Ouderschap: een zware verantwoordelijkheid met veel ondersteuning

Het ouderschap is een van de grootste uitdagingen in het leven. Het is een periode waarin zowel het kind als de ouder zich ontwikkelen, en waarin veel verantwoordelijkheden op de schouders komen te liggen. In de bronnen die in dit artikel worden geciteerd, wordt duidelijk gemaakt dat het ouderschap zwaar kan zijn, maar ook dat er ondersteuning is voor ouders die hierin hulp nodig hebben. Dit artikel bespreekt de verantwoordelijkheden van ouders, de uitdagingen die het ouderschap met zich meebrengt, en de manieren waarop ouders kunnen worden ondersteund.

De verantwoordelijkheden van ouders

Ouders zijn verantwoordelijk voor de zorg van hun kinderen, en dat gaat verder dan voedsel en onderdak. Ook het geven van liefde, veiligheid en aandacht hoort daarbij. In de praktijk lukt dat niet in alle gezinnen. Soms komt het kind ineens in de ouderrol terecht. Dit fenomeen wordt parentificatie genoemd. Het kind is dan bijvoorbeeld verantwoordelijk voor zaken als de boodschappen, de was, het troosten van zijn verdrietige moeder of het sussen van de ruzie tussen zijn ouders. Wat doen die zorgen en lasten met een kind?

Kinderen zijn vanaf de geboorte loyaal aan hun ouders. Dat is niet zo gek, want om te overleven zijn ze nu eenmaal op die grote mensen aangewezen. Maar wat als ouders al moeite hebben om voor zichzelf te zorgen, laat staan voor hun kind? Dan gaat het kind alles doen om de pijn van de ouders te verlichten. Ze nemen dus taken en lasten over om te zorgen dat de ouder zo snel mogelijk weer de ouderrol in kan nemen. Zo treedt parentificatie op.

Deze situatie kan gevaarlijk zijn voor het kind, omdat het te veel verantwoordelijkheden op zich moet nemen. Kinderen zijn flexibel, maar als ze een keer iets te veel verantwoordelijkheden krijgen, hoeft dat niet meteen te leiden tot problemen. De omgeving kan veel betekenen. Familie, buren of leerkrachten kunnen (zorg)taken overnemen of steun bieden. Zo ontstaat er ruimte voor het kind om gewoon kind te zijn. Het helpt natuurlijk ook als ouders hun eigen kwetsbaarheid erkennen en psychologische hulp zoeken.

De uitdagingen van het ouderschap

Het ouderschap is niet altijd een roze wolk. Veel ouders zullen herkennen dat bepaalde fases pittig zijn, maar vaak gaat dit na een tijd weer over. Maar wat nu als dit niet zo is en je vaker gedachten hebt waarin je spijt hebt van je keuze een kind op de wereld te zetten? Er heerst vaak een taboe op het denken, laat staan uitspreken dat het vader- of moederschap je zwaar valt of dat je achteraf liever geen ouder had willen worden.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de helft van de ouders uitgeput is en zelfs 1 op de 5 het als zo zwaar ervaart dat ze in een burn-out terechtkomen. Het ouderschap is dus zwaar, maar het is ook een uitdaging. Het is een proces dat veel verantwoordelijkheden met zich meebrengt, en het vereist veel geduld, zelfbeheersing en steun.

De eerste duizend dagen zijn cruciaal. Wat er in deze periode wordt meegegeven door jullie als ouders heeft een groot effect op de fysieke, mentale en sociale gezondheid van jouw kind voor de rest van het leven. Vanaf de preconceptie tot ongeveer de tweede verjaardag ontwikkelen de organen, hersenen, het zenuwstelsel en immuunsysteem van het kind zich razendsnel. Op geen enkel ander moment in het leven worden er meer biologische mijlpalen behaald.

Ondersteuning voor ouders

Ouderschap is zwaar, maar er is hulp beschikbaar. Het is belangrijk om te onthouden dat je er niet alleen voor staat. Het vragen om hulp is een teken van kracht en verantwoordelijkheid. Wees niet bang om je zorgen, vragen en behoeften te delen met mensen in je directe omgeving. En als je niemand hebt in je omgeving, kijk dan of er bij jou in de buurt georganiseerde informele steun, zoals bijvoorbeeld Home-Start is. Je wordt in contact gebracht met een vrijwilliger die elke week naar je toekomt. Toegankelijk, laagdrempelig én kosteloos. Het kan een groot verschil maken dat iemand met je meedenkt en een luisterend oor biedt.

Er zijn ook professionele hulpverleners die ouders kunnen ondersteunen. Er zijn veel programma’s en interventies die gericht zijn op het ondersteunend opvoeden. De Triple P (Positive Parenting Program) is een voorbeeld daarvan. Het is een programma dat gericht is op het ondersteunend opvoeden en helpt ouders bij het omgaan met gedragsproblemen van hun kind. Er zijn ook programma’s zoals KopOpOuders Online, die gericht zijn op het versterken van de opvoedingsvaardigheden van ouders.

Belangrijke thema’s in het ouderschap

Het ouderschap kent drie belangrijke componenten: de interactie tussen ouder en kind, de interactie tussen ouders, en de invloed van het ouderschap op de persoon zelf, de partnerrelatie en het sociale leven. Ouderschap heeft impact op de personen zelf, de partnerrelatie en ook het sociale leven en carrière. Kennis over ouderschap biedt inzicht in wat professionals kunnen doen om ouders te kunnen ondersteunen. De ouderschapstheorie en het bufferdenken van Alice van der Pas geven handvatten.

Er zijn ook verschillende factoren die het risico op parentificatie vergroten. De ouderschapstheorie en het bufferdenken van Alice van der Pas geven handvatten. De ouderschapstheorie en het bufferdenken van Alice van der Pas geven handvatten.

Ouderschap en de rol van de samenleving

De urgentie van aandacht voor ouderschap is groot. Investeren in een positief ouderschap is een belangrijke beschermende factor voor het gezond opgroeien van kinderen. Elk kind verdient de best mogelijke start en een optimale kans op een gezonde ontwikkeling. Dit vraagt om krachtig ouderschap, waarin interactie tussen ouder en kind en tussen ouders onderling centraal staat.

De maatschappij is veel aandacht voor het opvoeden van kinderen. Dat komt ook overeen met de vele kennis die er bestaat over de ontwikkeling van kinderen. Deze kennis heeft invloed op de beleving van het ouderschap. Hier is nog weinig over bekend en dus verdient dit thema aandacht.

Samenvatting

Het ouderschap is een zware verantwoordelijkheid, maar het is ook een prachtige en uitdagende reis. Het vereist veel geduld, zelfbeheersing en steun. Er zijn veel programma’s en interventies die gericht zijn op het ondersteunend opvoeden. Het is belangrijk om te onthouden dat je er niet alleen voor staat. Het vragen om hulp is een teken van kracht en verantwoordelijkheid. Wees niet bang om je zorgen, vragen en behoeften te delen met mensen in je directe omgeving. En als je niemand hebt in je omgeving, kijk dan of er bij jou in de buurt georganiseerde informele steun, zoals bijvoorbeeld Home-Start is.

Bronnen

1. Ouderschap: urgentie van aandacht
2. Effectieve opvoedingsondersteuning
3. Ouderschap en hun behoeften aan opvoedingsondersteuning
4. Ik als ouder
5. Hoe zwaar is ouderschap?
6. Het ouderschap is uitdagend
7. Ouderschap zwaar: ontdek waarom en hoe je ermee om kunt gaan
8. Soms is moeder zijn zwaar
9. Ouderschap: wat is het?
10. Hulp bij ouderschap
11. Ouderschap is zwaar: je staat er niet alleen voor