgen dat het kind zich veilig en gelukkig voelt in een omgeving waarin beide ouders actief betrokken zijn. Dit betekent dat de ouders elkaar moeten ondersteunen en samenwerken om het kind het beste mogelijke voorkloppen te geven.

Om dit te bereiken, is het belangrijk dat de ouders duidelijke afspraken maken over hoe ze met elkaar omgaan. Bijvoorbeeld:

• Hoe communiceren jullie met elkaar? De ouders kunnen afspreken dat ze regelmatig met elkaar overleggen via e-mail, telefoon of persoonlijk.
• Hoe worden beslissingen genomen? Beide ouders moeten samen beslissingen nemen over het kind, zoals de keuze voor een school, het bezoeken van een arts of het bepalen van het vakantieschema.
• Hoe worden conflicten opgelost? Als er problemen zijn, moeten de ouders samenwerken om dit op te lossen, bijvoorbeeld door een mediator in te schakelen.

Het is ook belangrijk dat de ouders respect hebben voor de rol van de andere ouder. Iedere ouder heeft zijn eigen manier van omgaan met het kind, en deze moet worden erkend en geaccepteerd. Hierdoor voelt het kind zich bij beide ouders thuis.

Uitdagingen bij co-ouderschap

Hoewel co-ouderschap veel voordelen heeft, zijn er ook uitdagingen. Deze kunnen onder meer zijn:

• Geen samenwerking mogelijk: Niet alle ouders zijn in staat om samen te werken. In dat geval kan parallel ouderschap een alternatief zijn.
• Emotionele spanningen: Na een scheiding kunnen ouders emotioneel gevoelig zijn, waardoor het lastig is om goed met elkaar om te gaan.
• Moeilijkheden bij het oplossen van conflicten: Soms lukt het niet om tot overeenstemming te komen, waardoor een mediator of rechter ingezet moet worden.

Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, is het belangrijk dat de ouders zich bewust zijn van hun eigen emoties en dat ze bereid zijn om te luisteren naar de ander. Daarnaast is het van belang dat professionals hen helpen bij het oplossen van problemen en het opstellen van afspraken.

Aanbevelingen voor professionals

Voor professionals die betrokken zijn bij het ondersteuningsproces van gescheiden ouders, zijn er een aantal aanbevelingen die ze kunnen volgen:

1. Start met kennismaking: Neem de tijd om kennis te maken met de ouders en hun situatie. Dit legt de basis voor een goede samenwerking.
2. Maak een analyse: Bepaal wat er in het gezin speelt en wat er nodig is om co-ouderschap mogelijk te maken.
3. Stel samen doelen op: Maak samen met de ouders een plan van aanpak dat gericht is op het welzijn van het kind.
4. Maak afspraken: Bespreek hoe jullie met elkaar samenwerken en welke afspraken belangrijk zijn.
5. Focus op het gezamenlijk belang: Help de ouders om van ‘wat vind ik belangrijk’ over te stappen naar ‘wat willen we voor ons kind’.

Daarnaast is het belangrijk dat professionals een gelijkwaardige en accepterende houding aanhangen. Ze moeten niet te veel invloed uitoefenen, maar juist de ouders helpen bij het ontdekken van hun eigen motivatie en doelen.

Samenvatting

Co-ouderschap is een vorm van ouderschap waarbij beide ouders actief betrokken zijn bij de opvoeding en verzorging van hun kinderen. Het vereist een sterke samenwerking, duidelijke afspraken en een focus op het welzijn van het kind. Voor professionals is het belangrijk om te weten hoe je effectief kunt werken met co-ouderschap, zodat de ouders en het kind de beste ondersteuning krijgen.

Bronnen

1. https://www.nji.nl/scheiding/samenwerken-met-gescheiden-ouders
2. https://kinderopvanglappelein.nl/blog/post/4301/gezamenlijk-ouderschap-een-gids-voor-ouders-en-professionals/
3. https://professionelemediators.nl/blog/co-ouderschap-of-omgangsregeling-waarvoor-kiest-u/
4. https://www.nji.nl/scheiding/welke-vormen-van-ouderschap-zijn-er
5. https://pro-deo-advocaten.com/co-ouderschap-en-communicatie-wat-te-doen-als-de-samenwerking-moeizaam-verloopt/
6. https://www.kenniscentrumkindenscheiding.nl/voor-ouders/
7. https://www.zorgzaamscheiden.nl/blog/co-ouderschap-veelgestelde-vragen
8. https://pro-deo-advocaten.com/hoe-regel-je-co-ouderschap-effectief/
9. https://www.judex.nl/rechtsgebied/familie-echtscheiding/echtscheiding/columns/succesvol-co-ouderschap-5-tips-voor-gescheiden-ouders/